Harald en Sylvia bevonden zich tussen de dieren: nu vieren ze 60 jaar Artis-klas

Voor een tiener uit Schalkwijk voelt Haarlem-Noord als de andere kant van de wereld. Daarom had Harald Ames er in zijn zoektocht naar een thuis voor zijn hagedis niet aan gedacht om de Artisklas op het Noordersportpark te bezoeken. Sterker nog, hij vroeg aan Burgers’ Zoo in Arnhem of ze voor zijn reptiel wilden zorgen. Van de Artisklas had ik nog nooit gehoord.

Totdat een plaatselijke bewoner het hem vertelde. We schrijven eind jaren tachtig. Harold trok naar het noorden van de stad, waar hij inderdaad een kleine en enigszins obscure dierentuin aantrof. ‘Ontsnappen dieren hier ooit?’ vroeg Harald aan de eerste vrijwilliger. Ik vertrouwde er niet veel op. En daarom kwam hij elke zaterdag naar de klas van Artis om te kijken of zijn hagedis er nog was.

Hij bleef in de Artis-klas, net als Harald. Eerst als vrijwilliger en sinds eind jaren ’90 als voorzitter van de stichting. “Ja, je zou kunnen zeggen dat mijn hele leven om de dierentuin draait”, zegt hij bij de kassa en in de eetzaal van het restaurant. Naast hem staat Sylvia Ames, zijn vrouw en secretaris van de stichting. Ze ontmoetten elkaar in de dierentuin.

Ze werken samen met vijftien andere vrijwilligers, maar moeten toegeven dat zij de spil van de groep zijn. “Vroeger was het echt erg”, zegt Harald. “Een dagje uit was een hele opgave. Om 6 uur moesten we de dieren voeren. Daarna gingen we met de trein een dagje fietsen rond de Veluwe. We moesten op tijd terug in Haarlem zijn, zodat we op 11 uur.” “hij kon ‘s nachts weer eten.”

Een missie

De Artis-les is niet iets dat parallel wordt gedaan. Het is een missie, net als 60 jaar geleden voor oprichter Ko Molenaar. Ko werkte bij Artis in Amsterdam, maar zijn fascinatie voor dieren bleef niet beperkt tot kantooruren. Hij richtte een ‘zoölogisch appartement’ op in de kelder van het appartementencomplex waar hij woonde. Zo ontstond in 1964 de Artis-klas aan de Nico van Suchtelenstraat in Haarlem-Noord.

Het ‘klasse’-element in de naam duidt op de onderwijskundige aanpak van Ko. In 1972 vertelde hij in een interview aan de krant: ‘Ik vind het leuk om jongeren enige interesse in dieren bij te brengen, als hobby en omdat het tegelijkertijd mijn werk is.’ Het onbekende maakt er niet van te houden, dat is het idee. In 2024 zal dit nog steeds het uitgangspunt zijn in de Artisklas, al zijn de meningen over de veehouderij wel veranderd.

“Dat waren andere tijden”, herinnert Harald zich. “Je kunt het Ko niet kwalijk nemen, toen zagen we het anders, maar nu zou je geen dieren in een doos in de kelder houden.” Begin jaren 70 werd de Artis-klas verplaatst naar de door de gemeente ter beschikking gestelde hoek van het Noordersportpark. Harald: “Op oude foto’s zie je nog steeds dat iedereen met zijn vingers door de tralies gaat. En dat de bezoekers hen eten geven.”

In de klas van Artis is daar nu geen sprake meer van. “Nu denken we veel meer vanuit het perspectief van dieren”, legt Harald uit. “Kijk ze aan, maar laat ze met rust. Je wilt ze niet afleiden of voortdurend lastig vallen. Dat bezorgt ze alleen maar stress.” Daarom is het de expliciete taak van de vrijwilligers om bezoekers die op een raam kloppen aan te spreken. Of loop langs een dier met eten.

Respect voor de natuur

“Wat wij de vrijwilligers leren is dat het je dieren zijn. Of beter gezegd, dat geldt voor de hele natuur in dit park. Je moet voorzichtig met ze omgaan en goed voor ze zorgen. Ik wil ook niet dat een bezoeker een blad uit een boom “Als je bij iemand te gast bent, neem je niets mee. Het gaat om het respecteren van de natuur.”

Denken vanuit dieren en natuur. Dit is nu het uitgangspunt in de Artisklas en vormt de basis voor de toekomst. “De insectenmuur is nieuw in het park”, zegt Harald. “Dat zie je als je door Schoterbos loopt. We willen bezoekers laten zien hoe ze iets kunnen doen voor de dieren in hun tuin. Het ene dier is niet beter dan het andere.”

Harald en Sylvia zijn vastbesloten die visie veilig te stellen. Hoewel ze met de juiste voorbereiding en vervoer nu veilig een paar dagen het huis uit kunnen, is een stapje terug doen geen optie. Anders. “Ik kijk er naar uit om met pensioen te gaan. Dan heb ik hier meer tijd voor. Misschien kunnen we zelfs doordeweeks open gaan.”