De ‘dodenroute’ van Apeldoorn is een weg vol ongelukken en vragen. “Waarom duurt dit allemaal zo lang?”

Stilte op de hoofdweg… hè, stilte? – en dan de sirenes. Zes ambulances, twee luchtambulances, meerdere brandweer- en politieauto’s. Kamal Bergman, de buurman, stond al in zijn voortuin toen een buurman verderop hem sms’te: ‘Om de hoek, om de bocht.’

‘Nogmaals,’ zei Bergman.

De buurman knikte. “Opnieuw.”

Op zaterdagmiddag 8 juni zijn drie auto’s met elkaar in botsing gekomen op de weg langs het Apeldoorns Kanaal, nabij Laag-Soeren. Acht slachtoffers, waaronder vier minderjarigen. Een zesjarig jongetje overleed.

Na de stilte het geluid. Op de maandelijkse overlegmiddag van Provinciale Staten in het stadhuis van Arnhem hebben omwonenden en lokale belangenorganisaties hun ongenoegen geuit over de veiligheidssituatie op Kanaal Zuid, een 80 kilometer lange weg parallel aan het Apeldoorns kanaal die achttien kilometer van Apeldoorn zuidwaarts door Loenen en Eerbeek loopt. naar Dieren. Met zachte bochten, talloze kruispunten, dikke bomen langs de weg en een meedogenloos kanaal.

De bijnaam van de route is ‘niet voor niets de weg des doods’, herinnerde die middag de voorzitter van Buurtplatform Dieren Noordoost. Alleen al in de afgelopen zes jaar zijn er “honderd ernstige ongevallen” geweest, met zeven doden. “De tijd van praten is voorbij.” Er moeten maatregelen genomen worden, zegt een lid van Kanaal Zuid Natuurlijk Veilig. Ga je gang, verlaag de snelheidslimiet naar 60 kilometer per uur. “Waarom duurt dit allemaal zo lang?! Waar een wil is, is een weg!”

Zelfs op dat moment van overleg ging het 25 kilometer verderop langs de kanaalroute opnieuw mis. Twee auto’s volledig vernield, één bijna in het water. Dit keer in de buurt van Loenen. De bewoners bleven ongedeerd.

Drie dagen later: busje tegen boom, bij Loenen. Bestuurder lichtgewond. Vijf dagen later: frontale botsing tussen twee auto’s nabij Laag-Soeren. Chauffeurs ongedeerd. Zes dagen later: aanvaring met gewonden bij Eerbeek. Twee gewonden. Zes dagen later, 16 juli: kop-staartbotsing nabij Lieren. Lichtgewond. Alles over die achttien kilometer asfalt.

drie regeringen

Waar een wil is, is een weg?

Zeker, wat de omwonenden betreft. Kamal Bergman verhuisde drie jaar geleden met zijn partner vanuit de Randstad naar een grachtenpand bij Laag-Soeren, midden op de Veluwe. De jongen die omkwam bij een ongeval is de derde dood die hij in de buurt heeft geleden en net als zijn buren kan hij niet wachten tot er actie wordt ondernomen. Het verkeer passeert zijn huis nu in een langzaam tempo, waarbij spiegels af en toe tegen de dikke inheemse eikenbomen langs de weg botsen. Er is geen fietspad aan hun kant van het kanaal en ze “schelden en toeteren” vaak naar hun partner als hij met zijn fiets de oprit afrijdt.

In Kanaal Zuid lijkt het niet eenvoudig om tot een aanpassing te komen. De route wordt beheerd door drie overheden (Brummen, Apeldoorn en de provincie Gelderland) en ieder is verantwoordelijk voor zijn eigen deel. Toen de gemeente Apeldoorn in 2021 bij wijze van proef de snelheid verlaagde van 80 naar 60 kilometer per uur, na drie dodelijke ongevallen in korte tijd, werd de verlaging voortijdig teruggedraaid. Volgens de bezwaarcommissie was de test niet ‘met voldoende zorgvuldigheid’ voorbereid.

