Het Zwart Archief in Zuidoost voor de komende twee jaar: 'Inclusie is hier geen politieke term, maar wordt hier belichaamd'

Ieder jaar op 1 juli brengt Keti Koti, Marian Markelo (69) een plengoffer ter gelegenheid van de nationale herdenking van de slavernij. Aanstaande woensdagavond zegent priesteres Winti iets anders: de nieuwe locatie van The Black Archives aan het Bijlmerplein in Amsterdam-Zuidoost.

Eerst voert hij het plengoffer in beslotenheid uit, tussen vijf intimi, en vervolgens voor minstens honderd aanwezigen. “Om de geschiedenis van zwarte mensen te vertellen”, zegt hij tijdens het ritueel. “Een verhaal dat eeuwenlang werd genegeerd en, toen het werd verteld, werd gekweld.”

Distributiebeleid

Het Zwart Archief bestaat sinds 2015 en heeft tot doel de geschiedenis van gekleurde Nederlanders, voornamelijk Creolen, te documenteren en te archiveren. De organisatie is in eerste instantie gevestigd in het gebouw van de Vereniging Ons Suriname aan de Zeeburgerdijk in het oosten, maar dat gebouw wordt nu gereedgemaakt voor het komende Museum van Suriname. Na de renovatie keert het archief terug naar het Oosten.

Het Zwart Archief, met een collectie van zeker vierduizend stukken, verhuist voor twee jaar naar de Bijlmer, in het voormalige CoolCat-gebouw in winkelcentrum Amsterdamse Poort.

Voor oprichtster Jessica de Abreu (40), die opgroeide in de Bijlmer, is het thuiskomen. Omdat de erfenis van het kolonialisme een mondiaal probleem is, zegt hij, maar ook een lokaal probleem, en dat komt hier tot uiting. Hij wijst op het spreidingsbeleid van de gemeente Amsterdam, waardoor Surinamers op bepaalde plekken niet meer konden wonen. Dit leidde er deels toe dat ze huizen in de Bijlmer bezetten.

Oudste inwoner van Gravenstein

Het tijdelijke pand, een voormalig bedrijfsgebouw, heeft veel meer ruimte dan het Zwart Archief aan de Zeeburgerdijk had. “Nu kunnen we in dit gebouw gesprekken voeren, zonder dat er instellingen als scholen of universiteiten nodig zijn”, zegt De Abreu. “We hebben veel ruimte om te praten over eurocentrisme, seksisme, het koloniale verleden en zijn neef: gentrificatie.”

Gentrificatie is een grote zorg in Zuidoost, omdat ook daar de huizenprijzen stijgen. Degenen die daar komen wonen, ‘wonen’ er niet noodzakelijkerwijs, en degenen die daar wonen, werken vaak elders. Tegelijkertijd hebben mensen die al een tijdje in Zuidoost wonen moeite om rond te komen. De MCTC African Church werd met sluiting bedreigd, ook al speelt ze een sleutelrol in de H-buurt en verzorgt ze onder meer twee keer per week ontbijt voor honderd kinderen.

De moeder van De Abreu was de oudste inwoner van Gravestein, voorheen de Gliphoeve. Een paar jaar geleden vroegen ze hem zijn appartement te verlaten in ruil voor 5.000 euro. Ondertussen is zijn moeder overleden. “Ze was een intelligente vrouw, maar ze kende het woord gentrificatie niet. Ik voelde het in het dagelijks leven.”

panafrikanisme

De eerste tentoonstelling op deze locatie van The Black Archives focust op de onafhankelijkheid van Ghana, die deze woensdag 67 jaar geleden werd uitgeroepen. Curator Evelyn Agyemang (25) werkte twee maanden aan een collectie die zich richt op het panafrikanisme: het ideaal om mensen van Afrikaanse afkomst als collectief te zien, zowel sociaal als economisch. De eerste president van Ghana, Kwame Nkrumah, stelde dit voor.

“In de Bijlmer zie je een kleine vorm van hoe panafrikanisme kan zijn”, zegt Agyemang. “Er is veel sociale cohesie, omdat iedereen met elkaar omgaat en met elkaar omgaat. Het is zeer toegankelijk. Je weet elkaar bijvoorbeeld in elkaars taal te begroeten.”

Black Archives organiseert dit soort tentoonstellingen graag, maar haar hoofdtaak is vooral: archiveren. “Soms wordt het archief een beetje verwaarloosd omdat we vooral geld ontvangen om activiteiten te organiseren”, zegt De Abreu.

ING-kantoor

Het werpt echter zijn vruchten af, zo bleek tijdens de inauguratie. De Britse Evie Evans (26) vindt dat de woensdagavond “veel warmer” is dan in veel andere culturele instellingen. “Je beseft dat The Black Archives weer thuis is, hier in de Bijlmer.” Volgens hem loopt Amsterdam achter op Groot-Brittannië als het gaat om het vertegenwoordigen van de stemmen van gekleurde mensen. “Het is moeilijk om hier je plek op te eisen.”

Jennifer Tosch (59), een Amerikaanse geboren in Suriname en elf jaar geleden naar Nederland verhuisd, denkt er hetzelfde over. “Pas nu is er een beweging om Zuidoost een cultureel centrum te geven, omdat het altijd bekend heeft gestaan als een gevaarlijke plek. “Het is goed dat ING hier kantoren heeft gebouwd, maar het personeel gaat altijd om vijf uur in de middag naar huis.” Volgens haar kan het pand hier ruim twee jaar blijven staan. “Dit legitimeert het zuidoosten.”

Of in de woorden van Winston Priesteres Markelo: “Om dat dit een plek wordt voor alle inwoners van Amsterdam-Zuidoost, waar inclusie geen politieke term is, maar belichaamd.”

Over de auteur: Algemeen verslaggever Tahrim Ramdjan schrijft sinds 2019 voor Het Parool over onder meer dagelijks nieuws, recht, jeugd, discriminatie en Stadsdeel Zuidoost. Advies is welkom [email protected].

Het Zwart Archief in Zuidoost voor de komende twee jaar: ‘Inclusie is hier geen politieke term, maar wordt hier belichaamd’

Leave a Reply Cancel reply