Gevaarlijk lage vaccinatiegraad: ‘Kinderen hebben last van wat ouders ‘ergens’ lezen’ | RTL Nieuws

Dat de vaccinatiegraad in de koningsstad keldert, blijkt wel uit de wijkcijfers van de GGD Haaglanden. De gemeente Den Haag maakt zich grote zorgen: het aantal kinderen in de stad dat is gevaccineerd volgens het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) is sinds 2022 met ongeveer 10 procent gedaald. Het veilige vaccinatiepercentage van 90 procent is nog in geen enkele wijk bereikt van Den Haag.

Het aantal ouders dat hun kinderen vaccineert tegen infectieziekten als kinkhoest, mazelen, bof en difterie verschilt per district. Zo hebben wijken als Centrum, Schilderswijk en Laak een vaccinatiegraad van nog geen 75 procent.

Ook onder mensen met een hoog opleidingsniveau

Volgens wethouder Hilbert Bredemeijer is de vaccinatiegraad in de armste wijken altijd onder het gemiddelde geweest. “Dat is en blijft een heel belangrijk aandachtspunt”, zegt hij. “Maar nu zien we ook een flinke daling in wijken waar veel hoogopgeleide mensen wonen. De vaccinatiegraad wordt nergens in de stad ingehaald en dat is zorgelijk.”

Het RIVM deelt deze zorgen, zegt directeur van het Rijksvaccinatieprogramma, Jean-Marie Hament. In juni publiceert het instituut landelijke cijfers over de vaccinatiegraad in 2023, maar vorig jaar daalde deze ook onder de 90 procent, met uitschieters in de Bible Belt. “We zien al een tijdje een daling van de vaccinatiegraad in de grote steden. Den Haag laat vaak een iets lagere vaccinatiegraad zien vergeleken met andere grote steden, maar dit is geen goed teken”, zegt hij.

Een belangrijke oorzaak van de daling van de vaccinatiegraad is de pandemie, zegt Hament. ‘Je kunt corona niet los zien van de huidige realiteit. Coronavaccins bieden geen bescherming op de lange termijn en zijn een nieuw vaccin. Dit maakte veel mensen sceptisch, zelfs over bijvoorbeeld het mazelenvaccin’, ook al heeft het wel een langetermijneffect. en wordt al tientallen jaren veilig gebruikt.”

En dat heeft gevolgen. Zo zien artsen in Nederland een toename van het aantal baby’s met kinkhoest en verspreidt de mazelen zich in en rond Eindhoven. Van GGD Brabant-Zuidoost is bekend dat zij 14 niet-gevaccineerde kinderen en één niet-gevaccineerde volwassene heeft besmet. De gemiddelde leeftijd van besmette kinderen is 5 jaar. “Het is belangrijk om mensen het nut van vaccins te laten begrijpen”, zegt Hament. “Kinderen betalen de prijs.”

‘Lees ergens’

Huisarts Güven Yildiz constateert in haar praktijk in de Haagse wijk Schilderswijk dat het vertrouwen in vaccins de afgelopen jaren steeds verder afneemt. In zijn buurt wonen veel mensen van allochtone afkomst, traditioneel een groep waar de vaccinatiegraad lager ligt. ‘Niet iedereen spreekt Nederlands, dus de informatie wordt niet altijd goed ontvangen. Dit was de reden voor de lage vaccinatiegraad, maar er is een nieuwe groep ontstaan, de hoogopgeleiden. Deze ouders spreken de taal, maar ‘Ze wantrouwen de wetenschap’, zegt ze. legt uit.

In haar praktijk spreekt Yildiz vaak met jonge ouders die hun kinderen niet willen laten vaccineren. “Als ik ze vraag waarom, zeggen ze dat ze ergens gelezen hebben dat het niet goed is. Dat ‘ergens’ blijkt sociale media te zijn. Ze zien de wetenschap als een mening die ze terzijde kunnen schuiven, maar het zijn hun kinderen die voor de gek worden gehouden. Ik denk dat dat zo is jammer”.

