Vanaf de banken schreeuwen dat alles anders moet. Maar in Den Haag worden geen besluiten genomen

Deze week werd er gesproken over het lerarentekort, het cannabistolerantiebeleid, Oekraïners en andere asielopvangcentra. Het ging over de overbevolking van Nederland, de ongezonde levensstijl van veel Nederlanders, de Europese Natuurherstelwet en armoede.

Er ontstond zelfs een debat over de hoogdravende titel van democratische controle op openbare voorzieningen. Wat heeft de burger nog te zeggen als alle vormen van publieke dienstverlening geprivatiseerd zijn, vroegen de PS en de ChristenUnie zich een paar jaar geleden af. Nu stond het eindelijk op de agenda.

Jimmy Dique

De Groningse SP-leider Jimmy Dijk zag zijn kans schoon. Dat er te veel mannen in pak en spitzen de leiding hebben bij woningbouwverenigingen en ziekenhuizen.

Hij bedoelde zeker niet dat iedereen in een Maserati rijdt, maar het probleem is volgens hem dat ze nooit in een huurwoning hebben gewoond. Dat door de privatisering van energiebedrijven zelfs de overheid geen controle meer heeft over de levering van gas en elektriciteit. “Zou het niet geweldig zijn als thuiszorgmedewerkers hun eigen directeur zouden kunnen kiezen?”

Leden van andere partijen vonden het erg grappig om vrijblijvend te filosoferen over de vraag of dit anders wel mogelijk zou zijn. Maar ja, het is een “prachtig” debat, reageerde D66-lid Joost Sneller. “Ideologisch is het mooi”, zegt Silvio Erkens van de VVD. Maar het was “een beetje gebrekkig”, aldus CDA-leider Henri Bontenbal.

Wat CDA, VVD en D66 betreft is er niet veel mis mee dat publieke diensten in handen zijn van de ‘markt’. “Grote energiebedrijven leveren een hele goede service omdat ze groot zijn”, verdedigde Bontenbal. “Veel klanten zijn hier zeer tevreden over. “Zonder die grote energiebedrijven zou de ontwikkeling van offshore wind nooit zo snel zijn gegaan.”

Dijk ging verder met voorstellen over zorgpersoneel, dat voortaan inspraak moet hebben bij zorgfusies. Of woningbouwverenigingen die verplicht zijn huurders een stem te geven voordat ze gaan verbouwen.

Niet erg praktisch

Allemaal prima, vond minister van Volkshuisvesting Hugo de Jonge. Maar het is ook niet erg praktisch, want je kunt een volledige appartementrenovatie niet stopzetten terwijl een huurder niet reageert, toch?

Ook minister van Volksgezondheid Conny Helder was niet happig op het verbieden van particulier vermogen in de gehele zorgsector. Zijn er immers al sinds mensenheugenis zelfstandige apothekers en huisartsen?

Bontenbal probeerde Dijk ervan te overtuigen al zijn nutteloze moties in te trekken. Want het is eigenlijk niets zolang er geen plannen van de overheid zijn. Maar Jimmy hield vol.

Hij probeerde samen met Pepijn van Houwelingen van Forum voor Democratie aan het kabinet te vragen of grote vastgoedcorporaties of ziekenhuizen konden worden opgebroken en ingekrompen. Het is niet zo dat we vaak een prettig debat voeren met het Forum, aldus Dijk. Maar hij zag hier nog steeds een bondgenoot in de strijd tegen de grote bedrijven en omslachtige overheidsinstanties.

Hugo de Jonge verwierp het idee onmiddellijk. Hij dacht dat hij een sympathieke intentie had, maar geen realistische. Kleine bedrijven lijken misschien nostalgisch, maar het is vooral valse romantiek, omdat ze nooit genoeg huizen bouwen.

Strakkere aanpak

Het debat over de Oekraïners ging dus meer over iets. Mona Keijzer van BBB en Caspar Veldkamp van NSC willen een strengere behandeling van Oekraïners, waarbij ze erop wijzen dat velen van hen werken en geld verdienen, maar gratis blijven leven en subsidies voor hun levensonderhoud ontvangen. En dat er te veel Oekraïense mannen naar Nederland komen omdat de verblijfsvergoeding een aantrekkelijk effect heeft.

Staatssecretaris Eric van der Burg reageerde met beleefde woorden dat het weinig zin heeft iets vrijblijvends vanaf de banken van de kamer te roepen. Ik was al heel lang van plan om het systeem van de bestaanssubsidies te veranderen, dus de BBB- en NSC-voorstellen waren helemaal niet nodig.

Erger nog, vond Van der Burg, was dat Mona Keijzer en Gidi Markuszower van de PVV in de ontwijkende sfeer van de Kamer zachtjes suggereerden dat de Oekraïners moesten worden teruggestuurd, maar vooral angst zaaiden onder die vluchtelingen. Zonder dat ze het konden verwezenlijken, dacht Van der Burg.

Hadden ze immers niet beloofd dat ze voortaan bij opleidingsgesprekken de Grondwet en internationale verdragen zouden respecteren? Welnu, die wetten en verdragen bepalen dat we oorlogsvluchtelingen moeten opvangen. Markuszower begon verwoed door zijn papieren te bladeren, maar een ogenblik kwam er geen antwoord. Het kost wat tijd om eraan te wennen, om je mening te slikken omdat je baas aan het trainen is.

Het blijft dus weerklinken in een diep verdeeld Huis. Zolang er geen nieuw kabinet is, zullen er geen besluiten worden genomen. Het blijft een kwestie van vrijblijvend schreeuwen vanaf de stoelen in de zaal.

Arend van Wijngaarden is parlementair verslaggever voor Dagblad van het Noorden