‘Terreurheerschappij en angstcultuur op de afdeling anesthesiologie van het UMC in Amsterdam’

De afdeling anesthesiologie van het UMC Amsterdam staat al jaren onder een schrikbewind. Dit schrijft Follow the Money (FTM), dat hier de afgelopen maanden onderzoek naar deed.

Volgens het platform voor onderzoeksjournalistiek is de raad van bestuur van het ziekenhuis al jaren op de hoogte van de problemen van de afdeling, maar heeft zij niet ingegrepen.

FTM sprak met 26 huidige en voormalige medewerkers die de afgelopen dertien jaar op de afdeling hebben gewerkt of blijven werken. Ze zeggen dat er een angstcultuur heerst door een afdelingsmanagement dat met ijzeren vuist regeert, kritische artsen ontslaat en medische fouten niet meldt bij de Gezondheidsinspectie, zoals de wet voorschrijft.

Zo vloog in 2022 een patiënt in brand tijdens een acute hartoperatie. Het anesthesieteam gebruikte te veel alcohol bij het desinfecteren van de borstkas. Toen begon de chirurg te snel te snijden met een verwarmd scalpel. Als gevolg hiervan vloog de borst van de patiënt in brand. De vrouw overleed later op de intensive care.

Volgens FTM-bronnen stort het leervermogen van het ziekenhuis in door deze incidenten niet te melden. Er wordt een cultuur van stilte in stand gehouden die levens kost, omdat het doel in de medische sector is om te leren van de fouten van anderen. “Je komt niet opdagen om elkaar te naaien, maar om te voorkomen dat jouw fout door iemand anders wordt herhaald”, zegt een van de betrokkenen.

In dit soort situaties zou tegen het personeel herhaaldelijk zijn gezegd: ‘Deze patiënt was zo ziek dat hij waarschijnlijk toch zou zijn overleden, dus wat moeten we nu eigenlijk melden?’, aldus onderzoeker Luciën Hordijk in het Radio 1 Nieuws.

FTM beweert over uitgebreid materiaal te beschikken, waaronder documenten, e-mails, berichten en audio-opnamen, waaruit misbruik blijkt. Zo schreef een arts in 2014 in een brief aan het bestuur dat de directie hem in een gesprek ‘totale oorlog’ zou hebben verklaard als hij was gebleven.

“Ze lieten geen middel onbeproefd en benutten elke seconde om te zoeken naar een mogelijke fout of vergissing”, schreef de arts die besloot dat hij onder die omstandigheden niet langer bij het AMC kon functioneren. De ziekenhuisdirectie deed niets met deze brief, schrijft Follow the Money. In reactie hierop zegt het ziekenhuis dat de brief niet in de dossiers van het bestuur is aangetroffen.

Eind 2016 klaagden zeker tien anesthesiologen bij de vertrouwenspersoon van het ziekenhuis over de onveilige situatie op de afdeling. Bronnen die FTM met deze rapporten sprak, omvatten onder meer kritische werknemers die werden gestraft met ongunstige uren of alleen onbetwiste operaties, woede-uitbarstingen door een manager en fysieke intimidatie en bedreigingen.

De meldingen waren voor de vertrouwenspersoon aanleiding om naar het bestuur te stappen. Er werd een onderzoeksbureau ingehuurd om onderzoek te doen op de afdeling. Het onderzoeksbureau bleek eigendom te zijn van de oom en tante van een vriendelijk lid van de directie van de afdeling. Uit het onderzoek bleek dat er wantrouwen bestond jegens de leiding van de afdeling. Het bureau adviseerde om meer op de goede trouw te vertrouwen, elkaar in de operatiekamer te begroeten en genereus te zijn met wederzijdse lof.

Het Amsterdam UMC reageert dat zij het door de FTM geschetste beeld “op geen enkele wijze herkent” en zich daarvan distantieert.

“Uit onze eigen tevredenheidsonderzoeken, waar medewerkers anoniem op kunnen reageren, komt een heel ander beeld naar voren”, zegt woordvoerder Frank van den Bosch van de Amsterdamse WBU in de Radio 1 Nieuws. “Dat wil zeggen: een grote bereidheid om te melden als er iets niet klopt, dat mensen zich veilig voelen op de afdeling en dat er een omgeving is waarin ze dat kunnen melden.”

Volgens Van den Bosch klopt ook het FTM-verhaal over de brandwondenpatiënt niet. “Er werd geen melding van gemaakt, omdat na een grondige evaluatie werd vastgesteld dat er geen sprake was van een medisch noodgeval.”

Dit voorbeeld en een ander voorbeeld dat in het artikel wordt beschreven, zullen overigens nog wel met de inspectie worden besproken, omdat het nu in de media staat, stelt hij. “Het is geen rapport, maar we zullen het bespreken met de inspectie.”

De inspectie zegt al in gesprek te zijn met het ziekenhuis over de werkcultuur en het melden van calamiteiten.

“In het kader van het fusieproces dat Amsterdam UMC heeft doorlopen, heeft de inspectie bijzondere aandacht besteed aan de beroepscultuur binnen de afdelingen”, aldus een woordvoerder. “Het bericht dat zojuist op FTM verscheen, is een concrete aanleiding om de huidige situatie op de afdeling anesthesiologie te onderzoeken.”

Daarnaast heeft de inspectie het ziekenhuis gevraagd ‘te beoordelen of twee in het artikel genoemde gebeurtenissen een catastrofe vormen’. Op basis van de reactie bepaalt de IGJ of aanvullende actie nodig is.