Op de twintigste verjaardag van het filmfestival CinemAsia rijst de vraag: wat maakt een film Aziatisch?

Wat maakt een film Aziatisch? Het is een vraag die jaarlijks terugkeert op het Aziatische filmfestival CinemAsia, maar in deze jubileumeditie nog luider klinkt. De zestiende editie (CinemAsia begon in 2004, twintig jaar geleden, als tweejaarlijks festival en werd in 2012 een jaarlijks festival) opent met de Nederlandse telefilm gelukkig paleis, geregisseerd door Nicole van Kilsdonk. Hoewel de film in nauwe samenwerking met de Chinees-Nederlandse gemeenschap is gemaakt, is hij geregisseerd door een vrouw zonder Aziatische roots.

gelukkig paleis gaat over een broer en zus die vanwege financiële problemen drie maanden moeten helpen in de keuken en het Chinees-Indisch familierestaurant moeten bedienen. Van Kilsdonk vroeg filmmaker Yan Ting Yuen om samen met scenarioschrijver Ilse Ott het script te schrijven vanwege zijn kennis van Chinees-Indiase restaurants; Yan Ting Yuen maakte onder meer de documentaire. Chin.In. Een leven achter het luik (2001), genomineerd voor het Gouden Kalf en dit jaar ook op het festival te zien.

Is elke film over iemand met Aziatische roots automatisch Aziatische cinema? En als een Aziaat in een film speelt, maakt dat dan meteen de film Aziatisch? Waar wordt de grens getrokken in een steeds meer onderling verbonden wereld? Kunnen we nog over Aziatische cinema praten als filmproducties steeds meer de grenzen van landen en continenten overschrijden?

Er zijn geen gemakkelijke antwoorden op die vragen. Het is in ieder geval niet de bedoeling van CinemAsia om ‘de Aziatische visie’ te laten zien, maar juist om te laten zien hoe divers de Aziatische cinema kan zijn. Dit jaar vertoont het festival 58 films, waaronder 33 speelfilms en 25 korte films, die de veelzijdigheid van Azië in beeld brengen.

De Nederlandse televisiefilm Happy Palace, geregisseerd door Nicole van Kilsdonk.Afbeelding Kenny Nagelkerke

Diversiteit tonen

Het programma ‘Panorama’ richt zich specifiek op het tonen van deze diversiteit. Dit programma bestaat uit films uit verschillende genres, zoals dystopische sciencefictionthrillers. 24 uur met Gaspar, waarin privédetective Gaspar de opdracht krijgt om onderzoek te doen naar een bende massagraven en mensenhandel in het nabije Jakarta; de roadtripfilm ajoomma, waarin een Singaporese weduwe van middelbare leeftijd, geobsedeerd door Koreaanse soapseries, voor het eerst naar Seoul reist; en neo-zwart Alleen de rivier stroomtwaarin een hoofdinspecteur verwikkeld raakt in een ogenschijnlijk eenvoudige zaak nadat het lichaam van een vrouw wordt gevonden nabij een rivier in China.

Het festival vertoont films uit verschillende Aziatische landen, niet alleen films uit China, Korea of Japan, die doorgaans vooral in de Nederlandse bioscopen en kunsthuizen worden vertoond. De competitie bestaat uit zeven films, elk geproduceerd door een ander land (of landen), waaronder Maleisië (het historische drama Sneeuw midden in de zomer), Indonesië (drama van de leraar andragogie) en de Filippijnen (de hybride documentaire asog).

Maar Aziatische cinema wordt niet alleen op het Aziatische continent gemaakt; Er zijn Aziatische gemeenschappen over de hele wereld. Het festival richt zich met zijn programma specifiek op de Aziatische diaspora in (West-)Europa. Grenzen overschrijden: Aziatisch-Europese mediamakersmet een selectie korte films over Aziatische gemeenschappen in Nederland, Groot-Brittannië en België, inclusief de documentaire Ik proostwaarin de Nederlandse Dewi en Cynthia hun Indiase afkomst onderzoeken, de essayfilm De snedewaarin Zhao Jing de Londense straat waar hij woont en de Belgische film onderzoekt Gayauwaarin een gezin worstelt met culturele en generatieverschillen wanneer bij de vader de diagnose kanker wordt gesteld.

Jacky (2000) van Fow Pyng Hu en Brat Ljatifi, de eerste Chinees-Nederlandse film geselecteerd op het filmfestival van Cannes.Afbeelding CinemaAsia Filmfestival

Gebrek aan nauwkeurige weergave

Uittredend regisseur Doris Yeung startte het filmfestival in 2003 (later als Queer & Asian Festival, een jaar later breidde ze het uit naar CinemAsia, hoewel het festival als enige Aziatische filmfestival in Europa de nadruk bleef leggen op LGBTQ-films) om het gebrek aan nauwkeurige weergave van Aziaten in Nederlandse films. Aziaten verschenen nauwelijks in films. Als die er al waren, waren het altijd slechte stereotypen, zoals het onderdanige meisje, de computernerd of de restauranteigenaar.

Het festival wilde daar iets aan doen. Niet alleen het vertonen van films met positieve representatie in Amsterdam, maar ook het produceren van films in het FilmLAB, waar Nederlandse filmtalenten met een Aziatische achtergrond de kans krijgen een korte film te maken. Het FilmLAB produceerde al ruim veertig films van dit type.

Na twintig jaar is het tijd om de balans op te maken. Om deze reden analyseert CinemAsia de ontwikkeling van Aziatische representatie in de Nederlandse cinema met het programma Dutch Asian Classics, een retrospectief over de Aziatisch-Nederlandse cinema. Uitgelicht als onderdeel van dit programma zijn onder meer: Jackie (2000) van Fow Pyng Hu en Brat Ljatifi, de eerste Chinees-Nederlandse film geselecteerd in Cannes, en de persoonlijke documentaire Made in Korea: een enkeltje Seoel-Amsterdam? (2008), die kwesties met betrekking tot Aziatische adopties in Nederland behandelden.

Natuurlijk is een 20-jarig jubileum altijd een feestelijke gebeurtenis, maar voor CinemAsia moet het nog feestelijker zijn: drie jaar geleden dreigde het festival te moeten sluiten vanwege financiële problemen. Dit kwam door de coronapandemie en de daaropvolgende lockdowns, waardoor het festival in 2021 niet door kon gaan, en een afgewezen subsidieaanvraag van het Amsterdams Fonds voor de Kunst, waardoor een groot deel van de structurele financiering wegviel. Een crowdfundingcampagne die ruim 8.000 euro opbracht, redde het festival.

De 16e editie van het CinemAsia Film Festival vindt plaats van 5 t/m 10 maart in Studio/K, Rialto De Pijp en Rialto VU.

Leave a Reply Cancel reply