Waar komt het vandaan? En nog drie vragen over het Nationaal Slavernijmuseum

Er wordt al jaren over gesproken en het zal nog jaren duren voordat het wordt geopend. Vandaag is echter een belangrijke dag voor het toekomstige Nationaal Slavernijmuseum. Op een persconferentie in het H’Art Museum in Amsterdam zal meer bekend worden over de locatie van het museum en wat daar te zien is. Sommige dingen lijken al duidelijk, maar er valt nog veel te bespreken.

Het museum zal ergens in Amsterdam gevestigd worden. Al in 2017 suggereerde het Amsterdamse stadsbestuur dat er een nationaal museum zou moeten komen, als “een manier om waarheid, verzoening, eenheid en de strijd tegen racisme te bereiken.”

In de jaren daarna worden er diverse informatiebijeenkomsten gehouden en worden plannen gemaakt. Het rapport verschijnt in mei 2021. ‘Met de kracht van de voorouders’, waarin verkenningsgroepen beschrijven hoe het nieuwe museum eruit moet zien. Volgens deze ontdekkingsreizigers zou het toekomstige museum om historische en spirituele redenen naast beken moeten liggen en omgeven moeten worden door een park dat ook een deel van de geschiedenis van de slavernij vertelt.

De afgelopen anderhalf jaar werden voormalig PvdA-Kamerlid John Leerdam, museumdirecteur Peggy Brandon en projectdirecteur David Brandwagt benoemd tot zogenaamde burgemeesters om een ​​voorstel op te stellen.

In oktober 2023 zei Leerdam in het radioprogramma Nieuws en bedrijf dat drie locaties in de hoofdstad serieus worden overwogen: de kop van het eiland Java, het Marineterrein en het Nelson Mandelapark in het zuidoosten van Amsterdam. Vanmiddag wordt er dus een locatie voorgesteld.

Het lijkt erop dat het museum in een nieuw gebouw zal worden gevestigd. In het verkennende rapport hierboven staat: ‘Nieuwbouw verdient veruit de voorkeur. Hierdoor wordt een krachtig architectonisch gebaar voor iedereen zichtbaar. Het is net zo belangrijk dat nieuwbouw geen belastende koloniale of andere geschiedenis kent en dat’ ‘het volledig kan worden afgestemd op het verhaal dat gepresenteerd moet worden.”

De makers keken in ieder geval naar het National Museum of African American History and Culture in Washington, de Amerikaanse hoofdstad. Het werd geopend in 2016 en trekt jaarlijks meer dan een miljoen bezoekers.

De burgemeesters bezochten het museum en dat was een grote inspiratiebron, vertelt John Leerdam. “Wij stellen een gebouw van 9.000 vierkante meter voor, maar in de Verenigde Staten is het een gebouw van 34.000 vierkante meter. Dat zullen we nooit kunnen evenaren, maar we zullen proberen recht te doen aan alles wat we hebben gehoord en wat mensen denken dat er gebeurt In het museum. Je zou moeten komen.’

Onderdeel van de discussie is of het museum zich uitsluitend moet richten op het transatlantische slavernijverleden of dat er ook aandacht moet worden besteed aan het slavernijverleden in voormalige VOC-gebieden, zoals de Culturele Raad aanbeveelt.

Volgens burgemeester Leerdam zijn er de afgelopen jaren ruim 5.000 mensen gesproken. “Het zal een succes zijn als de samenleving als geheel het museum steunt. Het is geen kwestie van wij tegen zij, het is een kwestie van ons. We hopen dat alle gemeenschappen de verantwoordelijkheid zullen delen voor het museum en de geschiedenis die daarmee gepaard gaat. “We willen dat er verbinding ontstaat in het museum, dat we zeggen: ‘Dit is een deel van ons verhaal en dat gaan we samen vertellen.’”

Lange tijd werd gesproken over het jaar 2029, maar nu gaat de raad uit van het jaar 2030. Daarvoor moet er ook duidelijkheid zijn over de financiering. Het Ministerie van OCenW en de gemeente Amsterdam hebben elk € 29 miljoen gereserveerd voor de bouw van het museum. Omdat dit niet voldoende is, zal een groot deel van het geld alsnog via fondsenwerving moeten worden opgehaald.