Den Haag let op: Rutte zou al in maart het nieuwe hoofd van de NAVO kunnen zijn | Beleid

“De bondgenoten zijn van plan dit selectieproces voor zover mogelijk in het eerste kwartaal van dit kalenderjaar af te ronden”, zei de Amerikaanse ambassadeur bij de NAVO Julianne Smith dinsdagmiddag op een persconferentie. “Wij willen dit proces graag afronden. Over de geselecteerde persoon kan ik uiteraard niets zeggen. Maar het is geen geheim dat we van Rutte zelf hebben gehoord en dat hij interesse heeft getoond. Dus dat is één persoon waar de alliantie naar kijkt.”

Diplomatieke kringen van de NAVO zeggen al geruime tijd dat er in het eerste kwartaal van dit jaar een opvolger van de vertrekkende ‘SG’, Jens Stoltenberg, zal worden gevonden. Maar nu wordt er ook ‘on the record’ gezegd. De militaire alliantie wil een voorsprong nemen op de Europese werkgelegenheidscarrousel. Dit zal begin juni gaan draaien rond de Europese verkiezingen: daarna worden hogere functies als voorzitter van de Europese Commissie, voorzitter van het Europees Parlement en voorzitter van de Europese Raad (van regeringsleiders) verdeeld naar gelang partij kleur.

Officieel duurt de ambtstermijn van Stoltenberg tot 1 oktober 2024. Er gaan geruchten dat hij in juli de NAVO-top in Washington wil voorzitten, waar het 75-jarig jubileum van het bondgenootschap zal worden gevierd. Dan draag jij graag het stokje over.

De secretaris-generaal, die de dagelijkse politieke leiding van de alliantie heeft, wordt unaniem benoemd door de 31 lidstaten. Dit betekent dat er nu zogenaamde overleggen plaatsvinden: we kijken wie er eventueel nog bezwaar heeft. Deze evaluatie is de taak van de “Dean”, de ambassadeur met de langste ambtstermijn in de NAVO. Op dit moment is dat de ambassadeur van Kroatië, Mario Nobilo.

Rutte heeft een breed draagvlak en dat draagvlak neemt toe, zo wordt er in zijn omgeving gezegd. Hoewel de Estse premier en de Letse minister van Buitenlandse Zaken iets hebben gezegd over wat zij denken dat een goede baan zou zijn, heeft geen van hun landen dit voorgesteld. Het is niet bevestigd dat de leiders van Hongarije en Turkije zich nog steeds verzetten tegen de man met wie zij de afgelopen jaren vaak overhoop lagen.

Rutte zelf heeft ook een rol. Het maakt een “uitbreiding” naar landen die het nodig hebben, zoals ze het in Brussel noemen. Dit betekent dat u uw kandidatuur bespreekt met regeringsleiders die dit op prijs stellen. Kandidaat Rutte vertelt alleen over zijn plannen als hoofd van de NAVO, niet als premier, zoals de NAVO benadrukt.

Dit gaat zelfs zo ver dat Rutte een gesprek voerde met het regeringshoofd van Bulgarije, toen Nederland nog met dat land in conflict was over toetreding tot ‘Schengen’, het gebied binnen de EU waarbinnen mensen vrij kunnen reizen. Er kan dan een wijziging worden aangevraagd. De Schengenkwestie werd medio december opgelost.

Vorige maand stelde een groep anonieme functionarissen van het ministerie van Buitenlandse Zaken voor om de twee rollen te combineren. Zij verklaarden dat Rutte Israël steunt om zijn mogelijke positie in de NAVO niet in gevaar te brengen en noemden het “opmerkelijk” dat hij de controle over deze kwestie overneemt. Maar in Brussel wordt gezegd dat er ‘Chinese muren’ zijn opgetrokken tussen zijn rol als premier en die van kandidaat-leider van de NAVO.

De mogelijke terugkeer van Donald Trump als president zou de taak van secretaris-generaal van de NAVO moeilijker kunnen maken dan Rutte dacht toen hij eind oktober vorig jaar in een radio-interview toegaf dat hij geïnteresseerd was. Maar een diplomaat zegt dat Rutte al heeft bewezen dat hij een expert is in het managen van Donald Trump.

Tijdens een NAVO-top in 2019 benutte Rutte een deel van zijn spreektijd om de Amerikaan te feliciteren. ‘Sinds u president bent geworden, zijn de nationale defensie-uitgaven van Europese landen aanzienlijk gestegen’, zou Rutte hebben gezegd. Rutte zelf zei dat jaar over zijn omgang met Trump: “Preek niet. Soms moet je dansen met wie er ook op de dansvloer staat.”