huis met een verleden vol bloed, liefdesintriges en broederlijk samenleven

Donderdag is er een open dag in een eeuwenoud pand op de hoek van de Brouwersgracht en de Binnen Vissersstraat, dat er na zorgvuldige restauratie door Stadsherstel weer smetteloos uitziet. Het rijksmonument kent een geschiedenis vol bloedige taferelen, liefdesaffaires en broederlijk samenleven.

Dylan van Eijkeren12 februari 202413:06

In 1695 kwam er een einde aan de Gouden Eeuw en de aantrekkingskracht van Amsterdam op de provincialen werd niet minder. Pieter Cleveringh, een 38-jarige Friese chirurg, verhuisde naar Buiksloot, waar hij trouwde met de twintigjarige Margaretha Schrick uit Amsterdam. Cleveringh kreeg daarmee de Amsterdamse burgerij in handen en mocht zich binnen de stadsmuren van Amsterdam vestigen als chirurgijn, een beroep dat het midden hield tussen kapper en arts en zich vooral richtte op bloedige zaken.

Hij vestigde zich op Brouwersgracht 46, een eeuw eerder Eijland van Enst genoemd, naar een zandeiland dat binnen de stadsmuren lag; De Haarlemmerdijk was toen nog geen waterkering.

zwangere weduwe

Na Cleveringhs dood in 1710 mocht de weduwe Schrick het chirurgijnsatelier voortzetten; Daarom nam hij na de begrafenis de chirurgijnsgildeknecht Bernardus van Vijve in dienst. Van Vijve kwam uit Brugge en zocht een vrouw om de Amsterdamse burgerij te bemachtigen, zodat hij lid kon worden van het chirurgijnsgilde, zijn examens kon afleggen en zich als zelfstandig chirurg in Amsterdam kon vestigen. Nu zouden we hem gelukszoeker noemen.

De weduwe Schrick had vier kleine kinderen; De ambitieuze Van Vijve had Anna Centen van Amsterdam al ten huwelijk gevraagd, maar dat vormde blijkbaar geen obstakel voor Schrick en de Vlamingen: ze wilden op 23 oktober 1710 trouwen en de weduwe was al zwanger. Anna Centen diende bezwaar in bij de plaatselijke Commissie voor Huwelijkszaken, die het bezwaar accepteerde en Van Vijve veroordeelde tot “een schadevergoeding van 700 florijnen” aan Centen.

Ondertussen was Schrick zeven maanden zwanger en de hele stad schaamde zich voor de zaak (Amsterdam had ongeveer 140.000 inwoners). De boete werd betaald en het huwelijk werd op 27 maart 1711 in de Waalse Kerk voltrokken. Twee weken later legde Van Vijve het chirurgijnsexamen af ​​bij het gilde en werd een zeer gerespecteerd chirurg in de stad.

In 1736 werd hun zilveren huwelijksverjaardag schitterend gevierd. Vijf jaar later keerde Van Vijve na een zondagsbezoek aan de kerk niet meer thuis: hij bleek in het geheim naar Brugge te zijn gereisd. Schrick bleef berooid achter en werd gedwongen zijn huis en de werkplaats van de chirurg te verkopen.

Gribusbuurt

Op 14 april 1970 werd Brouwersgracht 46, gebouwd in 1630, uitgeroepen tot rijksmonument en in 1980 te koop gezet. Destijds was dat deel van het stadscentrum, net als een groot deel van het centrum van Amsterdam en de omliggende wijken, een behoorlijk armoedige buurt. In 1981 was dit nog het geval, toen de zussen De Langen het kochten.

“Ze hadden het een paar maanden geleden al op het oog, maar toen verkochten ze het samen met een buurpand en hadden er het geld niet voor”, zegt Francine Jageneau (70), dochter van de laatste bewoner. Deze week houdt hij een officiële ceremonie in het huis op de hoek. “Iedereen kan komen kijken, donderdag van drie tot half vijf is er open dag. En dan kan ik een City Recovery-badge op de gevel plakken.”

Jageneau zelf heeft er nooit gewoond, maar hij was degene die het ruim veertig jaar geleden voor de tweede keer in korte tijd te koop zag staan. “Ik kwam er langs op weg naar mijn werk en het stond weer te koop, dit keer zonder het naastgelegen huis. Vervolgens was de aankoop binnen een paar dagen voltooid. Hetty uit Langen, mijn moeder en haar zus Miek kwamen er in 1981 wonen. Ze vonden het huis allebei geweldig.”

