De televisieserie ‘Het Verhaal van Holland’ komt naar Den Haag: Amalia en de Winterkoningin

We zijn al in Delft, Madrid, Brussel, Orange en andere plaatsen geweest. Maar deze week is Den Haag het podium. Schuurmans, die vroeger met enthousiasme de rol van Prins Bernard vertolkte, vertelt nu het verhaal van twee koninginnen. Dit zijn Amalia van Solms en Elisabeth Stuart, bijgenaamd de ‘Winterkoningin’. De aflevering op woensdag 14 februari gaat over hen en er is ook een podcastwandeling, ingesproken door Daan. Het idee is, net als in de eerdere documentairereeks ‘De Geschiedenis van Nederland’, dat de acteur gedramatiseerde historische scènes betreedt en uitlegt.

Al wandelend door het Lange Voorhout en de Lange Vijverberg legt Schuurmans dit bijzondere verhaal uit. Elizabeth, de dochter van de Britse koning, en haar echtgenoot Frederik van de Palts belanden als vluchtelingen in Den Haag, na een mislukte regering van Bohemen. Daarom kregen ze de bijnamen Koning en Koningin van de Winter.

In haar entourage bevindt zich een ambitieus bruidsmeisje: Amalia van Solms. Zij trouwde later met Frederik-Hendrik, die sinds 1625 stadhouder was. Er doet zich een vreemde situatie voor. Kortom: macht en rijkdom zijn in handen van het stadhouderspaar (vorsten), maar Isabel en Frederik hebben een hogere rang. Dat levert spanningen op, maar ook pracht en praal. Schuurmans: ‘Omdat er weinig vertier is in de stad, begint de Winterkoningin grote feesten en shows te geven. Zoals het een koningin betaamt. Dit koninklijke leven vol pracht en praal is een serieuze zaak voor Isabel. Ze moet ten koste van alles als een koningin worden gezien.”

Elisabeth Stuart, de ‘Winterkoningin’, door Gerard van Honthorst. | Collectie: Nationale Galerij

Dat heeft gevolgen voor haar voormalige bruidsmeisje. “Amalia is president van een rechtbank met 250 man en dat komt haar goed uit”, zegt Schuurmans in de bijbehorende ‘podwalk’, die te downloaden is van de website van de NTR. ‘Ontvangt buitenlandse gasten en organiseert officiële diners. Allemaal hier, in het centrum van Den Haag. En hij doet het alsof hij nooit iets anders heeft gedaan. Nou ja, hij kon de kunst jarenlang kopiëren aan het hof van The Winter Queen.

Den Haag verandert voorgoed

In het Historisch Museum Den Haag, waar portretten van Amalia en Elisabeth worden tentoongesteld, spreekt Schuurmans niet zonder overdrijving over de concurrentie tussen vrouwen die ‘Den Haag voor altijd zal veranderen’. Het Haagse Bos verschijnt en tenslotte Huis ten Bosch, in opdracht van Frederik Hendrik en Amalia gebouwd als zomerresidentie, maar uiteindelijk omgevormd tot mausoleum voor de in 1647 overleden ‘Stedendwinger’. Schuurmans: ‘Het is een eerbetoon. De kamer hangt vol met schilderijen. En al die schilderijen vertegenwoordigen Frederik Hendrik. Letterlijk van de plinten tot aan het plafond. Het is Amalia’s levenswerk. Door het beschikbaar stellen van de Oranjezaal plaatst zij de familie Oranje-Nassau op gelijke voet met andere Europese koningshuizen.

Portretten van Frederik Hendrik en Amalia van Solms door Michiel van Mierevelt. | Collectie: Historisch Museum Den Haag

Ook de grootste triomf van Amalia van Solms wordt uitgelicht: het arrangeren van een huwelijk tussen haar zoon Willem II (stadhouder van 1647 tot aan zijn vroege dood in 1650) en de dochter van de Engelse koning Mary Stuart. En de resulterende zoon, Willem III, zal ook met een Britse prinses trouwen en uiteindelijk de Engelse koninklijke kroon winnen.

_{‘Een dans rond de troon’ (NTR-serie), woensdag 14 februari, NPO1, 20.30 uur De Podwalk kunt u hier downloaden.}