Marina Abramovic: ‘Ik geef mijn publiek alle liefde die ze willen’

‘We bevinden ons werkelijk op het slechtste moment in de geschiedenis van de mensheid. “We leven in een tijd vol verschrikkelijke oorlogen en daarnaast hebben we een klimaatcrisis.” Als we spreken de dag voor de opening van haar grote overzichtstentoonstelling in het Stedelijk Museum in Amsterdam, ziet de beroemdste performancekunstenaar ter wereld, Marina Abramovic (1946), maar één oplossing: “Onvoorwaardelijke liefde is het enige dat ons kan redden.” .

Sinds de jaren zeventig is Abramovic een leidende figuur op het gebied van performance en body art; sterker nog, zij is een van de grondleggers van deze kunst. In zijn eerste baantjes riskeerde hij altijd zijn eigen lichaam. De werken waren innovatief en zeker niet zonder risico’s. Sinds zijn overzichtstentoonstelling in 2010 in het Museum of Modern Art (MoMA) in New York is hij een wereldster. De kunstenaar is aanwezig. Ruim 800.000 bezoekers zagen hoe ze drie maanden lang acht uur per dag roerloos in een museumstoel zat, zonder eten of drinken, zonder sanitaire stops. Bezoekers mochten er zo lang voor zitten als ze wilden. Beroemdheden als Lou Reed, Björk, Sharon Stone en Isabella Rossellini trotseerden de lange rijen om haar in de ogen te kijken. Ook Abramovics voormalige geliefde Ulay (1943-2020), de Duitse kunstenaar met wie hij twaalf jaar lang een duo vormde, kwam langs. De video van die ontroerende ontmoeting is ruim veertien miljoen keer bekeken op YouTube.

Van 1976 tot 2002 woonde en werkte hij in Amsterdam, waar hij Ulay ontmoette. Hij kent de stad goed: “Amsterdam is een cirkel, je verdwaalt hier nooit en ontdekt altijd iets nieuws.” Als hij terugkeert naar Amsterdam, zal hij hier in 2022 verder optreden. Zonder pauze in een uitgeputte Carré en met 7 sterfgevallen van María Callas, dus ze heeft haar eigen “Nederlandse” tradities. “Ik koop Brinta meteen in de supermarkt. Als ik moe en overwerkt ben, doe ik dit voor mezelf; Het bedrijf zou de tentoonstelling in het Stedelijk moeten sponsoren. Ik geniet ook van de Tuschinski-bioscoop en de HEMA. Alles is daar fantastisch!” Het liefst gaat hij naar broodjeszaak Van Dobben om pastrami te kopen: “Het is zo’n gekke plek dat het wel een ziekenhuis lijkt. Alles is wit en iedereen die er werkt, fungeert als dokter. Ze serveren de heerlijkste karnemelk en Amerikaanse steak.”

Abramovic had nog nooit eerder een tentoonstelling van deze omvang in Nederland gezien. De tentoonstelling is gevarieerd, met oud en recent werk. Naast foto’s en inscripties zijn er live recreaties van vier uitvoeringen: Het huis met uitzicht op zee (2002), Kunst moet mooi zijn, de kunstenaar moet mooi zijn (1975), Imponderabilia (1977) en Helderheid (1997). Deze vinden voor het eerst in Nederland plaats. Ze ziet een grote verandering als ze terugdenkt aan haar vroege baantjes. “Bij mijn eerste optredens was er geen wachtrij. Pas ruim vijftig jaar later ervaar ik de connectie.”

Abramovic presenteert geen performance in het Stedelijk zelf. Zijn team is de laatste tijd druk bezig met het opleiden van artiesten. “De juiste artiest heeft charisma, het gaat niet om een ​​bepaald lichaamstype of leeftijd. U komt terug om te genieten van de ideale prestatie. Het is niet een schilderij dat je een keer moet zien. Het is levende kunst en het gaat om relevantie. Het is belangrijk dat je de kracht van performancekunst leert begrijpen. “Deze kunstvorm is emotioneel en een directe overdracht van energie.”

Voor Abramovic draait alles om energie en om niets anders, al is hij niet geïnteresseerd in de energie van religie, legt hij uit, omdat hij daar nooit in geïnteresseerd is geweest. “Dat leidt alleen maar tot corruptie, macht en oorlog.”

Zijn kunst veranderde dramatisch toen hij besefte dat hij niet langer bang was voor fysieke pijn: “Ik wilde mijn grenzen nog verder verleggen door mijn geest uit te dagen, na mijn lichaam. Pas veel later besefte ik dat het fysieke deel van performancekunst ook een mentale toestand is. Dit heeft mijn werk veel spiritueler gemaakt.” Ze gelooft dat het niet moeilijk is om met fysieke pijn om te gaan. Het is juist dat mentale deel dat volgens haar het moeilijkst onder controle te houden is. “De man is moeilijk te begrijpen.” Hij verwacht nooit de sleutel te vinden, maar hij kan niet stoppen met zoeken.

