Burgemeester Van Zanen benadrukt de rol van de politie in de inter-Eritrese onrust in Den Haag

Dat zei Van Zanen woensdag toen de Haagse gemeenteraad hem aansprak op de rellen die zich afgelopen zaterdag in zijn stad afspeelden. De burgemeester werd op de proef gesteld. De partijen vroegen zich onder meer af waarom de politie hen de dag vóór de gewelddadige explosie niet op de hoogte had gesteld van de arrestatie van een Eritreeër, terwijl bij eerdere Eritrese gebeurtenissen in Nederland ook rellen plaatsvonden.

In de dagen voorafgaand aan een geplande bijeenkomst van een groep Eritreeërs verschenen er op internet oproepen om de bijeenkomst met geweld te verstoren. Dat leidde tot een arrestatie. Volgens leden van de Haagse Raad hadden de autoriteiten uit de video en de arrestatie kunnen afleiden dat de kans groot was dat de zaken die zaterdag uit de hand zouden lopen. Op basis hiervan had Van Zanen het besluit kunnen nemen om de bijeenkomst die plaatsvond in het centrum van het Operahuis te verbieden.

“Nu zeg ik: Mijn God, waarom wist ik dat niet?”, zei Van Zanen woensdagmiddag in de raadzaal in Den Haag. Volgens hem was de politie van oordeel dat er adequate veiligheidsmaatregelen waren getroffen en zag zij geen reden om de burgemeester over de arrestatie te informeren. Zaterdagavond bleek dat de autoriteiten de situatie volledig hadden onderschat. Volgens Van Zanen is het ‘gemakkelijk praten achteraf’, maar hij is ‘er kapot van’. “Niet voor mijn mensen, maar met zoveel ervaring kan het nog steeds misgaan.”

oorlogs toneel

Tegenstanders van het Eritrese regime wilden de bijeenkomst van de Federatie van Eritrese Gemeenschappen voorkomen. Volgens hen is hij gelieerd aan het regime van dictator Isaias Afewerki, die al dertig jaar aan de macht is in Eritrea. Omdat ze het terrein van de Opera niet konden bereiken, confronteerden ze de politie.

In korte tijd werd de Haagse Fruitweg een strijdtoneel. Overal vlogen stoeptegels en zwaar vuurwerk. Enkele honderden Eritreeërs, sommigen met knuppels in de hand, bestormden het gebouw. Volgens Van Zanen raakten 26 politieagenten gewond en vlogen twee politieauto’s en een touringcar in brand. De politie verrichtte tijdens de rellen zestien arrestaties.

Opvallend is verder dat burgemeester Van Zanen pas om 16.41 uur het eerste sms-bericht van de politie ontving, waarin werd medegedeeld dat de zaken uit de hand dreigden te lopen. Deze aankondiging veroorzaakte grote verbazing bij de raad. Tegen de ochtend was het al duidelijk dat bussen met Eritreeërs op weg naar de bijeenkomst werden achtervolgd. En om 15.20 uur werden er ‘spotters’, mensen die de bijeenkomst in de gaten hielden, aan de deur gezien. “Niemand dacht: bel maar de burgemeester, die verantwoordelijk is voor de openbare orde”, zegt CU/SGP-raadslid Simon Fritschij. ‘Hoe is dat mogelijk?’

Volgens Van Zanen is er destijds “naar beste weten een beoordeling gemaakt” en werd het niet nodig geacht de burgemeester te informeren. Van Zanen betwist de bewering dat de politie niet voldoende was voorbereid. Er waren 25 oproerpolitie ter plaatse en dat aantal was om 16.30 uur weer gestegen tot 54 oproerpolitie. Uiteindelijk zou de politie ruim 450 man personeel inzetten.

Volgens Van Zanen waren de autoriteiten echter verrast door het grootschalige gecoördineerde optreden van de demonstranten en hielden zij geen rekening met het ‘ongekende geweld’ dat zij gebruikten.

Extern onderzoek

De gemeenteraad was het ermee eens dat er een extern onderzoek moet komen naar de rel en het optreden van politie en burgemeester. Op aandringen van vooral linkse partijen analyseert dit onderzoek ook de ‘complexe situatie’ van Eritrese vluchtelingen. Van Zanen zegt dit onderzoek te steunen.

De burgemeester van Den Haag prijst zich gelukkig dat de situatie niet uit de hand is gelopen. ‘Stel je voor dat die jongens waren binnengekomen. Arresteren. Zeker met de 1.600 mensen die destijds in de Opera zaten.’

Veertien verdachten van de rellen krijgen donderdag te horen of ze langer vastzitten.