“Poetin heeft hem gemarteld en vermoord!”

Honderden veelal emotionele demonstranten verzamelden zich zaterdagmiddag op de Dam in Amsterdam om de dood van de Russische oppositieleider Alexei Navalny te herdenken. “Ik ben zo boos dat ze hem doodgemarteld hebben!”

De zee van bloemen, kaarsen, foto’s en protestborden voor het Nationaal Monument op de Dam blijft zaterdagmiddag aanzwellen, terwijl een lange rij veelal emotionele sprekers hun dankbaarheid uitspreken (spasiba!) aan oppositieleider Alexei Navalny, die vrijdag stierf in een gevangenkamp in Noord-Rusland. ‘Vermoord’, daar bestaat geen twijfel over onder de rouwenden.

“Hij werd doodgemarteld!”

Een vrouw vertelt in de microfoon hoe ze de krantenkoppen las over wijlen ‘anti-Poetin-activist Navalny’, toen Navalny nog veel meer was. “Ik ben een anti-Poetin-activist. Alexei Navalny stelde zich in 2013 kandidaat voor burgemeester van Moskou en won 27,5 procent van de stemmen. In 2017 kondigde hij zijn voornemen aan om president van Rusland te worden. Poetins agenten volgden hem en probeerden hem in 2020 met succes te vergiftigen. Hij stierf gisteren. Ik ben zo boos dat ze hem doodgemarteld hebben!

De volgende spreker, een operazangeres uit Siberië, is onlangs gevlucht. “Ik woon hier nog maar kort met mijn verloofde, omdat we niet langer in ons land konden blijven. Ik schreef boeken en muziek voor de LGBTQ-gemeenschap, maar ik kon niet verder. Ik kon niet eens alles eruit krijgen, maar ik heb niets verwijderd!

Applaus.

Een jonge vrouw met een boeket oranje rozen zegt dat ze het betreurt dat de Russische autoriteiten “helaas sterker zijn dan wij, anti-regime-activisten.” “Steek uw hand op als u vrienden had met wie u het uitmaakte omdat zij het regime van Poetin steunden.” Er gaan veel handen omhoog. ‘Kijk, dit is wat ze willen: ons scheiden. Ik zou aan iedereen willen vragen: blijf praten met die vrienden. Het is zo pijnlijk dat zij meer van propaganda houden dan jij, maar blijf praten!

‘Gedood in slow motion’

Demonstranten scanderen de naam van Navalny. Ze houden borden en posters vast waarop Poetin is afgebeeld met een Hitler-snor of met teksten als ‘Navalny: in slow motion gedood‘, ‘Aleksej martelaar’ en ‘Poetin is een moordenaar’. Talrijke Nederlandse en buitenlandse journalisten filmen, fotograferen en interviewen de rouwenden. Een Russischsprekende, vertaald door een tolk, vertelt dat hij het moeilijk vindt om de juiste woorden te vinden. ‘Je moet beseffen dat Alexey niet zomaar dood is. Wordt vermoord. De enige belofte die we aan Navalny moeten doen, is dat we zullen blijven vechten.”

Navalny inspireerde een jonge vrouw om Rusland te ontvluchten, zegt ze. “Ik heb hun publicaties en onderzoek gelezen en met de studenten besproken. “Ik maakte ruzie met mijn ouders omdat het niet de NAVO is die hun levens in Rusland vernietigt, maar de corrupte politici in Rusland.”

Eerst werd Navalny vergiftigd en uiteindelijk opgesloten “in een gevangenkamp vlakbij de poolcirkel.” “We wisten dat hij de persoonlijke gevangene van Poetin was, maar ik had nooit verwacht dat hij hem op brute wijze zou vermoorden. “Mijn hart is in honderdduizend stukjes gebroken.”

Een studente (20) zegt vandaag bang te zijn om op de Dam te spreken: “Ik ben geboren toen Poetin aan de macht was, ik ging naar de kleuterschool toen hij aan de macht was, ik werd volwassen toen hij aan de macht was en ik ben bang dat hij aan de macht zal zijn als ik afstudeer. Ik ben echt bang dat iemand thuis hier beelden van mij ziet. Ik beef en mijn hart bonkt, maar ik ben het beu om bang te zijn. We moeten allemaal onze angst overwinnen!

Op knieën…

Ook de broer Wouter van de vermoorde Peter R. de Vries was samen met zijn dochter aanwezig bij de gebeurtenis. “Ik heb al heel wat mensen de foto van Navalny gestuurd, met het motto van mijn broer: “Knielen is geen manier om vrij te zijn.” “Als dat motto ook voor iemand anders zou gelden, zou het Navalny zijn.”

Over de auteur: Paul Vugts werkt sinds 1997 bij Het Parool, voornamelijk als misdaadverslaggever. Hij schrijft boeken en produceert elke twee weken de podcast Parool Crime met Corrie Gerritsma en Wouter Laumans.