Detox-cursussen

Hij betreurt dat een bepaalde vorm van spiritualiteit in de kunst vaak wordt veroordeeld. Je krijgt veel energie van onvoorwaardelijke liefde. “Ik geef mijn publiek alle liefde die ze willen. Tijdens mijn retrospectief op de Koninklijke Academie kuste ik de helft van de Britten. Die aandacht laat zien dat het de moeite waard is. En daar heb ik geen Covid van gekregen. Onvoorwaardelijke liefde is dus veilig”, lacht hij.

In een wereld vol prikkels zijn we voor haar de stilte vergeten. “Het is een ramp. Kijk TikTok. Iedereen geeft om de mening van anderen. Werk en privéleven zijn online met elkaar verweven. Mijn generatie gebruikte faxen en stuurde af en toe een telegram. “Nu hebben we te maken met alle sociale media.”

Ze heeft een Instagram-account en weet dus haar publiek te vinden, maar dat account wordt beheerd door de jonge garde van het door haar opgerichte Marina Abramovic Instituut. “Het is geen plek voor mij. “Ik ben altijd bang dat ik het verkeerde post en meteen een reactie krijg.”

Het instituut in Athene biedt ook ontgiftingscursussen aan: voor 2.450 euro kun je vijf dagen lang lichaam en geest herstellen. “Daarom is mijn werk een succes. Het eerste wat we doen tijdens de training is de telefoon opnemen.”

Volgens haar zijn stilte en eenvoud van groot belang; Als we niet terugkeren naar die eenvoud, zal de wereld slecht eindigen. Voor de bezoeker biedt de tentoonstelling in het Stedelijk alles behalve stilte. Schermen, installaties, geluid en video’s wisselen elkaar af. “Het is bijna een opera, waarin je zelf de stilte moet creëren.”

Volgens haar is performancekunst aanzienlijk veranderd en wordt het nu beschouwd als een breed gedragen kunstvorm. “Vroeger kon de belangstelling maximaal twintig mensen bedragen; nu praten we over duizenden.” Dit jaar benaderde het Engelse Glastonbury Festival haar bijvoorbeeld voor een van de belangrijkste optredens uit haar geschiedenis. Net als tijdens zijn retrospectieve in de Royal Academy in Londen nodigt hij zijn publiek uit voor een moment van zeven minuten stilte. Zij gaat de groepsvoorstelling doen. Een uitnodiging om onvoorwaardelijk lief te hebben optreden voor 250.000 mensen. Volgens het bijgevoegde manifest moeten we elkaar en de planeet in stilte onvoorwaardelijke liefde beloven. “Misschien komt het door mijn opvoeding en mijn achtergrond in het communisme. Mijn ouders lieten mij zien dat het gaat om wat je bijdraagt ​​aan de maatschappij. Het gaat niet om onszelf. “We moeten allemaal iets doen om de situatie waarin we ons bevinden te veranderen.”

Ze maakten er grapjes over

Abramovic weet als geen ander performancekunst op een toegankelijker niveau te brengen, door middel van trainingen en museumproducten. Dat is niet commercieel, benadrukt hij: “Het is immaterieel. Helaas kun je voor mijn werk geen 35 miljoen betalen, zoals voor een fysiek werk van Jeff Koons. Ik zou het gewoon voor geen goud ter wereld willen veranderen. “Het is een ongelooflijke kunstvorm.”

Het krijgt echter veel reacties, onder meer over de onlangs gelanceerde crème, De levensduurmethode van Marina Abramovic. “Ik zou een boek kunnen schrijven over alle kritiek die ik krijg. Als je als vrouw opvalt, word je gekruisigd. Het is altijd hetzelfde. Eerst willen ze je ontdekken, je dan aanbidden en je dan vernietigen. Nu word ik belachelijk gemaakt vanwege de schoonheidscrème, oké. Het kan me niks meer schelen. Ook mijn volgende project, waarin ik erotiek koppel aan Balkanmythen, zal voor veel opwinding zorgen. Als vrouw kun je niets goed doen.”

Abramovic is al sinds haar bijna-doodervaring (longembolie na knieoperatie) vorig jaar bezig met haar nalatenschap. ‘Dit jaar moet ik een testament maken’, zegt hij. “Ik wil mijn instituut, de kunstenaars en mijn werk in goede staat achterlaten. De mijne langdurig werk Het is cruciaal. Deze optredens die uren en soms maanden duren, veranderen niet alleen jou, maar ook de houding van het publiek.”

‘Als mijn generatie komt kijken, wil ze gewoon zien of ik nog leef. Of ze komen gewoon kijken hoe ik eruit zie, terwijl ik me de laatste jaren alleen maar kleedde als een Siciliaanse weduwe.” Daarom richt het zich nu op de jonge generatie, die jonge generatie is de toekomst.

“In Londen was 80 procent van het publiek tussen de 15 en 25 jaar oud. Deze generatie verlaat altijd volledig ontroerd de show. Ik geef mezelf al meer dan 55 jaar met totale eerlijkheid en zij leven ernaar. We hebben de menselijke connectie die hieruit voortkomt meer dan ooit nodig. Daarom doe ik het.”

Delen





E-mail de redacteur