5 verrassende weetjes over de Hemsterhuisbrug

22-02-2024 | De Hemsterhuisbrug is een monumentale gietijzeren brug uit 1885. Patrick, historicus en bouwadviseur, weet alles over de geschiedenis van de brug. Dit zijn de 5 meest opvallende feiten uit de geschiedenis van de brug.

1. verkort

Deze brug vertelt ons alles over het verleden van de stad. Uit de bouwwijze van de brug blijkt dat deze ooit bedoeld was als belangrijke schakel in het Haagse verkeersnetwerk. Aanvankelijk zou de Hemsterhuisstraat worden doorgetrokken richting Westeinde. Die band is er nooit gekomen. In het oorspronkelijke ontwerp was de bocht die het verkeer vanaf de brug naar de Noordwal zou nemen zeer scherp. In 1922 werd de brug ingekort, waardoor de bocht sindsdien makkelijker te nemen is. Dat weten we omdat we konden zien dat oude stukken hergebruikt zijn, maar aangepast aan de nieuwe situatie. Op de straatlantaarns stonden bijvoorbeeld nog voetafdrukken op de plek waar vroeger de brugleuning zat. Dankzij onderzoek naar de bouwgeschiedenis weten we nu dat de brug oorspronkelijk bijna 7 meter langer was.

2. Paardvriendelijk

In de 19e eeuw lag er al een hoge brug over de Noordwal, in de bocht van de Paleiswal. Die brug was erg steil. Dit bemoeilijkte het verkeer, dat toen nog uit paarden en karren bestond. In een gemeentelijk rapport uit 1884 concludeerde Patrick dat het bestuur van de Nederlandse Vereniging tot Dierenbescherming voorstander was van een lage brug bij Hemsterhuis. Ze lieten de gemeente weten dat: “Het hun plicht en roeping is om te wijzen op het nut van een draaibrug, waardoor paarden met minder moeite en gevaar ladingen kunnen vervoeren, terwijl vaste hoge bruggen veel gevaren voor mensen en paarden met zich meebrengen.” Mede daardoor werd de Hemsterhuisbrug een draaibrug, al was deze wel duurder. Ook de gemeentearchitect was voorstander van een draaibrug. Niet vanwege de paarden, maar omdat hij dacht dat de omliggende gebouwen getroffen zouden worden door een permanente brug.

3. Kleur

In eerste instantie denken mensen vaak dat al het gietijzer vroeger donkergroen was. De Hemsterhuisbrug had vóór de renovatie ook die kleur. Dat was niet de originele kleur, zo bleek uit kleuronderzoek. Een extern bureau analyseerde verflagen op verschillende delen van de brug en toonde aan dat de originele verflaag heldergroen was. Dat is de kleur die de brug nu weer heeft.

4. Combinatie van ambacht en industrie

De brug is een product van de Industriële Revolutie, waarin te zien is dat het tijdperk waarin alles ambachtelijk was, samenviel met het tijdperk waarin de industriële productie ontstond. Enerzijds zijn er traditionele stukken, zoals de uitgebreide natuurstenen hoekstukken. Aan de andere kant zijn er elementen van industriële productie, zoals gietijzeren stukken. Ze zagen er klassiek uit, maar werden in een fabriek gemaakt.

5. Vast

Vanaf het begin kon de brug open. Dit was nodig omdat er in Hemsterhuisbrug een overslagpunt voor groenten en fruit was. Vervolgens werd het per boot naar de stad gebracht en met paard en wagen verspreid. De brug moest open kunnen voor de verscheping van vracht.
In de 20e eeuw werd de scheepvaart vervangen door auto’s en vrachtwagens, waardoor de keerfunctie overbodig werd. Om kosten te besparen heeft de gemeente de brug aangekocht in de jaren 60. Tijdens de restauratie kon de brug weer draaibaar worden gemaakt. De brug en het draaimechanisme zijn monumentaal. Daarom zijn alle onderdelen waar mogelijk hergebruikt en in de originele staat hersteld. Verschillende delen van het draaimechanisme raakten meer beschadigd dan verwacht. Daarom zijn deze stukken 1 op 1 gereproduceerd, waarbij volledig gebruik is gemaakt van de technologie die tijdens de bouw is gebruikt. Er zijn niet veel gieterijen die deze onderdelen voor het draaimechanisme kunnen namaken, vooral vanwege hun formaat. Daarom werden deze stukken gekopieerd in een Spaanse gieterij.

Wilt u meer lezen over de Hemsterhuisbrug?

Interview: “We streven allemaal naar het beste resultaat” – Bereikbaarheid Den Haag
Interview: “Hemsterhuisbrug voegt sfeer en kwaliteit toe” – Bereikbaarheid Den Haag