De wereld wacht niet tot Den Haag er klaar voor is – De Groene Amsterdammer

De kabinetsformatie gaat door in het typisch Nederlandse tempo: uiterst langzaam. Opeenvolgende informanten kunnen proberen iets samen te voegen uit de losse delen van een gefragmenteerd politiek landschap. De partijen in oprichting spreken, twitteren en doen parallel verslag in talkshows. Er wordt veel tijd besteed aan hermeneutische vragen. Hoe verschillen buitenparlementaire en zakenkabinetten van elkaar? Zittende ministers gaan nu ergens anders heen, mogelijk inclusief de premier.

Afgaande op deze scène, die weinig haast of urgentie getuigt, zou je een land verwachten waar het eigenlijk niet uitmaakt wie de leiding heeft. Een land dat zich veilig voelt achter zijn grenzen, dat welvarend en tevreden is. Iedereen weet dat het tegenovergestelde gebeurt. De veiligheid van Nederland en Europa is nog lang niet zo in gevaar als nu. Het handhaven van een wijdverbreide welvaart is bijzonder moeilijk. Er zijn veel klachten. Vergelijk die realiteit met de moeilijke manier waarop een nationale regering probeert te vormen en je raakt ontmoedigd.

Het is duidelijk dat een meerderheidskabinet met de pvv als hoofdbestanddeel is onwaarschijnlijker geworden. Pas als Pieter Omtzigt weer van koers verandert, zal dit scenario zich opnieuw voordoen. Door te blijven proberen Wilders te helpen bouwen aan een coalitie van ruim 75 zetels en een vastgelopen regeerakkoord, brengt iedere deelnemer aan deze rituele dans schade toe aan Nederland.

Ten eerste is er de voortdurende aanval van Rusland op Oekraïne. Twee jaar nadat Poetin zijn vernietigingsmissie begon, kantelt de balans richting Oekraïne. De positie van pvv In deze kwestie is het moeilijk te lezen. Er bestaat pvv‘ers die spreken over ‘provocaties aan de Russische federatie’. Het is onduidelijk of de Russische vriendschapsspeld van Wilders ook op de koelkast of op de schroothoop ligt. Wilders heeft aangegeven dat hij niet langer resoluut tegen militaire steun aan Oekraïne is. Is dit een onderhandelingstactiek of een echte verandering van gedachten? Iedereen die serieus gelooft dat steun aan Oekraïne ook noodzakelijk is voor onze veiligheid, zal zijn lot niet in gevaar brengen met een partij die deze mening niet deelt.

Welke rol zal Nederland spelen als Trump wordt herkozen?

Dan zijn er later dit jaar de Europese verkiezingen. De verwachting is dat hierdoor de Europese politiek naar rechts zal verschuiven. Het zal een verschil maken in de bijdrage die Nederland daaraan zal leveren pvv Het is een regeringspartij, mogelijk zelfs Torentje, of de oppositieclub die het bijna altijd was. Het vooruitzicht op overheidsmacht lijkt meer kiezers naar Wilders te lokken. Wilders I openhouden als optie betekent campagne voeren voor de Europese Unie pvv.

En dan zijn er nog de Amerikaanse verkiezingen die Trump weer aan de macht kunnen brengen. Cas Mudde, politicoloog en expert op het gebied van extreemrechtse politieke bewegingen, onderstreept De groene Nogmaals wat dat zou kunnen betekenen: “Als Trump wint, in termen van buitenlands beleid, betekent dat volledige vrijheid voor vrijwel elke dictatuur.” Er zal geen extreemrechtse alliantie komen, omdat Trump met niemand samenwerkt. Maar Trump zal voortdurend zeggen dat hij aan de kant van Orbán staat en niet aan de kant van de EU.”

De onderhandelende partijen moeten bespreken welke rol Nederland zal spelen als er een nieuwe ronde van autoritaire politiek in de Verenigde Staten komt. Als tegenhanger uiteraard in bredere internationale context, of als stille goedkeurder of zelfs enthousiaste fan met Wilders als woordvoerder. Want waar Mudde ‘Orbán’ zegt, zou hij ook ‘Wilders’ kunnen zeggen.

Tijdens de kabinetsformatie blijft men zich vooral bekommeren om de Nederlandse binnenwereld. Met een beetje pech komt er vóór 2025 geen nieuw kabinet. Maar de wereld om ons heen houdt geen gelijke tred met Den Haag. Het starten van de zoektocht naar een nieuwe nationale regering met grote mondiale problemen moet meteen duidelijk maken hoe onaantrekkelijk de samenwerking met de EU is pvv is.