“Het is oké als er met hetzelfde budget iets te verbeteren valt”

Donderdag 25 april 2024

Projecten in Amersfoort, Europese stad van het jaar

Amersfoort is onlangs door de Academie voor Stedenbouw uitgeroepen tot Europese Stad van het Jaar. Dit is een internationale onderscheiding die aan een stad wordt toegekend op basis van de mate waarin haar inwoners zich thuis voelen, de variatie in huisvesting en de verbindingen tussen buurten. Amersfoort is tevens het hoofdkantoor van VIC Landscapes, dat in haar projecten altijd de mens als gebruiker als uitgangspunt neemt. We vervolgen de route met Victor Dijkshoorn.

“Bij de oprichting van dit bedrijf heb ik een reeks principes vastgelegd, waar ik nu, acht jaar later, zoveel mogelijk mee blijf werken”, zegt Victor Dijkshoorn, directeur en oprichter van VIC Landscapes. ‘Ten eerste mag de buitenruimte geen eindproduct zijn dat geld kost. Toen ik het bedrijf startte, wilde ik alleen creëren wat door een architect of door onszelf was ontwikkeld en alleen beheren wat we zelf hadden gemaakt. Alles wat we doen moet een functie hebben; We willen geen restruimte opvullen.’

‘Groen is geen dienst, het is een product dat waarde toevoegt aan een plek’

klik om te delen op Twitter

Neem als voorbeeld een buitenruimte die onlosmakelijk met een gebouw verbonden is, zoals een dak- of bedrijfstuin. ‘Zo’n ruimte moet zo ingericht zijn dat je kunt werken, mensen kunt ontmoeten en sporten. Het moet in ieder geval een plek zijn die het dagelijks werk positief beïnvloedt. Zo wordt via groen waarde toegevoegd. Dit kan ook in de openbare ruimte, bijvoorbeeld door een park in te richten. Daarom moet ons werk gezien worden als een product en niet als een dienst die alleen maar uren kost. Wij leveren een product dat werkt; Als dit werkelijkheid zou worden, zou er geen onzin meer zijn over een uurtarief van vijftig cent of zo. We hebben het dus over een product van hoge kwaliteit dat leidt tot een functionele plek. Dit kan technisch of esthetisch zijn, wat er ook nodig is. Als het maar een ruimte is die waarde toevoegt aan mens en natuur.’

Common Woods: leuke dingen met water
In Amersfoort wordt Common Woods gebouwd, een woonwijk waar duurzame en energiezuinige woningen worden gebouwd met houtbouw (CLT). Een woongebied waar de buurt, de gemeenschap, heel belangrijk is. De ruimte rondom en tussen de woningen is hier nadrukkelijk op ingericht. ‘Zo ontstaat er een soort collectief dat verantwoordelijk is voor die gedeelde buitenruimte. Hierdoor ontstaat er contact en ontstaat er meer sociale cohesie.’ Dit begint al met een nieuwe ondergrondse constructie. Er zinken geen leidingen of buizen de grond in; al het water gaat via helofytenfilters naar een vijver en kan vervolgens worden gebruikt voordat het eventueel wordt afgevoerd. ‘Dat creëert waarde voor zoogdieren, vogels, planten en ook voor mensen. Ze ervaren verkoeling dankzij natuurlijk gezuiverd water. Met regenwater kun je veel plezier beleven.’
Rondom het terrein, ontworpen door Delva Landscape en grenzend aan landgoed Nimmerdor, heeft VIC Landscapes een zijrand geplaatst die de vorm van het terrein volgt en de drukke zijde beschermt tegen verkeerslawaai. Er komen 56 woningen, helofytenfilters, een gemeenschappelijke kas met composteerinstallatie en veel bomen. Veel woningen hebben een dakterras, waardoor bewoners het gevoel hebben in een bos te zijn. ‘Dit project past bij ons omdat nog niet alle details zijn afgerond en we samen kunnen nadenken om tot het gewenste beeld te komen. Voor toekomstige bewoners hebben wij alvast een tijdelijke tuin met yurt aangelegd. Hierdoor ontstaat er al tijdens het bouwproces interactie tussen bewoners.’

Oliemolenhof: eerst een buitenruimte, daarna gebouwen
Ooit stond de fabriek van Prodent op de Oliemolenhof in Amersfoort, maar het terrein staat al enige tijd leeg. Om dit nieuw leven in te blazen, ging het idee niet uit van een bestemmingsplan, maar van een ambitiedocument. “Een goede aanpak”, zegt Dijkshoorn. ‘Tijdens de crisis hebben de gemeente Amersfoort en een lokale ontwikkelaar gezamenlijk onderzocht hoe je zo’n plek weer tot leven kunt brengen voordat deze volledig in verval raakt. In eerste instantie was het gewoon een parkeerplaats. In deze omgeving ging architectuurstudio ZUS aan de slag, met het plein als centrale groenruimte voor de nog te realiseren ontwikkelingen in het gebied. We zijn daar gaan werken met een veel hogere ambitie dan destijds gebruikelijk was. Zo hebben we bijvoorbeeld alle vaste systemen losgekoppeld, waardoor water in de middencirkel kon infiltreren. Bovendien werd het plein alleen toegankelijk voor elektrische auto’s, een besluit dat destijds, in 2017, echt heel vreemd was.’

‘We hebben eerst het plein ontworpen, de jaren daarna zijn de gebouwen gebouwd’

klik om te delen op Twitter

Boom secties
Dijkshoorn: ‘We wilden veel verschillende boomsoorten in hoogwaardige teeltgebieden zonder opsluitingsring. Hierdoor kan water de compartimenten instromen.’ Volgens Dijkshoorn is dit voor de gebruikers van Oliemolenhof geen probleem. ‘Ze zullen ermee leren omgaan. Eigenlijk is dat het startpunt van het hele plein. Je kunt alles organiseren, rekening houdend met de distributie. Het is een heel gaaf plein geworden; Dat kon omdat niet vooraf allerlei randvoorwaarden waren vastgelegd.’ Op de Oliemolenhof zijn maar liefst 42 verschillende bomen geplant, waaronder een palmboom.

Alles wat je maar kunt bedenken, kun je ook creëren.
Dijkshoorn: ‘Ik ga er altijd van uit dat wat je kunt bedenken, je ook kunt doen. Met die aanpak gaan we aan de slag, met de vraag hoe we iets méér kunnen doen, niet hoe we het zo goedkoop mogelijk kunnen doen. Wij denken vanuit een praktisch perspectief. Ik wil niet dat onze plannen en ideeën in een lade verdwijnen; het is jammer. Ik denk dat dit ons onderscheidt van veel andere groene bedrijven. Bij Oliemolenhof denken we ook na over hoe we binnen budget het plein beter en gebruiksvriendelijker kunnen maken. We besteden er veel tijd aan en dat vind ik het leukst. Daarom kan ik niet veel met het bestek; Ik moet dus dingen doen waar ik niet achter sta.”
Zo heeft VIC Landscapes (niet in Amersfoort, maar wel het vermelden waard) de Inspyrium daktuin bij Boomkwekerij Ebben verzorgd. Hier zijn lichtgewicht 3D-geprinte banken van gerecycled plastic geplaatst, iets wat nog niemand eerder heeft gedaan. ‘Een minimale gewichtsbelasting was mogelijk, dus er moest iets geprobeerd worden. Als je het niet probeert, zul je nooit weten of het werkt en hoe het product door de jaren heen presteert. Samen weten we waar de risico’s zitten en waar de kansen liggen, en dan proberen we het gewoon. Dat is geweldig.’

Tip-editors