Met Margriet Schavemaker krijgt het Haags Kunstmuseum een ​​feministische directeur die de hele stad wil bereiken

Margriet Schavemaker, nu artistiek directeur van het Museum van Amsterdam, wordt de nieuwe directeur van het Kunstmuseum Den Haag. “Je kunt ook blockbusters maken met minder bekende vrouwelijke artiesten.”

Bart Dirks27 februari 202412:00 uur

Als artistiek directeur van het Amsterdam Museum besloot ze de term ‘Gouden Eeuw’ niet langer als synoniem voor de 17e eeuw te gebruiken en maakte ze een kritische tentoonstelling over (en met) de Gouden Koets, ondanks de renovatie van het museum en de aanstaande 750 jubileum van de hoofdstad, Margriet Schavemaker (53) vertrekt nu naar Den Haag.

Vanaf 1 juni wordt zij directeur van het Kunstmuseum Den Haag, waartoe ook het Fotomuseum Den Haag, de tentoonstellingsruimte KM21 en het Escher Museum in het Paleis behoren. Hij volgt Benno Tempel op, die directeur is geworden van het Kröller-Müller Museum. Tegencultuur, feminisme, nieuwe media, diversiteit en inclusie zijn de sleutelwoorden waarmee het wordt gekarakteriseerd.

Met de tram naar het museum.

Schavemaker groeide tussen zijn 5e en 18e jaar op in Zoetermeer en bezocht regelmatig het toenmalige Gemeentemuseum in Den Haag. ‘Mijn vader was ambtenaar bij het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, mijn moeder voelde zich ontheemd in Zoetermeer, zonder cultuur. We gingen vaak met de tram naar het museum. Het voelde alsof ik in het Berlagegebouw zweefde, meteen door die lange gang tussen de vijvers naar de ingang. Ik herinner me het drieluik van Piet Mondriaan met drie vrouwen, Evolutie. Ik begreep niet alles, maar het bemoedigde mij.

“Toen ik later mijn voorstudie aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag deed, ging ik alleen. En mijn tante Maria uit de Jordaan nam mij mee naar het Stedelijk. Dankzij die twee musea ben ik eigenlijk niet naar het conservatorium gegaan, maar ben ik kunstgeschiedenis gaan studeren.’

Tussen 2009 en 2019 werkte Schavemaker bij het Stedelijk Museum in Amsterdam. Hij heeft onder meer tentoonstellingen gehad van Jean Tinguely en Jacqueline de Jong. Sinds 2018 is zij tevens deeltijdhoogleraar Media en Kunst in de Museumpraktijk aan de Universiteit van Amsterdam, een functie die zij ook nog steeds combineert met het Kunstmuseum.

Bij het Museum van Amsterdam, waar hij in 2019 begon, benadrukte hij de noodzaak om musea inclusiever te maken. Het is geïnspireerd op een citaat van de Amerikaanse museumvernieuwer Nina Simon: ‘Overhandig de sleutel en begin met omkleden.’ Volgens Schavemaker betekent dit dat je moet samenwerken met mensen buiten je museum, uit een breed en divers netwerk, en dat je ze ook moet laten programmeren. “Alleen zo kunnen we de collectie relevant en aantrekkelijk maken voor een grotere groep.”

Wie haalt uw sleutel op in Den Haag om van kamer te wisselen?

‘Een goede vraag. Het is belangrijk dat we mensen uit alle wijken en makers van de stad bereiken. Dan is er sprake van wederkerigheid. In Den Haag heeft 58 procent van de inwoners een biculturele achtergrond en bijna de helft van de inwoners leeft van een laag inkomen. Voor deze groepen is het niet vanzelfsprekend om naar musea te gaan.

‘Het Kunstmuseum organiseert al vijftien jaar culturele avonden waarvoor bewoners wijk voor wijk worden uitgenodigd, met gratis busvervoer, toegang, rondleidingen en drankjes. Meestal zijn dit mensen die nog nooit in een museum zijn geweest. Ook de nationale politiek en de wereldpolitiek komen in Den Haag samen, waaronder de Tweede Kamer, het Internationaal Gerechtshof en het Internationaal Strafhof. Die werelden wil ik ook samen met het team bezoeken en uitnodigen.’

Welke voorbeelden heb je van die aanpak?

‘Ik denk dat het Stedelijk Museum in Schiedam een ​​mooi voorbeeld is van hoe je enerzijds een serieus kunstpubliek kunt bedienen en anderzijds bewoners erbij kunt betrekken. Zoals het geval is met de huidige tentoonstelling over armoede. Elf vrouwen uit Schiedam hebben meegedacht over kunst en verhalen, dat is heel ontroerend. Een ander voorbeeld zijn gemeenschapscentra en bibliotheken, die tegenwoordig veel meer doen dan alleen boeken uitlenen.’

In het Amsterdam Museum en het Stedelijk heb je een geweldig platform gegeven aan vooraanstaande kunstenaars en makers van kleur. Als ‘feministische kunstbemiddelaar’ had je last van de dominantie van het blanke mannelijke perspectief. Wat wil jij veranderen in Den Haag?

‘Het Kunstmuseum heeft al grote stappen gezet met recente tentoonstellingen van Paula Rego, Hilma af Klint en Nicole Eisenman, maar ook met nieuwe aanwinsten. Belangrijk werk is ook om te ontdekken welke objecten in de collectie door vrouwen zijn gemaakt. Tegelijkertijd blijven artiesten als Constant Nieuwenhuys en Piet Mondriaan topspelers.’

Je kiest graag voor experiment en innovatie. Maar een groot museum heeft ook kassuccessen nodig, al was het maar om goede financiële resultaten te behalen. Hoe zie jij dat evenwicht?

‘Dat is het grote enigma. Het Museum of Art is een van de beste en grootste kunstmusea ter wereld. Dus enerzijds willen we op hoog niveau programmeren, voor een nationaal en internationaal publiek, en anderzijds lokale vraagstukken aankaarten. Je kunt ook blockbusters maken met minder bekende vrouwelijke artiesten en vergeten artiesten van kleur die in hun tijd wereldberoemd waren.’

Nog meer hedendaagse kunst?

‘Ik ben ervan overtuigd dat vanuit het perspectief van hedendaagse makers de wereld anders zal worden gezien, en dat geldt ook voor de permanente collectie moderne kunst. Er gebeurt veel in Den Haag, met hedendaagse tentoonstellingsruimtes als Stroom en Nest en met de kunstacademie (KABK). Het hoeft niet ingewikkeld te zijn. Onlangs hoorde ik een interview met de band Son Mieux. Er werd hen gevraagd waarom er al tientallen jaren zoveel goede popmuziek uit Den Haag komt. Ik vond zijn reactie fantastisch: waar zij het wiel opnieuw proberen uit te vinden, blijven wij rollen.’