Laurens de Man is de eerste organist die de Nederlandse Muziekprijs ontvangt: 'Je hoort het geluid van de tijd in een orgel'

“Nog meer wensen?” Laurens de Man (30) hangt over het balkon van het Janskerkorgel in Utrecht en kijkt naar beneden. bach koraal Oh man, tussen de brute zon Het raasde gewoon door de kerk. Deze plek en dit orgel zijn al zo’n twaalf jaar hun uitvalsbasis en hier ontstond de klank van De Man.

De Man is de eerste organist die de Nederlandse Muziekprijs ontvangt, de hoogste staatsonderscheiding op het gebied van klassieke muziek. “Orgelspelen lijkt mij fantastisch en oneindig fascinerend”, zegt de in Den Bosch geboren muzikant.

“Dat de orgels voor een specifieke plek worden gebouwd, is fascinerend, je hoort er de klank van de tijd in, het is levende geschiedenis. Natuurlijk zit er wel een beetje romantiek in mijn hoofd, er zijn al genoeg instrumenten intensief gerestaureerd. “Ik zie het als een uitdaging om met een oud orgel iets nieuws te doen, er nieuwe muziek op te spelen of er mee te improviseren.”

Denk proactief na over muziek.

De Muziekprijs is een proces waarbinnen een muzikant plannen kan ontwikkelen en uitwerken. Een commissie volgt de kandidaat op de voet. Improvisatie was een van de speerpunten waar De Man tijdens het traject aan werkte.

“Improviseren is proactief nadenken over muziek, spontaan iets opbouwen. Je krijgt een idee van hoe een componist zijn muziek opbouwde. Je voelt wanneer je materiaal op is en een nieuwe wending moet nemen. Zoiets als niet alleen een Rembrandt beschrijven, maar ook proberen die penseelstreken op het doek vast te leggen.”

“Ik was verrast dat de Nederlandse Muziekprijs ook een laan voor organisten werd”, zegt De Man, die elke zin zorgvuldig uitspreekt. “Natuurlijk ben ik een bovennatuurlijke escapist, maar als je het zo schrijft, mis je de ironie waarmee ik het zeg. “Een klein deel van de bevolking waardeert het orgel en mensen komen niet meer naar de kerk.”

“Het orgel hoor je alleen op een begrafenis of Het spook van de opera. César Franck is een bekende componist, maar niemand kan zijn orgelmuziek zingen. Je bent een beetje gek als je voor dit instrument kiest. Mijn vrouw is dokter, daar kun jij voor zorgen.”

‘Weet je wat buitengewoon is? Als ik op een bruiloft ga spelen, ga ik naar binnen en zoek ik de persoon die mij toegang kan geven tot de orgeltrap. Iemand komt naar me toe en zegt: ‘O, jij bent de organist.’ Zit dat op mijn voorhoofd? Jij valt op. Het overkomt mij vaak.” De Man lacht: “Het is nog niet alledaags.”

rol hoorn

Op het orgelbalkon is het gezellig. De man bedient de pedalen in zijn sokken, met zijn orgelschoenen nog aan. Zijn favoriete plaat: de fagot. “Sommige mensen vinden het een vreemd geluid, zoals een roterende hoorn. Ik vind het heerlijk. Hier klinkt alles naakter en ruiger dan wanneer je in de kerk zit, je hoort het geluid van het mechanisme als ik op de toetsen druk. En hoe vind je deze knoppen? Lekker robuust toch? Als ik hier zit, inspireert de klank van het instrument mij enorm.”

De Man studeerde in Amsterdam en Berlijn, is tevens pianist, speelt klavecimbel en geeft les aan de conservatoria van Amsterdam en Utrecht. “Vroeger deed iedereen alles. In de 18e eeuw was het ondenkbaar dat je alleen maar organist was. In de kerk kon je niet zitten oefenen met toonladders, omdat de balgstappen het orgel draaiende hielden, dus deed je dat thuis op het klavecimbel. En je speelde veel met mensen, dat is ook verstandig.”

De Man is een triopianist met klarinet en cello. Waarom is het verstandig om samen te spelen? “Je kunt veel leren van hoe een zanger of strijker zich uitdrukt. De toon van een orgel is oneindig, je kunt er een eindeloze puinhoop van maken. Een zanger spreekt zinnen uit, zoals je de mooiste redenaars hoort doen. Met snaren: een slag kan heerlijk dynamisch zijn. Voor de ruis van een orgel is het heel leerzaam als je een verhalend lijnenspel kunt bedenken om de klank zo levendig mogelijk te maken.”

De eerste lentezon schijnt door de glas-in-loodramen. De Man is de hoofdorganist van de Janskerk. Hij heeft de sleutel van de kerk, een fascinerende gedachte. “Ja, soms kan ik het na al die jaren nog steeds niet geloven. Voor mij is het de sleutel tot schoonheid, een ontmoeting met de meerdere. Soms is het moeilijk voor mij om te sluiten, stel je voor dat ik het niet goed doe en een paar dronken idioten het gebouw gaan vernielen. Dat na bijna duizend jaar door mij een einde komt aan deze kerk.”

Magische vervulling

“Mijn leven is geweest zoals tot nu toe. Een doel stellen dat niet werkt, lijkt mij niet goed. Ik doe wat mij wordt aangeboden op de mooiste en best mogelijke manier; Vaak ontstaat er iets nieuws. Muziek maken is een magische realisatie, een toevoeging aan de werkelijkheid.”

“Je wilt dat er iets moois gebeurt als je speelt. Je hoopt dat de lucht zo trilt dat mensen denken: oh, wat ben ik blij dat ik dit nu hoor. En dat is op zichzelf al iets heel vreemds, iets ongrijpbaars. Voor mij ligt daar ook het spirituele. Ik hoop dat het geluid van de toets die ik indruk van binnenuit komt.”

“De schoonheid van muziek motiveert mij. Ik heb het gevoel dat het iets kan bijdragen aan de luisteraar. Het ideaal is dat dat stukje schoonheid mensen verlicht. Muziek is kunst en kunst heeft te maken met spiritualiteit, met wat ik in de kerk tegenkom. Iets dat vult, verdiept en verruimt. “Ik verdedig kunst.”

Donderdagavond neemt Laurens de Man de Nederlandse Muziekprijs in ontvangst tijdens zijn eigen concert in het Amsterdamse Orgelpark. Het begint om 20.15 uur. Het concert wordt live uitgezonden door NPO Klassiek.

Laurens de Man is de eerste organist die de Nederlandse Muziekprijs ontvangt: ‘Je hoort het geluid van de tijd in een orgel’

Leave a Reply Cancel reply