Lessen voor de ‘nieuwe’ wijken van Vinex: Houd de ruimte flexibel

Vinex-wijken zijn de afgelopen jaren woongebieden geworden voor rijkere gezinnen, blijkt uit onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Eén van de aanbevelingen is dat het bij nieuwe grote bouwplannen toch mogelijk moet zijn om de wijk aan te passen aan de veranderende vraag.

Vinexwijken werden gebouwd voor stadsgezinnen uit de middenklasse, waar later grotere, duurdere koopgezinswoningen bijkwamen. In de Vinexwijken wordt nauwelijks gebouwd voor armere huishoudens en één- of tweepersoonshuishoudens. Hierdoor had deze groep weinig kans op het vinden van een woning in de buurt. Dit geldt ook voor ouderen en beginners.

Om ervoor te zorgen dat de vraag bij toekomstige grote bouwprojecten beter aansluit bij de veranderende woningbehoefte, moet er een heldere langetermijnvisie zijn voor nieuwbouwwijken, adviseert PBL beleidsmakers, projectontwikkelaars en gemeenten. Eén van de grootschalige projecten waarop dit advies van toepassing is, zijn de NOVEX-gebieden.

NOVEX staat voor Nationale Omgevingsvisie Extra. Op 17 locaties in Nederland worden nieuwe stedelijke gebieden gebouwd. Hiervoor heeft het kabinet 6 miljard euro uitgetrokken.

Ook is het belangrijk dat NOVEX-zones ruimte laten voor aanpassingen in de wijk, adviseert het PBL. In de Vinexwijken ging dit mis, omdat er destijds geen rekening mee was gehouden dat er meer vraag zou komen naar eengezinswoningen. Deze vraag zal de komende jaren verder toenemen door de toename van het aantal ouderen en alleenstaanden. In 2023 was bijna 40 procent van alle huishoudens een eenpersoonshuishouden.

De afgelopen jaren is ook in Vinexwijken verder gebouwd. Tussen 2008 en 2020 groeide het aantal woningen in de wijken met 38 procent, terwijl in andere wijken rond de stadscentra het aantal woningen met 12 procent toenam. In de wijken waar bijgebouwd werd, stonden vooral nieuwe, duurdere woningen voor gezinnen en nauwelijks betaalbare (huur)woningen voor starters of 55-plussers.