Cameratoezicht in de straten van Amsterdam is nu gebruikelijker dan in heel 2023: 'De effectiviteit ervan is nog nooit aangetoond'

Drie explosies op één avond deze week in Amsterdam, waarschijnlijk gelinkt aan de moord op rapper Bigidagoe, Twee explosies in een week tijd in een straat in Zuidoost en meerdere explosies voor een huis in Noord eerder dit jaar – dit is een selectie uit een reeks recente incidenten in de stad waarna burgemeester Halsema tijdelijk bewakingscamera’s installeerde.

Uit cijfers van de gemeente blijkt dat dit soort kortdurend cameratoezicht, waarbij in eerste instantie mobiele camera’s worden geplaatst voor een maand, dit jaar in slechts twee maanden tijd al vaker voorkomt dan in heel 2023. Er zijn ‘noodcamera’s’ geplaatst op veertien ophangplekken gebeurde dit al in de eerste twee maanden van 2024 vijftien keer. Het vond plaats op 24 locaties in 2022.

‘Beter dan niets’

Bewoners die te maken hebben gehad met explosies in hun buurt willen vaak dat die camera’s worden geïnstalleerd. Vorig jaar ontplofte er twee keer een zware bom in het Piet Zwarthofgebouw op IJburg, maar het toezicht werd na een maand opgeschort vanwege onvrede onder de bewoners. “Die camera heeft maar een heel beperkt afschrikmiddel voor kinderen die met explosieven gooien en kan als detectiemiddel nauwelijks verwacht worden. Maar het was in ieder geval beter dan niets, zoals nu ook weer het geval is”, aldus buurtbewoner Marijn. Kroes.

De camera’s zijn voor gemeente en politie een belangrijk instrument geworden om overlast en criminaliteit tegen te gaan. Ze zouden een afschrikwekkende werking kunnen hebben en zo verdere strafbare feiten kunnen voorkomen, en als er iets zou gebeuren in de buurt van het doelwit, zouden ze kunnen worden gebruikt om de daders te lokaliseren.

De daadwerkelijke effectiviteit van het toezicht kan niet voldoende worden gemeten. Je weet tenslotte niet wat er zou zijn gebeurd als de camera er niet was geweest.”

woordvoerder gemeente

De vraag blijft echter in hoeverre beveiligingscamera’s precies effectief zijn. Ze zijn in ieder geval een goede manier om het veiligheidsgevoel te vergroten, zegt een woordvoerder van de gemeente. “Met de nadruk op sentiment, omdat de werkelijke effectiviteit van toezicht niet voldoende meetbaar is. Je weet immers niet wat er zou zijn gebeurd als de camera er niet was geweest.”

Er is ook nergens een continu waakzaam oog. De camera’s van de stad staan 24 uur per dag aan, maar onder leiding van de politie worden op vaste tijden beelden bekeken. Het is dus niet zo dat alles gezien wordt; Om de inbreuk op de privacy te beperken, worden beelden alleen gelezen op de dagen en tijden die de politie nodig acht.

Naast camera’s die tijdelijk worden ingezet na een explosie of schietpartij, zijn er ook delen van de stad die voor langere tijd in de gaten worden gehouden: plekken waar veel overlast is of drukke uitgaans- of winkelgebieden. Op deze kaart zijn alle gebieden weergegeven waar dit momenteel gebeurt.

Straal vastberadenheid uit

Uiteraard is het niet toegestaan camera’s te plaatsen en de beelden te bekijken: zowel voor noodcamera’s als voor langdurige monitoring gelden allerlei wettelijke voorwaarden. Zo moet de gebruiksperiode vastgelegd worden en mogen de beelden maximaal 28 dagen bewaard worden.

Ook belooft de gemeente altijd rekening te houden met privacy, kosten en baten, en of er naast camera’s ook andere maatregelen te bedenken zijn.

Lotte Houwing, politiek adviseur bij Bits of Freedom en specialist op het gebied van de machtsverhoudingen tussen burgers en de Staat, uit kritiek op de toename van camera’s in de openbare ruimte van Amsterdam.

Ik begrijp dat bewoners graag camera’s willen hebben na een explosie in hun straat, omdat ze dit verhaal al langer horen. Maar het lost niet veel op

Lotte HouwingStukken vrijheid

“De effectiviteit ervan is nooit aangetoond. Bovenal is het een gemakkelijke reactie die daadkracht uitstraalt: gespierde taal die indicatief is voor de law-and-order-retoriek van de overheid. Op het gebied van criminaliteit wordt al jaren gesproken over repressieve maatregelen zoals hogere straffen en toezichtmaatregelen zoals deze camera’s. Ik begrijp dat bewoners graag camera’s willen hebben na een explosie in hun straat, omdat ze dit verhaal al langer horen. Maar het lost niet veel op.”

Deze camera’s schenden echter een ernstige inbreuk op de privacy van bewoners, zegt Houwing. “We zijn op weg naar een landelijk netwerk van camera’s die elke beweging die je maakt registreren. Waar je je verhuist in de stad, hoe laat en hoe vaak je ergens naartoe gaat. Wat er ook mee gebeurt en hoe lang het ook duurt: je zult je niet meer vrij door de stad kunnen bewegen zonder voortdurend bespioneerd te worden. “Dat is per definitie een inbreuk op je privacy.”

Standaardisatie van toezicht met camera’s.

Bewoners nemen regelmatig contact op met Bits of Freedom om hun zorgen te uiten over het aantal camera’s in hun straat. “Doordat het aantal camera’s in de openbare ruimte zo snel is toegenomen – bijvoorbeeld omdat mensen slimme deurbellen hebben geïnstalleerd – vindt er een normalisatie plaats, waardoor het moeilijk wordt om een gesprek te beginnen. Al horen we vaak van bewoners dat ze het niet leuk vinden om elke keer dat ze naar huis lopen gefilmd te worden.”

Volgens Houwing zou het veel nuttiger zijn om de onderliggende problemen op een fundamenteel niveau te onderzoeken. “Aan vraagstukken als sociale ongelijkheid, de voorzieningen van een wijk en het toekomstperspectief van jongeren. En we moeten ook het gesprek durven aangaan: zijn er passende, bijzondere maatregelen te bedenken die de vrijheden van anderen niet inperken? Maar dit zijn allemaal langetermijnreacties.”

Cameratoezicht in de straten van Amsterdam is nu gebruikelijker dan in heel 2023: ‘De effectiviteit ervan is nog nooit aangetoond’

Leave a Reply Cancel reply