Alle ’60’-borden langs de snelweg zijn vervangen door ’80’.

In de regio spelen meerdere belangen. Langs de weg rijden vrachtwagens van de Eerbeekse papierindustrie, het openbaar vervoer en de hulpdiensten. En het pad loopt door twee natuurgebieden. Volgens de rekenmodellen vergroot het aanpassen van de snelheid het verkeer op andere plekken en daarmee de stikstofneerslag. Bovendien zou een verlaging van de snelheid op Kanaal Zuid het verkeer in de dorpskern van Loenen met 10 procent doen toenemen. Onveilig voor overstekende voetgangers en fietsers.

De autoriteiten besloten de belangen ‘alomvattend’ tegen elkaar af te wegen. “Duidelijkheid in 2022”, aldus een gemeentewoordvoerder, maar dat bleek niet haalbaar. De autoriteiten stelden de ‘Cursusnota Deel 1’ op, waarin rekening werd gehouden met “alle kwesties die verband houden met verkeer en kwaliteit van leven”. Eind 2022 volgde een ‘Response Note’, waarbij rekening werd gehouden met de reacties van belanghebbenden (32 in totaal) en vervolgens werd een ‘Progress Note’ gepubliceerd. Verwacht begin 2023: beslissing in het najaar. Mede door een wisseling van de projectleider in de provincie is dit ook niet gelukt.

Nieuwe doelstelling: het meetpakket voor het tweede deel van de najaarscursus komend najaar en daarna de stikstofberekeningen. En dan het besluit.

Sterker nog: geduld. Maar de wil is er, en de weg ook, zeggen degenen die verantwoordelijk zijn voor het project. Het zal echter nog enige tijd duren om in Nederland anno 2024, met zijn complexe wetgeving en vele belangen per vierkante kilometer, zo’n weg te vinden.

Elke dag bezig met het project.

De ambtenaren, met z’n vieren, leggen het enigma uit op de tweede verdieping van het Provinciehuis Arnhem, waar ze zojuist tweewekelijks vergaderden over de Beleidsnota. Jeannette Kuipers, verkeerskundige uit de gemeente Apeldoorn. Verkeersdeskundige Tonny Slieker en projectmanager Albert Joosse, beiden afkomstig uit de provincie Gelderland. En Hans Noordman, projectmanager van de gemeente Brummen.

Je kunt je het ongeduld van de burger goed voorstellen. Ook zij krijgen ongelukken. Via nieuws, apps en e-mails van bezorgde burgers. Jeannette Kuipers houdt zich al 24 jaar met dit dossier bezig en kent vrijwel alle buurtbewoners persoonlijk. Als er ernstige ongelukken gebeuren, zoals toen op 8 juni een kind overleed, informeren ambtenaren de bestuurder.

Maar voor hen is wachten niet nodig, zegt Albert Joosse. “We werken elke dag aan dit project. Ik schat dat ik er de helft van mijn werkweek aan besteed.”

“Direct die snelheid verlagen”, horen ze steeds na een ernstig ongeval. Van de burgers en ook van Veilig Verkeer Nederland, dat de weg als ‘onveilig’ omschrijft. Maar regeringen zijn tot elkaar veroordeeld. Dat bleek toen de gemeente Apeldoorn het in 2021 probeerde met de snelheidsreductieproef. Het werd onmiddellijk verworpen door andere belanghebbenden die bezwaar maakten.

Is het de weg of de weggebruiker?

Uit die test werd duidelijk dat snelheidsreductie alleen niet voldoende is. “Mensen reden nog steeds boven de 70”, zegt Jeannette Kuipers. “Daarom zal ook het wegontwerp aangepast moeten worden.”

En is de urgentie werkelijk aangetoond? “Niet alle ongevalsomstandigheden zijn duidelijk”, zegt Tonny Slieker. “Is het de weg of de weggebruiker?”

