Is het nodig om in Amsterdam geboren te zijn om jezelf Amsterdammer te mogen noemen?

Moet je in Amsterdam geboren zijn om Amsterdammer te heten of is het voldoende om hier te wonen? Parooljournalist Hans van der Beek gaat dit keer op zoek naar de ‘echte Amsterdammer’: wat is de definitie van een echte Amsterdammer?

Hans van der Beek24 februari 202403:00 uur

Wanneer mag jij jezelf een Amsterdammer noemen? Het stellen van de vraag brengt veel opschudding met zich mee.

Aan de ene kant van het spectrum bevindt zich de stroom Ik ben een Amsterdammer. Je bent een Amsterdammer zodra je op de fiets stapt en denkt: ja, dit is mijn stad, ik voel me hier thuis.

Aan de andere kant is de kans groot dat deze definitie op enige weerstand stuit bij De Geboren Amsterdammer (de gelukkige die ‘Amsterdam’ op zijn paspoort heeft staan) en vooral, God sta ons bij, vanaf de derde of vierde generatie. In werkelijkheid vinden ze dat Amsterdam-Noord niet meer telt.

Zoals veel provinciaals kwam ik op mijn twintigste in Amsterdam studeren. Ik ben gebleven, mijn twee kinderen zijn hier geboren en ik heb 28 jaar bij de stadskrant gewerkt. Er is nauwelijks een straat in de stad waar ik nog nooit een reportage heb gemaakt, iemand heb geïnterviewd of een feestje heb bezocht.

Ik ben, zou je kunnen zeggen, heel Amsterdam. Maar ben ik ook Amsterdammer?

Dat hangt ervan af aan wie je het vraagt.

Vraag het aan mijn vrienden die hier geboren zijn en zij zullen je zeggen: je bent en blijft provinciaal, maar goed dan: welkom.

Vraag het maar aan Gerrit, die in 1972 van de Spaarndammerbuurt naar Purmerend verhuisde en het stadje al jaren niet meer bezoekt omdat Mokum geen Mokum meer is en parkeren ook een drama is, en Gerrit zal zeggen: ‘Echt niet, ik ben een inwoner van Amsterdam”. Dat kun je niet worden.

En vraag het aan een New Yorkse expat die zich onlangs in de Houthaven heeft gevestigd en hij zegt: wat is er eigenlijk zo erg?

Voel ik mij een Amsterdammer? Ja en nee.

Het grootste deel van mijn leven heb ik Amsterdam als jas gebruikt, om het theatraal te zeggen, dus waarom zou ik mezelf geen Amsterdammer noemen?

Maar, en veel provinciaals zullen het toegeven, elke keer als ik op de A2 het bord ‘Limburgers welkom’ passeer, denk ik steeds: Hé, dat is leuk.

Ik ben een Limbo in Amsterdam… en dat ben ik altijd geweest. Ik heb daar geen enkel probleem mee.

Landsmeer

Hoe anders is dat bijvoorbeeld voor een collega. Hij werd geboren in Landsmeer en omdat de mogelijkheden daar beperkt waren, ging hij naar de middelbare school in het centrum van Amsterdam. Daar geloofden ze niet dat hij een echte Amsterdammer was.

Voor de lezer zonder perfecte geografische kennis: vanaf Landsmeer tot aan de rand van de stad Amsterdam is het zo’n drie- of vierhonderd meter. Maar dat is niet Amsterdam. Probeer het eens uit te leggen aan een nieuwkomer die vanuit Stadskanaal of Westkapelle naar Amsterdam verhuist.

Mijn naaste collega uit Amsterdam is altijd gebleven: die jongen uit Landsmeer. Hij verhuisde meteen naar de stad om te studeren, stichtte hier een gezin, werd adjunct-hoofdredacteur van de stadskrant, zijn vader en de rest van zijn stamboom komen al generaties lang uit Amsterdam, maar als hij vrienden uit de In vroeger is het normaal: hoe gaat het in Landsmeer?

Als mensen hem vragen waar hij vandaan komt, kijk dan eerst wie het vraagt. Meestal antwoordt hij: ‘Amsterdam’, maar als de vraag van Een Geboren Amsterdammer komt, zegt hij meteen ‘Landsmeer’. Anders krijg je dat gedoe weer.

