Nog eens 70 nieuwe bijlesaanbieders: 'Onderwijs is een competitie geworden'

Niet nieuw, bijles of huiswerkhulp. Waar het ooit bedoeld was om gaten te dichten, is het nu een middel geworden om een beter resultaat in de wedstrijd te behalen. Wat een wedstrijd? Degenen in het onderwijs: het toetssysteem, schoolbegeleiding, de bloeiende economie: het zijn allemaal elementen die druk uitoefenen op kinderen en hun ouders, zeggen Amsterdamse scholen en onderwijsorganisaties.

Bovendien staat de kwaliteit van het onderwijs al enige tijd onder druk door aanhoudende lerarentekorten. Het resultaat: ouders kopen onderwijs voor hun kinderen bij particuliere aanbieders. De markt speelt hierop in.

In de afgelopen 10 jaar zijn er in Noord-Holland 712 bedrijven bijgekomen die huiswerkbegeleiding en/of bijles aanbieden. Alleen al vorig jaar kwamen er 70 bedrijven bij, wat het totaal in 2024 op 1.116 brengt. Deze groeiende trend is ook landelijk zichtbaar, zo blijkt uit cijfers van de Kamer van Koophandel. In tien jaar tijd is het aantal bedrijven dat huiswerkhulp of bijles aanbiedt gegroeid van 1.942 in 2014 naar 4.822 in 2024.

moed hebben

“Ouders kunnen deze ontwikkeling niet worden verweten”, zegt Joost van Caam van de Vereniging Basisonderwijs Amsterdam Diemen, de organisatie die ervoor zorgt dat ieder kind in het basisonderwijs het onderwijs krijgt dat het beste bij hem of haar past.

“Ze hebben te maken met onvervulde plaatsen op de school van hun kinderen, maken zich zorgen over de toekomst van hun kinderen en streven ernaar het best mogelijke schooladvies te krijgen, zelfs als dit ten koste gaat van het plezier in het leren. Dan grijpen ze in. De levensvatbaarheid van de prestaties in het onderwijs en de voortdurende zoektocht naar het best mogelijke advies bevorderen deze ontwikkeling van groeiende bijles- en huiswerkinstituten alleen maar. Als ouder moet je de moed hebben om te zeggen: ‘Ik vind het prima dat mijn kind niet naar het vwo gaat of advies krijgt van de havo.’”

Van Caam benadrukt dat onderwijs veel meer is dan taal en rekenen. “Het gaat ook om persoonlijke ontwikkeling. Wie ben ik in deze omgeving? Hoe werk en speel ik met anderen? De blinde benadering van reken- en taaltoetsen draagt in grote mate bij aan het welzijn van kinderen. Geen enkel kind wil alleen privélessen volgen.”

Er is een juiste volgorde voor optimaal presteren en leren, zegt Caam. Het verwijst naar de pedagogische basisbehoeften die Luc Stevens, oprichter van het Nederlands Instituut voor Onderwijs- en Ouderschapszaken, hierboven heeft uiteengezet.

“Taal- en rekenvaardigheid en de manier waarop wij de wereld zien, komen na welzijn. Hoe goed we leren, hangt grotendeels af van hoe veilig, plezierig en gewenst u zich voelt. Alleen als we ons veilig en verbonden voelen, kunnen we goed leren. Met andere woorden: ons systeem vereist een behoorlijk fundamentele hervorming, zodat we kinderen weer kunnen geven wat ze nodig hebben door middel van onderwijs.”

De sterkste

Wethouder Onderwijs Marjolein Moorman vindt dat we ons als samenleving de vraag moeten stellen of het normaal is dat een kwart van de kinderen uit groep 8 bijles krijgt. “Het is een symptoom van de enorme stress die er in onze samenleving bestaat. En bovendien is de stijging een voorbeeld van kansenongelijkheid in de praktijk. Er zijn zoveel problemen in het onderwijs dat we niet langer collectieve kansen voor iedereen kunnen garanderen. Degenen die het zich kunnen veroorloven, kopen zelf onderwijs. Want iedereen moet een zo hoog mogelijke score halen, anders doe je niet mee. Het laat zien dat onderwijs een competitie is geworden en dat de sterkste wint. “Dat zou niet het geval moeten zijn.”

Moorman weet dat hij het al vaker heeft gezegd en herhaalt het nog een keer: “Vroege selectie moet stoppen en we moeten ongelijk investeren om gelijke kansen te bereiken. De verschillen in kwaliteit in het onderwijs zijn te groot.”

Geen kwaliteitseisen

Kinderen en ouders kunnen een beroep doen op particuliere huiswerkinstituten. Ouders met een minimuminkomen en een kind in groep 6 of hoger kunnen, na goedkeuring van de eigen leerkracht, ook bijles aanvragen bij Stichting Leergeld Amsterdam.

In 2022 maakten 1.143 kinderen in Amsterdam van deze mogelijkheid gebruik. Vorig jaar was het 1958. Ze mogen zelf bepalen waar ze bijles krijgen. “Maar het is niet zeker dat een bedrijf kwaliteit biedt”, zegt Dick Jansen van de stichting.

“Daar maken wij ons zorgen over. Er is geen bewijs van kwaliteit. Iedereen kan zo’n instituut beginnen. We hebben een lijst met leveranciers waar we niet meer mee samenwerken, omdat we nu weten dat ze niet te vertrouwen zijn. We hebben vaak de oproep gedaan: help ons een kwaliteitstest te ontwikkelen.”

Over de auteur: Raounak Khaddari schrijft voor Het woord over onderwijs, jeugd en jongvolwassenen. In haar serie Nieuwe Lichting onderzoekt ze de uitdagingen en trends waarmee twintigers en dertigers in de stad worden geconfronteerd.

Nog eens 70 nieuwe bijlesaanbieders: ‘Onderwijs is een competitie geworden’

Leave a Reply Cancel reply