Stadsboeren kweken oesterzwammen in koffiedik

Oyster Swammery heeft de Themaprijs Circulair Ondernemen gewonnen, onderdeel van de Tuinbouw Ondernemersprijs 2024. De jury vindt dat dit een nieuwe vorm van tuinbouw is die inspireert met een toepasbaar circulair concept.

Michiel de Ruiter en Erik Boele maken gebruik van een betaalbare locatie op een historische locatie. De nonnen van het voormalige Euphrasia-klooster schonken hun gebouwen aan woongemeenschap Ark, waar ook ruimte is voor mensen met een verstandelijke beperking. De overige gebouwen worden gebruikt als sociale opvangcentra voor asielzoekers en andere woningzoekenden, maar een groot deel staat nu leeg.

De Ruiter en Boele wisten al jaren geleden van mogelijke nieuwbouwplannen op deze locatie. Maar door de bouwcrisis en het coronavirus liggen ze nog steeds verlamd en maken ondernemers na drie jaar nog steeds gebruik van deze goedkope ruimtes.

Ondertussen leren De Ruiter en Boele steeds meer over het kweken van oesterzwammen in koffiedik en kunnen ze hun toekomstige uitbreidingsplannen beter onderbouwen. Het is niet zo dat ze veel ruimte nodig hebben. Ze noemen zichzelf ‘stadsboeren’ en dat is een brede omschrijving. In een voormalige kantoorruimte van een paar honderd vierkante meter hebben ze het kantoor en de keuken in één, én de cellen waar de oesterzwammen groeien.

In Haarlem is er een sterke lokale lobby. Politici zijn graag voorstander van korte ketens en de circulaire economie. Een nieuw bedrijf dat oesterzwammen kweekt in koffiedik van lokale restaurants en diezelfde restaurants voorziet van paddenstoelen voor Haarlemse Parels, kroketten en bitterballen wordt geaccepteerd.

Het bedrijf is nog klein en levert momenteel aan diverse horecagelegenheden, bedrijfsrestaurants en ziekenhuizen in de regio Haarlem en de Bollenstreek. Marketing suggereert meer, maar het restaurant moet betalen voor deze afvoer van koffiedik. De Oesterzwammerij haalt ze zelf op en levert de bestellingen direct af.

Er wordt ook bezorgd op de boerenmarkt van Buurderij Haarlem. Daar leveren lokale ondernemers bestelde producten rechtstreeks aan consumenten.

Boeren en buren

In Europa is dit onderdeel van de Boeren & Buren-beweging, waarbij al 1.500 wijken zijn aangesloten. Voorheen zaten deelnemers in een soort markt, maar dit kostte te veel tijd. Daarom leveren ze nu alleen de gevraagde producten. Het trieste is dat waardevolle contacten tussen boeren en burgers verloren zijn gegaan.

De Ruiter en Boele hebben passie voor hun bedrijf. Ze geloven in het concept van een circulaire samenleving en promoten dit breed. Zij runnen hun bedrijf met vrijwilligers, maar bieden ook werkgelegenheid aan mensen met een beperking. Ze nodigen mensen uit om hun initiatief te ‘delen’, een soort lidmaatschap.

Ondernemers spreken hartstochtelijk over de oesterzwam als ‘de rat onder de paddenstoelen’. Boele: ‘Een oesterzwam kan op bijna alles groeien, zelfs op stro en zelfs op karton. De grote vijand is trichoderma, dat in de tuinbouw wordt gebruikt om jonge planten te stimuleren. Zodra we deze schimmel op de kweekzakken zien verschijnen, kunnen we de zakken en de inhoud ervan direct weggooien.’

De bijnaam oesterzwam doet zijn gebruik geen recht. Het wordt dus ‘de filet tussen de champignons’ genoemd. Deze paddenstoel zorgt voor precies de stevige bite die mensen missen als ze vlees van hun menu weglaten. Helaas kan het niet als vleesvervanger worden beschouwd, omdat het eiwitgehalte van 3 procent, hoe hoog ook, te laag is.

vallen en opstaan

Landbouw is een proces dat ondernemers met vallen en opstaan ​​hebben geleerd. Ze hielden de investeringen laag door een groot deel van de inventaris van het failliete CoolCat over te nemen; tassen hangen aan hangers onder een kapstok.

De Ruiter en Boele volgden een korte cursus in Rotterzwam en deden later mee aan hun online programma. Ook hebben zij veel kennis opgedaan in de praktijk en via collega’s die graag hun ervaringen delen. Het is een kleine maar betrokken gemeenschap, de koffiedikboeren.

De “kuit” wordt gekocht, de grondstof van het graan vermengd met oesterzwammycelium. De productie vindt plaats in laboratoria onder hygiënische omstandigheden. De Ruiter en Boele gebruiken een schimmel zonder sporen zodat mensen geen last krijgen van luchtwegproblemen.

Het zakje koffiedik gaat tussen de tien en twaalf weken mee. De mest die overblijft na de teelt is zeer voedzaam en nuttig voor het verbeteren van de bodem. Door het kweken van paddenstoelen zijn alle onderdelen omgezet in elementen die een plant goed kan opnemen.

Bedrijfsgegevens

Naam: Erik Boele Plaats: Haarlem (New Hampshire) Bedrijf: Het oestermoeras Maat: een paar honderd vierkante meter. Oyster Swammery is een circulaire aandrijfkwekerij die koffiedik als groeimedium gebruikt. De producten gaan terug naar de autoriteiten waar het koffiedik vandaan komt. Het personeel bestaat deels uit mensen met een verstandelijke beperking.