‘Overlast veroorzaken voor de omgeving is ongepast’

Vanaf maandag is de Kaagbaan, een van de belangrijkste start- en landingsbanen van Schiphol, voor minimaal 65 dagen buiten gebruik. Het vliegverkeer zal dan op de overige vijf banen moeten worden beheerd.

Schiphol verwacht deze maand gemiddeld 1.250 vluchten per dag. De Kaagbaan is doorgaans goed voor iets minder dan 30 procent van dit cijfer, oftewel gemiddeld zo’n 370 vluchten per dag.

Daarom zullen vooral de Zwanenburgbaan en de Aalsmeerbaan extra vluchten krijgen. Er wordt dan ook meer hinder verwacht in onder meer Aalsmeer, Uithoorn, Rijsenhout en Kudelstaart. Ook intensiever wordt gebruik gemaakt van de Buitenveldertbaan, waarvan de vliegroutes via Amsterdam-Zuidoost, Diemen, Duivendrecht, Buitenveldert en Amstelveen-Noord lopen. Vaker ook vanwege het opstijgen van vliegtuigen, die het meeste lawaai veroorzaken.

De Oostbaan kan ook ‘s nachts gebruikt worden voor landverkeer dat uit het noordoosten komt. Dit betekent dat je rechtstreeks over Amsterdam kunt vliegen, vanuit het noorden via het centrum naar het zuiden. Volgens de Nederlandse Luchtverkeersleiding zal de Oostbaan, die normaal gesproken ‘s nachts gesloten is, uitzonderlijk gebruikt worden. “Alleen als de weersomstandigheden zodanig zijn dat andere koersen niet mogelijk zijn”, aldus een woordvoerder. “Vooral bij hele harde zuidwestenwinden. Dergelijke omstandigheden zullen naar verwachting minder dan een half procent van de tijd voorkomen.”

Uitzondering ministerie

De Kaagbaan is samen met de Polderbaan de meest gebruikte landingsbaan op Schiphol, omdat de bijbehorende vliegroutes door relatief dunbevolkte gebieden lopen. Dit betekent ook dat de weg snel verslijt, waardoor zeven jaar na het laatste grote onderhoud een nieuwe laag asfalt, nieuwe verlichting en riolering en de bijbehorende kabels en leidingen nodig zijn.

Tijdens onderhoudswerkzaamheden aan de Kaagbaan kan worden afgeweken van geluidslimieten en vliegvoorschriften. Het Ministerie van Infrastructuur heeft hierop een uitzondering gemaakt. Voor bewonersgroepen en regiogemeenten is dit een pijnpunt. Volgens hen moet het aantal vluchten op Schiphol tijdens groot onderhoud in de toekomst omlaag.

“Schiphol en het kabinet stellen het vliegverkeer boven de levenskwaliteit van onze inwoners”, zegt burgemeester Pieter Heiligers van Uithoorn. “Het is niet passend om extra hinder naar de omgeving over te dragen.”

“De procedures zijn misschien correct, maar de resultaten zijn desastreus voor een aanzienlijk deel van onze bewoners”, vervolgt hij. “Dat bleek afgelopen september tijdens onderhoud aan de Kaagbaan; vijfhonderd vluchten per dag van ‘s ochtends tot ‘s avonds. Dit veroorzaakte wanhoop onder de bewoners en het onderhoud duurde slechts negen dagen. Dit is onaanvaardbaar vanuit het oogpunt van de kwaliteit van leven en een gezonde leefomgeving. “De belangrijkste knop om aan te draaien is het beperken van het aantal vliegtuigen.”

‘Afzonderlijke’ luchtvaartstatus

Ook de buurtorganisatie Sociale Raad Schiphol (MRS) is “zeer kritisch”. “Hoewel onderhoud tot de normale bedrijfsvoering behoort, houdt Schiphol daar bij het bepalen van het aantal vluchten geen rekening mee”, aldus interim-president Monique van Haaf. “Dit betekent een duidelijk pad voor de luchtvaartsector, zonder compromissen voor het milieu.”