De Engelse Kanaalroute is niet erg “vergevingsgezind”, beaamt hij. Vanwege het water en de vele bomen langs de weg. “Als wegenplanner houd je er rekening mee dat een gebruiker soms van zijn rijstrook kan afwijken en dan wil je niet dat het op een ramp uitloopt.” Maar het is lastig vast te stellen of de weg daadwerkelijk minder veilig is dan andere provinciale wegen vanwege de ‘uitzonderlijke’ eigenschappen.

Stikstofwetgeving

Haal wat bomen om, zou je kunnen zeggen. Dit staat ook in het adviesrapport dat de gemeenten Apeldoorn en Brummen in 2022 hebben laten opstellen. Zonder bomen kan de weg worden verbreed en voorzien van een fietspad. Maar Hans Noordman weet dat bomenkap in Nederland een gevoelig onderwerp is. “Zeker als het, zoals in dit geval, grote, oude eiken zijn die het uiterlijk bepalen.” Buurtbewoners willen ze liever behouden en toen de gemeente Brummen enkele jaren geleden begon met het kappen van de bomen, protesteerden lokale natuurliefhebbers. Ja, nog een rapport over vleermuizen. “Er zijn beschermde soorten die in bomen leven.”

De recente stikstofwetgeving heeft de puzzel nog complexer gemaakt, zegt Slieker. Want elke maatregel in Kanaal Zuid veroorzaakt een verandering in het verkeer en daarvoor is het noodzakelijk om nieuwe depositieberekeningen uit te voeren. “Ik ken een project waarbij het niet mogelijk is om een ​​fietspad uit te breiden, omdat dit extra stikstof genereert.” En als de ene methode wordt gewijzigd, zijn er gevolgen voor de andere, zegt Noordman. “Het is een geweldig waterbed.” Voor Kanaal Zuid moeten bovendien stikstofberekeningen worden uitgevoerd voor twee natuurgebieden en voor de aanleg- en gebruiksfase. “Dus twee berekeningen maal twee.”

Burgers horen vaak dat stikstof voorrang heeft op veiligheid. “Nou, wij staan ​​ook niet boven de wet”, zegt Joosse. “Als overheid moeten we voldoen aan de stikstofrichtlijnen. Anders zal de rechter het afwijzen en zal alles nog langer duren.”

Nee, de enige manier om het raadsel op te lossen, zegt Jeannette Kuipers, is door ‘een balans’ tussen onszelf te vinden en ‘te accepteren dat dit enkele jaren zal duren’. Dit betekent dat rekening wordt gehouden met de levenskwaliteit en met het feit dat elke actor, van omwonenden tot de industrie, het concept van levenskwaliteit anders interpreteert. Waarom gaat veiligheid boven bereikbaarheid en werkgelegenheid boven natuur? Wanneer ambtenaren een e-mail sturen over het Kanaalroute-dossier, zijn daar nu tussen de 25 en 30 belangengroepen bij betrokken. “Van gemeentebesturen tot de fietsersbond.” Zij worden allen geraadpleegd en uitgenodigd om op de rapporten te reageren en zich zo nodig te verzetten.

“Alles wordt geraadpleegd, zo is Nederland”, zeggen ambtenaren. “En gelukkig”. Al merken ze ook dat de stemmen van belangengroepen na elk ongeval steeds luider worden. Daardoor besteden zij soms meer tijd aan het beantwoorden van kritische vragen van bezorgde burgers aan raadsleden en Tweede Kamerleden dan aan het oplossen van het verkeersprobleem zelf. “Nou, dat is een deel van het punt.”

‘NOMR’, zoals bewoner Kamal Bergman de hele situatie nu noemt. „Niet op mijn manier.” Hij hoopt alleen dat de autoriteiten een beslissing kunnen nemen. “Als snelheidsreductie in Nederland niet haalbaar is, wat kan er dan nog meer gedaan worden?”

Delen





E-mail de redacteur