Is het echt nodig om bloed te kweken op de eerstehulpafdelingen?

Bij patiënten die zich op de afdeling spoedeisende hulp melden met een vermoedelijke bacteriële infectie, wordt vrijwel altijd eerst een bloedkweek uitgevoerd. De buisjes met bloed worden vervolgens naar het ziekenhuislaboratorium gestuurd, waar ze worden gecontroleerd op de bacteriën die verantwoordelijk zijn voor de infectie. Op de ruim tachtig spoedeisende hulpafdelingen (ED’s) van het land stijgt dit aantal snel tot ongeveer duizend tests per dag.

Veel van dit soort gewassen zijn onnodig, zeggen onderzoekers van het UMC in Amsterdam. Slechts 15 procent van de resultaten laat een afwijking zien. En ongeveer de helft daarvan zijn valse positieven. Daarom is het resultaat onjuist.

Een algoritme (wiskundig model) moet in een nieuw onderzoek bepalen wanneer een bloedkweek zinvol is. Volgens onderzoeksleider en internist Prabath Nanayakkara, die al jaren onderzoek doet naar verstandige zorg, is het algoritme al getest met data uit meerdere ziekenhuizen. “Dat was veelbelovend. “We schatten dat we het aantal bloedkweken op de spoedeisende hulp met bijna een derde kunnen verminderen.”

Vals positief

Volgens de internist is het belangrijk dat ziekenhuizen blijven toetsen of zorg echt nodig is, omdat deze ook schade kan veroorzaken. “Vals-positieve resultaten veroorzaken zorgen en soms onnodige tests en behandelingen, zoals het toedienen van een antibioticakuur. Deze mensen brengen ook meer tijd door in het ziekenhuis. Natuurlijk is het ook goedkoper om minder bloedonderzoek aan te bieden, maar dat is hier niet de motivatie.”

Volgende week start het ‘acute AI-team’ van Nanayakkara met onderzoek bij het UMC Amsterdam en zal het algoritme ook in de praktijk worden toegepast. “Het filtert patiënten op basis van gegevens in het elektronische dossier van de patiënt, zoals lichaamstemperatuur en bloeddruk.”

Voor iedereen die binnenkomt, moet de arts eerst bepalen of u geschikt bent om aan het onderzoek deel te nemen. Risicogevallen krijgen in ieder geval een cultuur aangeboden. Zij doen niet mee aan het onderzoek. Aan andere mensen wordt gevraagd of ze willen meedoen aan het onderzoek. Een controlegroep krijgt ‘normaal gesproken’ een bloedkweek, en bij de andere groep bepaalt het algoritme of dat nodig is.

Het deskundige oog van de dokter

Nanayakkara benadrukt dat onderzoekers niet het risico willen lopen dat mensen die wel een test nodig hebben, tussen wal en schip vallen. “Algoritmes moet je ook niet blindelings volgen.” Daarom is er het deskundige oog van de arts en een royale ingebouwde marge, zegt hij. Daarom kan het achteraf bezien voorzichtig zijn om een ​​daling van het aantal bloedonderzoeken met 30 procent te schatten.

Dit is het eerste grote onderzoek waarin AI wordt ingezet in het UMC in Amsterdam, maar volgens de internist kan het veel breder worden onderzocht. Hij denkt aan algoritmen die patiënten waarschuwen die een groot risico lopen snel achteruit te gaan. “Maar je zou zoiets ook kunnen gebruiken om bijvoorbeeld de kwetsbaarheid of vitaliteit van oudere patiënten te meten. Dit belooft wat.”

Over de auteur: Malika Sevil werkt al 25 jaar voor Het Parool. Hij schreef uitgebreid over gezondheid en berichtte ook over de coronacrisis. Sinds 2022 schrijft hij over kansenongelijkheid, armoede en de kloof.