Voorstel: Nationaal Slavernijmuseum op het eiland Java in Amsterdam

Het Nationaal Slavernijmuseum wordt gevestigd in een markant gebouw op de kop van het eiland Java, in Amsterdam-Oost. Drie burgemeesters maakten donderdag na anderhalf jaar onderzoek deze voorkeurslocatie bekend. Het museum moet een compleet beeld bieden van het verleden van de Nederlandse koloniale slavernij.

Eerder werden negen mogelijke locaties in de hoofdstad genoemd. Naast het eiland Java in het oosten waren dat het Nelson Mandela Park (zuidoost), de Zuidas (zuid) en het Marineterrein (midden).

Volgens burgemeesters John Leerdam, Peggy Brandon en David Brandwagt is het eiland Java “een waardige en prominente plek aan continu stromend water”, is het goed bereikbaar en is er voldoende ruimte.

Het museumgebouw moet van hoge kwaliteit zijn, bij voorkeur 9.000 vierkante meter, met een uitstraling die recht doet aan “zijn bijzondere inhoud, in architectuur, uitstraling, materiaal, vorm en omgeving.” “Een zichtbaar en krachtig gebaar” is van belang voor de herkenning en erkenning van het slavernijverleden, zo suggereert het advies. Het trio denkt dat het museum in 2029 of 2030 open kan gaan.

De ontdekkingsreizigers bezochten diverse musea en kennisinstituten en voerden talloze gesprekken met nazaten, gemeenschappen, belanghebbenden en andere deskundigen. Zij schreven de mededeling in opdracht van het Ministerie van OCenW en de gemeente Amsterdam.

Er moeten verschillende tijdsperioden in het museum zijn. “In elk tijdperk kan de bezoeker een deel van de eeuwenlange geschiedenis beleven aan de hand van verhalen en thema’s.” Er moet ook een kindermuseum komen en een kenniscentrum waar mensen onderzoek kunnen doen naar hun familiegeschiedenis.

Dit voorstel zal worden gevolgd door advies van onder meer Stadsdeel Oost, de Amsterdamse Kunstraad en de Cultuurraad. De gemeente Amsterdam en het Rijk nemen dan het definitieve besluit over de bouw en financiering van het museum. Dit wordt eind dit jaar verwacht.

Aftredend premier Mark Rutte beschouwt het museum als een belangrijk onderdeel van ‘het verhaal achter de komma’, naar aanleiding van de verontschuldiging voor de rol van de Nederlandse staat in het slavernijverleden. “Het Slavernijmuseum zal daarin straks een centrale rol spelen, als centrum van kennis en dialoog.” Volgens burgemeester Femke Halsema hebben deze excuses “ons land de hoop gegeven dat er een weg is naar een toekomst zonder racisme. “Het slavernijmuseum is essentieel om die hoop werkelijkheid te maken.”