De MRS heeft kritiek op de vrijstellingen die het ministerie verleent. “Bij normale bedrijven neemt de productiecapaciteit af als ze groot onderhoud plegen. “Als het roetfilter van een schoorsteen wordt vervangen, gelden er nog steeds milieuregels en kan de fabriek geen ongefilterde rook uitstoten.” Het gemeentebestuur spreekt van een ‘aparte status’ voor de luchthaven.

In een brief aan Schiphol onderschrijft het ministerie de kritiek. “Uit de werkverantwoording blijkt niet hoe Schiphol ernaar streeft de gevolgen van het onderhoud niet volledig door te berekenen aan het milieu.” De luchthaven moet ‘maatregelen ontwikkelen die zich aanpassen aan de omgeving’.

Afgelopen vrijdag moest de afdeling echter erkennen dat er geen aanvullende maatregelen genomen kunnen worden. ‘Helaas moet het ministerie tot de conclusie komen dat het niet realistisch is om mitigerende maatregelen (voor het milieu) voor te schrijven. De gevolgen hiervan zijn niet duidelijk genoeg. Deze situatie is deels te wijten aan het feit dat de voorbereidingen voor dergelijke maatregelen niet tijdig zijn getroffen.’

Onduidelijke planning

Het ministerie zal voortaan niet langer zomaar ontheffingen verlenen voor groot onderhoud. “In toekomstige capaciteitsverklaringen van Schiphol kan er niet meer van worden uitgegaan dat de geluidslimieten voor groot baanonderhoud worden verlengd of dat er ontheffingen worden verleend als er geen mitigatiemaatregelen worden genomen.”

Uit een intern rapport van ingenieursbureau Witteveen+Bos bleek eind vorig jaar dat de planning van de werkzaamheden op Schiphol ‘meer vragen oproept dan beantwoordt’. “Er is geen rechtvaardiging voor de gemaakte keuzes, noch een beschrijving van de optimalisatie(on)mogelijkheden.”

Inmiddels heeft Schiphol het een en ander opgehelderd, maar is er volgens het adviesbureau nog voor 40 procent voldoende verklaring waarom er naast het baanonderhoud ook andere zaken worden aangepakt.

De onderhoudsplannen van Schiphol zijn al enige tijd onderwerp van kritiek. In 2021 liepen de werkzaamheden aan de Polderbaan drie weken vertraging op omdat het erg koud was. Een jaar later was het groot onderhoud aan de Aalsmeerbaan nog maar twee weken eerder afgerond, maar een deel daarvan werd tijdens de meivakantie uitgevoerd en droeg daarmee bij aan de enorme drukte die toen ontstond. Vorig jaar liepen de werkzaamheden tijdens groot onderhoud aan de Zwanenburgbaan opnieuw vertraging op vanwege slecht weer.

‘Ongemak geminimaliseerd’

Meerjarig onderhoud vindt steevast plaats in de winter en het vroege voorjaar. Er zijn dus relatief weinig vluchten en omwonenden zullen waarschijnlijk niet buiten zitten. Maar de kans is ook groter dat slecht weer het proces verpest. Volgens de planning van de Kaagbaanbaan is er een kans van 1 op 5 op vertragingen als gevolg van weersomstandigheden.

Schiphol blijft er alles aan doen om de overlast te beperken. “We zijn ons er terdege van bewust dat het alternatieve gebruik van start- en landingsbanen geluidsoverlastgevolgen heeft voor omwonenden”, zegt CEO Ruud Sondag in een brief aan het ministerie. “Dit onderhoud zorgt er echter voor dat de weg nog eens zeven jaar bruikbaar is en de overlast voor omwonenden tot een minimum beperkt.”

In 2025 heeft de Buitenveldertbaan groot onderhoud nodig; Er zullen in die periode veel minder vluchten plaatsvinden boven Amsterdam en Amstelveen.