Amsterdammer zijn betekent ook lijden

Er is iets oneerlijks aan. Zo heeft de Jordaan die veertig jaar geleden naar Purmerend verhuisde omdat hij daar een huis met tuin kon krijgen, het recht om voor de rest van zijn leven te beweren dat hij de enige inwoner van Amsterdam is. Maar wie ervoor kiest om diezelfde veertig jaar in de stad te blijven wonen, en daardoor voor te veel geld een krap huis koopt, zal nooit een echte inwoner van die stad kunnen worden.

Amsterdammer zijn betekent ook lijden. Iedereen die hier woont of blijft wonen, accepteert en verdraagt ​​de overlast, de drukte, de woonlasten, de stront op de stoep en de haat op straat. En dan zou die voormalige Jordaan voor altijd aan de top van de Amsterdamse hiërarchie blijven staan? Met zijn kleine tuin.

De schrijver Robert Vuijsje, geboren in het Noorden en opgegroeid in Oud-Zuid, dus hij zit in een goede positie, vroeg voor zijn reeks interviews in deze krant aan ruim honderd geïnterviewden of de geïmporteerde mensen ooit inwoners van Amsterdam zouden kunnen worden. Wat was de gemeenschappelijke noemer van deze reacties?

Vuijsje: “Iedereen zegt precies wat bij hem of haar past. Rapper Adje vond dat je hier naar de basisschool had moeten gaan. Hij verhuisde op vierjarige leeftijd naar Amsterdam, dus zo was hij overtuigd. Maar volgens oud-Jordaniërs die al veertig jaar in Almere wonen, ben je pas Amsterdammer als je spreekt als een Amsterdamse marktkoopman, met een André Hazes-accent. “Zo kunnen ze aan zichzelf uitleggen dat zij de echte inwoners van Amsterdam zijn.”

De definitie die past

Elke persoon bepaalt dus een definitie die voor hem/haar gunstig is. Amsterdam moet de geboorteplaats zijn. Of je moet in ieder geval de basisschool hebben bezocht, want dan zitten de normen en waarden van een stad diep in je genen. Vanaf de middelbare school beginnen is ook goed, dan heb je de jaren van onderscheiding in Amsterdam meegemaakt. Het telt ook mee vanaf je studententijd, want toen heb je bewust voor deze stad gekozen en ben je samen opgegroeid.

Of: je moet hier langer wonen dan op andere plekken. Je hebt hier jouw match gevonden. Je eerste kind is hier geboren.

Of: je bent inwoner van Amsterdam vanaf het moment dat je je hier inschrijft. Of als je hier woont. Of het werkt. Of dat je een uur moet reizen.

Nee, zodra je de weg kent, ken dan de parken en de winkels en zeg goedemorgen tegen dezelfde koopman op straat. Zodra je hier een vriendenkring hebt.

Nou, je bent een Amsterdammer vanaf het moment dat je je thuis voelt. Zodra je denkt: dit zijn mijn mensen, ze kleden zich zoals ik, wij denken hetzelfde, we komen hier samen.

Test het. Stel de vraag tijdens de vrijdagmiddagborrel, een vergadering of gewoon aan de bar. Vertel mij wanneer jij jezelf Amsterdammer mag noemen en ik vertel je wie je bent.

NY

In New York, dat tenslotte geen stad is, speelt dit debat verrassend genoeg helemaal niet. “Op het moment dat je in New York woont, mag je jezelf een New Yorker noemen”, zegt socioloog Maurice Crul, die twee jaar in New York woonde. “Dat is niet alleen symbolische onzin, zo ervaren mensen het ook daadwerkelijk.”

Dus de familie die al vier generaties in Manhattan woont, ziet hun nieuwe buren, vers uit Europa, net zo New York als zijzelf. Crul: “New York is een stad waar mensen komen en gaan. Dus zodra je daar woont en meedoet, ben je een New Yorker. “Eigenlijk zijn dat de enige twee criteria.”

Crul hanteert die definitie voor een Amsterdammer. Crul: “Je bent Amsterdammer zodra je meedoet. Als je dit eenmaal begrijpt, moet je als fietser ook op het fietspad rechts blijven. En dan stopt hij niet bij een stoplicht. Dan doe je mee.”

Stadssocioloog Roos Gerritsma beantwoordt de vraag wanneer je jezelf Amsterdammer mag noemen, liever met een wedervraag. “Wanneer niet? En waarom is dat relevant? Want ik heb nog nooit de vraag gehoord: wanneer mag je jezelf inwoner van Winschoten noemen?”

Over de auteur: Hans van der Beek werkt al ruim 25 jaar Het woord. Had hij vroeger populaire columns als Hans Halveert en Schuim, nu schrijft hij vooral verhalen en reportages over Amsterdam.