Maar waarom? Het was oud en in een buurt waar je niet dood gevonden wilde worden. “De Binnen Vissersstraat was niet goed, nee, maar het waren allebei stoere meiden en ze wilden heel graag in Amsterdam wonen. Vanaf de eerste dag hebben ze het daar geweldig naar hun zin gehad, bijna veertig jaar lang hebben ze enorm genoten van dat huis. Je woont daar echt in een buurt, heel leuk.”

soort bergbeklimmer

De zusjes zaten regelmatig op de stoep en waren bekende en geliefde verschijningen in de buurt. De buurt verbeterde aanzienlijk; Zowel de Hendrick-monumenten van Keyser als de Stadsherstel restaureerden er gebouwen; Het is nu een heel mooi deel van oud Amsterdam.

Jageneau: “Mijn moeder zat veel voor het raam, met uitzicht op de Brouwersgracht en de Herengracht, de Melkmeisjesbrug en de top van de Westertoren. Tot aan zijn dood in 2021 beklom hij de trappen als een soort bergbeklimmer.”

Zuster Miek woonde beneden, in het kleinere huis, en stierf in 2019 op 89-jarige leeftijd aan acute leukemie.

Jageneau’s moeder verkocht het nadat haar zus stierf, maar ze bleef er wonen. “Hij verkocht het aan Stadsherstel voor een buiten de marktprijs, omdat hij had gezien hoe de buurt verbeterde met de restauratie van de huizen. Binnen de familie was daar geen ophef over. “Iedereen was het erover eens dat ze daar rustig moest kunnen blijven wonen en Stadsherstel stond dat toe.”

In 2021 stierf Hetty de Langen ook aan acute leukemie, terwijl ze oude Griekse boeken tot het einde las. De familie kreeg de gelegenheid om het huis zonder haast schoon te maken, waarna de restauratie vorig jaar begon en deze week werd afgerond. De twee woningen in het huis worden vanaf maart volgend jaar verhuurd (zie kader ‘Verhuren voor Stedelijk Herstel’).

Oude pracht en moderniteit

Geïnteresseerden kunnen donderdagmiddag een kijkje komen nemen. Wees voorbereid op een steile wenteltrap die rond een oude scheepsmast is gebouwd en nog steeds bewaard is gebleven, waarschuwt projectmanager Willem van Iterson (62) van Stadsherstel. Ook is er nieuwe verlichting: “De zusters hadden een tussendeur die dicht was en we moesten voldoen aan de moderne eisen op het gebied van isolatie en brandveiligheid. Zo komt er in beide woningen een lagetemperatuurverwarming en een warmteterugwinningssysteem.”

Naast de moderne elementen is het houtwerk in oude glorie hersteld, vertelt Van Iterson. “Kleurhistorici creëerden de zogenaamde kleurentrappen, waardoor we het hout terug konden brengen naar de oorspronkelijke kleuren: bruintinten, Pruisisch blauw en olijfgroen.” Onder de houten vloer van de eerste verdieping werd op een bed van schelpen een tegelvloer aangetroffen, die de gemeentelijke dienst Monumenten en Archeologie met belangstelling waarnam. Dat schelpenbed moest in het rijksmonument blijven, al ligt het nu verborgen onder de originele houten vloer.

Van Iterson: “Hieronder staat een souvenir van een overval uit 1973, die mevrouw De Langen per se wilde behouden.” In de keuken-eetkamer ligt een oude, kapotte, beschilderde tegel, met een kleine plaquette ter herdenking van ‘een laffe en barbaarse diefstal’ van 173 ‘antieke tegels’.

Van Iterson wijst op een zwanenhalsbalk, een houten draagconstructie en de plek waar ooit een bed met lades stond, en wijst erop dat het huis een uitstekende fundering heeft, want het is in 400 jaar nauwelijks gezonken.

Wat Francine Jageneau het leukste vindt aan het huis zijn de herinneringen aan haar moeder en tante en het plezier dat zij hadden op de Brouwersgracht. Maar als je echt moet kiezen: “De wenteltrap die om de scheepsmast heen gaat is werkelijk uniek.”