Halsema over de rol van het GVB bij deportatie van joden: 'Bevestigt hoe onmenselijk ambtenaren joden hebben behandeld'

“De samenwerking met de bezetter vervult ons met afgrijzen en schaamte”, reageert burgemeester Femke Halsema op het nieuws. “De koude boekhouding bevestigt eens te meer hoe onmenselijk onze mede-joden door ambtenaren werden behandeld.”

Halsema zegt dat de rol van het gemeentelijk vervoersbedrijf in de jodenvervolging niet geheel uit de lucht komt vallen. In 2019 heeft de gemeente ook onderzoek gedaan waaruit bleek dat duizenden Amsterdamse joden met de gemeentetram werden vervoerd en dat de kosten voor rekening van de bewoner kwamen.

Halsema: “Het is heel belangrijk om het eigen verleden in de ogen te kunnen kijken en de kennis daarover breed te kunnen verspreiden. Het boek en de documentaire. Verloren stad hieraan een belangrijke bijdrage leveren. De raad is de onderzoekers, schrijvers en documentairemakers hiervoor zeer dankbaar.”

Het Centraal Joods Overleg (CJO) wil dat het GVB het geld (momenteel ruim 61.000 euro) teruggeeft aan de Joodse gemeenschap. Halsema wil hier nog niet op ingaan en wijst op onderzoek dat Niod later dit jaar of begin volgend jaar zal afronden. Halsema: “Op basis hiervan zal de raad, in overleg met vertegenwoordigers van de Joodse gemeenschap, een passend antwoord overwegen.”

Zonder met de ogen te knipperen

Ronny Naftaniel, voormalig president van het Israëlische Informatie- en Documentatiecentrum (Cidi) en het CJO, noemt de acties van het GVB in de oorlog ‘immoreel’ en vindt dat het tijd is dat het bedrijf nadenkt over zijn gedrag en dienovereenkomstig handelt. “Het GVB is medeplichtig geweest aan de deportaties van Amsterdamse joden. Ze faciliteerden de extractie zonder met hun ogen te knipperen en wilden er nooit over praten. “Ze keken de andere kant op en werkten mee.”

Ronny Naftaniel (midden): ‘Het GVB was medeplichtig aan de deportaties van Amsterdamse joden.’Afbeelding ANP/Robin van Lonkhuijsen

Over de houding van het GVB, dat nooit schuld heeft erkend, spijt heeft betuigd of financiële compensatie heeft aangeboden, zegt Naftaniel: “Dat is hen tot op de dag van vandaag te verwijten. Ze zouden zich diep moeten schamen. Ik hoop dat dit boek en deze film je aan het denken zetten. Het is niet normaal dat het GVB nooit met de Joodse gemeenschap om tafel heeft gezeten en heeft gevraagd: wat kunnen wij doen?”

De film en het boek. Verloren stad Volgens hem is het indrukwekkend: “In de stad heb je te maken met gebieden met veel verkeer. Neem tramhalte Beethovenstraat, vanwaar zo’n 20.000 joden werden gedeporteerd. Niemand weet het. “Het is gek dat er bij de halte geen monument staat met een tekst waarin wordt uitgelegd wat daar is gebeurd.”

Posters met uitleg.

Naftaniel vindt het ongepast om het ingezamelde geld uit te betalen aan de overlevenden die met de tram uit de stad zijn gedeporteerd. Het GVB verkocht geen losse tramkaartjes en het is lastig vast te stellen wie er precies in de tram zat. ‘Het geld gebruik ik het liefst voor bordjes met uitleg bij tramhaltes. Terwijl mensen daar op de tram wachten, worden ze geconfronteerd met het verhaal van de deportatie. Heel belangrijk voor de jonge generaties die dit allemaal niet weten en ook voor die jongeren die de Holocaust ontkennen of bagatelliseren.”

Salo Müller: “Ik denk dat ze verrast waren door het GVB.”Afbeelding Wouter de Duc

Holocaust-overlevende Salo Müller vindt dat GVB het voorbeeld van de Nederlandse Spoorwegen (NS) moet volgen. De NS, die tijdens de oorlog in opdracht van de Duitse bezetter ruim honderdduizend Joden, Sinti en Roma per trein naar de kampen vervoerde, veranderde na vier jaar Müllers strijd eindelijk van koers. Het bedrijf besloot in 2018 een verontschuldigingsbrief te schrijven en een schadevergoeding te betalen aan overlevenden van de Holocaust en hun naaste families.

Müller: “Het GVB heeft dit altijd ontkend en gezegd dat niet bewezen kan worden hoeveel Joden zijn gedeporteerd. Er zijn inmiddels facturen van het GVB aan de nazi’s voor het huren van trams om Amsterdamse joden te deporteren. “Ik denk dat ze verrast waren.”

Nu, zegt Müller, moeten ze hun billen ontbloten. “Mijn advies is: schrijf een excuusbrief en betaal direct.”

Halsema over de rol van het GVB bij deportatie van joden: ‘Bevestigt hoe onmenselijk ambtenaren joden hebben behandeld’

Leave a Reply Cancel reply