Amsterdam onderzocht de mogelijkheden bij het wegvallen van overheidssteun aan het Slavernijmuseum

Na de verkiezingsuitslag van november maakte de gemeente Amsterdam zich zorgen over de financiering van het nog te bouwen Nationaal Slavernijmuseum en onderzocht zelfs alternatieven. Dit blijkt uit de antwoorden van de gemeente op de vragen van het Binnenlands Bestuur. Hoewel gemeente en rijk een bestuursakkoord hebben getekend, zou het intrekken van de steun door een nieuwe rijksoverheid een heroverweging van de plannen betekenen.

Java-eiland

Op 15 februari publiceerde de gemeente Amsterdam het definitieve advies van de commissie die het onderzoek naar de oprichting van het Nationaal Slavernijmuseum uitvoerde. Die commissie bestaat uit burgemeesters John Leerdam, Peggy Brandon en David Brandwagt. De laatste raad was het definitieve akkoord van een proces dat ongeveer anderhalf jaar had geduurd. De commissie stelde voor om het Nationaal Slavernijmuseum te bouwen op het eiland Java, een woonwijk op een schiereiland in het Oostelijk Havengebied van Amsterdam.

109,5 miljoen

Uit de berekeningen van deze commissie, onder meer op basis van een uitgebreid participatietraject, bleek dat er een bedrag van 109,5 miljoen euro nodig is voor een gebouw dat aan de eisen voldoet. Eerder stelden gemeente en rijk samen 70,2 miljoen euro beschikbaar en wordt een externe financiering van 17,4 miljoen euro verwacht. Er bleef daardoor een tekort over van 21,9 miljoen euro.

Managementovereenkomst

Op papier is dat gat al gedicht. Een week geleden publiceerden zowel het kabinet als de gemeente Amsterdam nieuws over het museum: het gemeentebestuur gaat akkoord met de locatie op het eiland Java en beide overheden stellen meer geld beschikbaar. Het Rijk draagt ​​nog eens 7,5 miljoen bij en de gemeente nog eens 13,4 miljoen. Dit alles wordt vastgelegd in een bestuursovereenkomst.

Interne discussie

Het lijkt alsof alles mogelijk is, maar het huidige politieke landschap maakt de gemeente een beetje zenuwachtig, zoals blijkt uit de onlangs vrijgegeven Woo-documenten. Hieruit blijkt dat op 25 november 2023, slechts drie dagen na de verkiezingen voor de Tweede Kamer, de gemeente intern overleg voerde over het concept van de einduitspraak die in februari zou verschijnen. ‘We moeten de strategie aanpassen aan een kabinet dat hoogstwaarschijnlijk rechts is’, was een van de eerste aankondigingen. De gemeente voelde zich niet langer op haar gemak met financiële steun van de overheid.

Onderzoek naar alternatieven

’25 miljoen moet in november 2024 worden vastgesteld. Dit zou door een nieuwe beheerder kunnen worden ingetrokken’, vreesden de betrokkenen. Hoewel een groot deel van het officiële advies over de nieuwe strategie is verduisterd, zei een woordvoerder dat er vervolgens een nieuw scenario werd onderzocht Na de verkiezingsuitslag werd serieus onderzocht of het Nationaal Slavernijmuseum gerealiseerd kon worden met de reeds beschikbare middelen van € 80 miljoen, maar dit leidde tot een sombere conclusie.

Kwaliteitsniveau

‘Zij (de burgemeesters red.) kwamen tot de conclusie dat dit wel kon, maar er zullen beslissingen moeten worden genomen over de onderdelen van het museum, het kwaliteitsniveau en daarmee de uitstraling van het gebouw en/of het aantal vierkante meters. Dit komt niet overeen met de taak die aan de burgemeesters is toebedeeld”, reageert de gemeente in antwoord op vragen van Nationale Administratie. Vanwege nieuwe onzekerheid over de overheidsmiddelen werd gezocht naar aanvullende financiering binnen de gemeentelijke begroting.

‘Wij vertrouwen erop dat het kabinet zich aan de afspraken houdt’

Met de ondertekening van de bestuursovereenkomst tussen Amsterdam en het Rijk zijn de zorgen volgens de gemeente weggenomen. “Met de ondertekening van de bestuursovereenkomst tussen het kabinet en de gemeenten waarin beiden voornemens zijn middelen vrij te maken voor de bouw van het Slavernijmuseum, vertrouwt het gemeentebestuur erop dat deze formele afspraken door het kabinet worden nagekomen”, aldus de woordvoerder.

Gemeente heroverweegt besluitvorming vanwege wegvallen overheidssteun

Als het nieuwe kabinet van gedachten verandert, heeft dat verstrekkende gevolgen voor de voltooiing van het museum. Dit zou betekenen dat het budget zo’n 80 miljoen euro zou bedragen, een bedrag dat de burgemeester in ieder geval te klein achtte. Of dit betekent dat de bouw van het museum niet doorgaat, wil de gemeente niet zeggen. “Daar kunnen we op dit moment niet op anticiperen, maar als het nieuwe kabinet de steun aan het museum intrekt, zal de gemeentelijke besluitvorming over het slavernijmuseum worden heroverwogen.”