Onrust onder zelfstandigen: de Belastingdienst neemt opnieuw strengere maatregelen

“We krijgen hier veel telefoontjes van ondernemers over”, zegt directeur Steven Lenderink van Tadaah, een platform voor zzp’ers en opdrachtgevers in de kinderopvangsector. Hij is, zo voegt hij eraan toe, erg bezorgd. “Het is nog helemaal niet duidelijk waar de Belastingdienst precies naar gaat kijken. “Wij voorzien veel problemen en juridische procedures.”

Ook leden van ondernemersorganisatie Bouwend Nederland zijn actief betrokken. “Veel mensen willen gewoon als freelancer aan de slag, terwijl onze leden hen graag in dienst willen nemen”, zegt een woordvoerder. In de sector heeft maar liefst 78% van de ondernemers een eenmanszaak. Bouwers klagen over onduidelijkheid en zekerheid.

In de mediawereld zijn er ongeregeldheden geweest op de redactie van de NOS. De omroep heeft aangekondigd bestaande freelancecontracten per 1 juli volgend jaar te beëindigen. Reden: De Belastingdienst legt opnieuw schijnzelfstandigheid op. Het nieuws raakt ongeveer 200 zzp’ers van de NOS.

Cristel van de Ven, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Zelfstandigen, is niet verrast. Ook hij ziet de onrust onder zijn volgers. “Ik krijg hier veel vragen over. Deze komen van freelancers uit allerlei sectoren. Mensen willen weten wat de Belastingdienst gaat handhaven. De wetgeving die dit regelt ligt sinds vorige week bij de Raad van State, maar de tekst is nog niet openbaar gemaakt.”

Dekking

Veel klanten verwachten dat niet. “Ze nemen nu al maatregelen om zichzelf te beschermen tegen wat komen gaat”, zegt Van de Ven. “De ministeries, universiteiten, scholen en grote bedrijven waar veel zzp’ers worden aangenomen, vragen hen nu al of ze niet willen werken of als gedetacheerde willen werken. Andere freelancers krijgen te horen dat hun missie niet wordt uitgebreid of anders wordt gedefinieerd.”

De Belastingdienst juicht deze ontwikkeling toe. “Het is tijd dat bedrijven in kaart brengen of hun manier van werken aanvaardbaar is onder het arbeidsrecht”, zegt John Piepers, programmadirecteur arbeidsverhoudingen compliance. “Voor zzp’ers geldt hetzelfde. Ze moeten zich ervan bewust worden dat ze mogelijk ‘onder gezag’ werken. Hierdoor kunnen zij aanspraak maken op een arbeidsovereenkomst.”

overtroffen

Hij zegt dat wat de Raad van State nu voorligt slechts een verduidelijking is van de interpretatie van het arbeidsrecht. Dat is hard nodig, want het aantal zzp’ers in ons land is de afgelopen jaren dramatisch toegenomen: het zijn er nu zo’n 1,5 miljoen. Tegelijkertijd bestaan ​​er twijfels of het allemaal wel echte zakenlieden zijn. Volgens een schatting van het Ministerie van Sociale Zaken zijn zo’n 220.000 zzp’ers schijnzelfstandigen: ze zeggen zelfstandig te zijn, maar functioneren als werknemer.

Volgens de vakbonden ligt het aantal ‘schijnzelfstandigen’ veel hoger. Bijna een half miljoen Nederlanders zouden een arbeidscontract krijgen. Vakbonden zijn van mening dat de lonen van werknemers onder druk staan ​​door de explosie van zelfstandig ondernemerschap en waarschuwen dat dit ons sociale systeem vernietigt. Dit inzicht is ook doorgedrongen in het bedrijfsleven en de politiek. Er wordt nu toegegeven dat de flexibiliteit van de arbeidsmarkt te ver is gegaan.

Piepers denkt dat de aankondiging dat de Belastingdienst weer controles gaat uitvoeren niemand kan verbazen. “Het kabinet maakte in december 2022 al bekend dat het de balans tussen zzp’ers en werknemers wilde herstellen. We hebben de afgelopen jaren misschien weinig zichtbaarheid gehad als wetshandhavers, maar schijnzelfstandigheid is ook verkeerd onder de huidige arbeidswetgeving. We moeten niet doen alsof dit onderwerp pas op 1 januari actueel zal zijn.”

Zeker is dat de Belastingdienst vanaf volgend jaar meer mogelijkheden krijgt om bedrijven te corrigeren. “Dit houdt in dat wij zakelijke gesprekken en controles uitvoeren”, vertelt Edith de Bourgraaf, belastingspecialist bij de Belastingdienst. “Tot nu toe konden klanten na zo’n bezoek een fooi krijgen. Je moet dit volgen; Anders kunnen er extra belastingen en boetes in rekening worden gebracht. Maar je kreeg de kans om dingen te herstellen.” Na 1 januari vervalt de aanwijzing en kan de Belastingdienst per direct een boete opleggen. Freelancers moeten er ook rekening mee houden dat zij in een steekproef zijn opgenomen.

Wat als de partijen doen alsof er niets aan de hand is? “Als zowel de opdrachtgever als de zzp’er doorgaan zoals voorheen, hebben we een uitdaging”, zegt Piepers. “Kijk, ons uitgangspunt is dat klantenservice voorop staat. Deze toepassing willen wij in samenwerking met de markt maken. Daarom blijven wij ook komend jaar veel voorlichting en dienstverlening doen. Wij leggen klanten uit wat hun alternatieven zijn.”

“Dat klinkt heel goed”, geven ze allebei toe. Maar dat zal de komende jaren veranderen: de rechtshandhaving zal steeds strenger worden. Piepers: “Mensen hebben te lang het idee gehad dat ze het risico konden nemen. Dat moet veranderen. Het wordt op grote schaal genegeerd, zowel door opdrachtgevers als freelancers, ook vanwege tekorten op de arbeidsmarkt. Maar het arbeidsrecht is geen keuzerecht, je kunt niet kiezen wat je wilt en de rest laten liggen.”

Van de Ven van VZN heeft er geen vertrouwen in. “Minister Van Gennip zei bij de presentatie van haar plannen dat ze niet wil dat mensen gedwongen worden om alleen te gaan werken, omdat dat handig is voor bedrijven. We mogen ons nu niet in een situatie bevinden waarin het tegenovergestelde gebeurt”, zegt hij. “We haten hem allebei evenveel.”