Jeugdarts Esther Kuipers krijgt al zo’n vijf jaar steeds meer vragen van ouders over RVP. Hij werkt bij het Jeugd- en Gezinscentrum in de wijk Scheveningen, waar ook het RVP-vaccin wordt toegediend. “We proberen altijd over vaccins te praten, ook tijdens reguliere controles. Het komt steeds vaker voor dat ouders twijfels of vragen hebben over een bepaald vaccin.”

Lees samen de brochure

In veel gevallen kan Kuipers de zorgen van deze ouders wegnemen, bijvoorbeeld als ze vragen hebben over wat er precies in een vaccin zit. “Soms komt het voor dat we samen de hele bijsluiter doorlezen. Als er vragen zijn over bijwerkingen op de lange termijn, die meestal niet voorkomen, overleg ik met hen op de website van Lareb. Dan gaan de meeste ouders over tot vaccinatie.”

Kuipers wijst erop dat dit de groep is die openstaat voor een gesprek met een arts. Dit geldt doorgaans niet voor ouders die geen vertrouwen hebben in de wetenschap en bijvoorbeeld denken dat vaccins onderdeel zijn van een complot. “Ik ervaar dit niet zo vaak, maar uiteindelijk is het een vrijwillige keuze en ligt de verantwoordelijkheid bij de ouders.”

Het RIVM onderzoekt momenteel hoe we ouders die hun kinderen niet laten vaccineren, beter kunnen bereiken. Er worden onder meer successen in andere landen geanalyseerd, zegt RPV-directeur Hament. “Je ziet dat in landen waar vaccinatie op scholen wordt uitgevoerd, de vaccinatiegraad onder oudere kinderen hoger is.”

Wat volgens Hament ook helpt is goede voorlichting, een persoonlijke uitnodiging en het sturen van herinneringen. “Het zijn allemaal kleine initiatieven die een verschil kunnen maken.”

Luister naar zorgen

In eigen land onderzoekt het RIVM de effecten van bijvoorbeeld nachtconsulten en vaccinaties in de buurt van scholen. Er worden ook jaarlijks onderzoeken gedaan naar de houding van mensen ten opzichte van vaccins. Daarnaast onderzoeken we welke gesprekstechnieken het beste werken. “Het allerbelangrijkste is dat de zorgen van ouders niet worden beoordeeld en dat er goed naar de zorgen van ouders wordt geluisterd.”

Volgens wethouder Bredemeijer is het van groot belang om respectvolle gesprekken met ons te voeren. Hij doet een beroep op de inwoners van zijn stad. “We lijken te zijn vergeten dat we dankzij het vaccinatieprogramma ziekten in de geschiedenisboeken hebben achtergelaten. Bij een te lage vaccinatiegraad liggen ziekten als de mazelen weer op de loer en kunnen ernstige gevolgen hebben, vooral voor jonge kinderen.”

taak van de overheid

De gemeente Den Haag wil investeren in meer vaccinatielocaties en wil samenwerken met imams, predikanten en andere religieuze leiders om het belang van vaccinatie onder de aandacht te brengen. Maar volgens Bredemeijer moet de overheid ook in actie komen. “De staatssecretaris heeft gezegd dat dit iets is dat het volgende kabinet zal aanpakken, maar we kunnen niet wachten. Niet vaccineren vormt niet alleen een risico voor uw kind, maar ook een gevaar voor de gezondheid van de samenleving als geheel.”

Demissionair staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS) zegt in een reactie tegen RTL Nieuws geen plannen te hebben voor een grote publiekscampagne. “We moeten zo goed mogelijk doorgaan met de aanpak die we al hebben. Geen grote campagnes voeren en de overheid laten vertellen dat dit belangrijk is, maar blijven er volop voor inzetten om specifieke groepen zo gericht mogelijk aan te spreken via de GGD’s en hun professionele artsen.”