‘Geef mij een boete en de bezetting duurt langer’

Minister Yesilgöz wil dat politie en justitie hardere maatregelen nemen als demonstranten de wet overtreden, bijvoorbeeld van Extinction Rebellion, dat zaterdag opnieuw de A10 wil blokkeren. Maar zo’n harde aanpak kan ook een stimulans zijn voor klimaatactivisten.

Bart van Zoelen23 februari 202412:00 uur

Toen Extinction Rebellion vorige week alle uitgangen van het ministerie van Financiën blokkeerde, was er geen teken van de nieuwe, hardere aanpak van wetsovertredende demonstranten, aangekondigd door aftredend minister van Justitie Dilan Yesilgöz. Ook de klimaatactivisten zelf waren verrast: geen enkele arrestatie.

Eerder deze maand had Yesilgöz een nieuw beleid aangekondigd met een botte verklaring: “Dit is geen demonstratie, dit zijn geen protesten, dit zijn illegale acties of zelfs het plegen van misdaden.” Politie en justitie maakten bekend nu direct maatregelen te zullen nemen, bijvoorbeeld door het opleggen van boetes. Indien dit niet mogelijk blijkt, worden overtreders beboet of vervolgd.

De directe aanleiding voor de nieuwe, hardere aanpak waren de boerenprotesten langs de weg, die net waren geëindigd in brandstichting, maar ook de blokkades van Extinction Rebellion waren een doorn in het oog van politie en justitie. Zoals op 30 december, toen de A10 urenlang geblokkeerd was voordat de vierhonderd inzittenden werden weggesleept. Alleen de zes actievoerders die als eerste de snelweg opreden, belandden in een politiecel en kregen deze week een boete van 200 euro omdat ze ‘een gevaar voor de weg’ vormden.

Geweldloze verstoring

Aan de vooravond van een nieuwe bezetting van de A10 zaterdag is het de vraag of de autoriteiten dit keer meer zullen doen om een ​​snelwegblokkade te voorkomen. En zal Extinction Rebellion zich daar zorgen over maken?

Dit laatste lijkt onmogelijk. “Wij zijn daar om de aandacht te vestigen op de gevaren van klimaatverandering, in dit geval vanwege de financiering van de fossiele industrie door ING”, zegt Let de Jong namens Extinction Rebellion. Een hardere houding schrikt demonstranten niet af, integendeel: “De media zijn behoorlijk goed in het verrichten van arrestaties.”

Ontwrichten zonder geweld, desnoods door iets te doen wat eigenlijk niet mag, is precies de strategie van Extinction Rebellion. “We doen het omdat we geen andere manier zien om de klimaatverandering te stoppen.” Vastzitten is niet hun bedoeling, maar het is iets waar activisten rekening mee houden als ze het huis verlaten. Ze beschouwen de gevolgen van hun ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’ als vanzelfsprekend. De Jong: “Geef mij een boete en de bezetting duurt langer.”

Dit soort acties ontmoedigen met een harde aanpak is makkelijker gezegd dan gedaan. Daarnaast kunnen de arrestaties ook verontwaardiging oproepen bij mensen die de beelden thuis zien en zich nu al zorgen maken over het klimaat. Dat was vorig jaar in ieder geval het geval, toen het Openbaar Ministerie zeven Extinction Rebellion-activisten uit huis zette, zegt De Jong. De opkomst voor de volgende A12-bezetting steeg destijds enorm, terwijl het draagvlak voor de blokkades onder het grote publiek leek af te brokkelen.

moeilijke verdeling

Gewone burgers die zo ver gaan om te waarschuwen voor de gevaren van klimaatverandering zijn schadelijk, zei Extinction Rebellion-oprichter Roger Hallam eerder. Het woord. Daarmee laten ze zien hoezeer ze het vinden dat de biodiversiteit afneemt. “Zo laat je het grote publiek nadenken, door opoffering”, zei Hallam. “De boodschap die het uitzendt is: ze gaan de gevangenis in vanwege hun klimaatactivisme.”

De vraag is hoeveel klimaatactivisten bereid zijn zo ver te gaan, maar zelfs dan kan harder optreden genoeg zijn voor Extinction Rebellion.

Jacquelien van Stekelenburg doet als hoogleraar sociale verandering en conflict aan de Vrije Universiteit Amsterdam onderzoek naar protestbewegingen. Volgens haar bevinden de autoriteiten zich in een moeilijke situatie. “Enerzijds zijn zij er om het demonstratierecht te faciliteren en anderzijds zijn zij verantwoordelijk voor de openbare orde en veiligheid.”

Als middenweg heeft burgemeester Femke Halsema Extinction Rebellion verwezen naar een locatie vlakbij de A10. Het is de plek van ‘Poenschoen’, het voormalige kantoor van ING, de bank die het doelwit was van het klimaatprotest. Daar kunnen ze demonstreren zonder zichzelf of het verkeer dat 100 kilometer per uur rijdt in gevaar te brengen. “Maar je krijgt daar niet de media-aandacht die Extinction Rebellion wil”, besluit Van Stekelenburg. “Die krijgen ze door richting de A10 te lopen.”

rituele dans

In Den Haag blokkeerde Extinction Rebellion afgelopen zomer 27 dagen lang de A12. “De autoriteiten deden mee aan een rituele dans met de activisten, wat veel aandacht trok”, analyseert Van Stekelenburg. “In zekere zin draagt ​​het politieoptreden daaraan bij.” Voor de autoriteiten is het een vrijwel onmogelijke evenwichtsoefening. “Tijdens mijn lezingen illustreer ik het met de afbeelding van een kat op een eenwieler.”

Burgemeester Halsema liet direct na de bekendmaking van Yesilgöz weten geen bezwaar te hebben tegen de harde aanpak die vanuit Den Haag wordt gepropageerd. Iedere burgemeester heeft zijn eigen verantwoordelijkheid, in overleg met de lokale politie- en justitievertegenwoordigers in de ‘driehoek’.

Halsema stelde echter in de gemeenteraad dat hij zwaardere maatregelen bij de volgende bezetting van de A10 niet uitsluit. “De kans is groot dat het de volgende keer sneller gaat”, zegt hij tegen de gemeentelijke zender AT5. Praktische factoren spelen een rol: de vorige keer kon de politie vanwege oudejaarsavond slechts een klein aantal troepen mobiliseren.

Hoe dan ook is de kans groot dat het merendeel van de weggebruikers zomaar naar een ander deel van de gemeente wordt verplaatst. Activisten worden daarom niet opgepakt, zo legde de Amsterdamse driehoek burgemeester, politie en justitie vorig jaar uit aan de Tweede Kamer: ‘Dit is niet altijd wenselijk, vergt nog meer capaciteit en kan leiden tot rechterlijke uitspraken waarbij de demonstrant schuldig wordt bevonden. ” maar er wordt geen straf opgelegd.