De Molukse wijk is niet langer een vrijstaat, maar een hechte gemeenschap van Breda

Crams Nikijuluw (70) loopt langs het Arumbaeplein in de wijk Driesprong en wijst op de oranje vlaggen die vrolijk in de wind wapperen van straatlantaarn tot lantaarnpaal. Dat is opmerkelijk, zegt de tweede generatie Molukkers. Maar nog opvallender zijn de rode, witte en blauwe kleuren die ernaast hangen. Ook op de Molukken werd Koningsdag twee weken geleden gevierd. Iets wat voorheen ondenkbaar was.

De Molukkers waren altijd uiterst loyaal aan Nederland en de koninklijke familie. In de jaren zeventig veranderde het sentiment en nam het wantrouwen toe toen duidelijk werd dat de regering na de onafhankelijkheidsstrijd tegen Indonesië onder valse voorwendselen Molukkers naar Nederland had gehaald. Op een gegeven moment durfde de politie de Molukse wijk Breda niet meer binnen te komen en werden gewone Belanda’s vaak gewantrouwd.

“Onze buurt was een soort vrijstaat”, zegt Crams Nikijuluw, een prominent lid van de Molukse gemeenschap in Breda. ‘Het was gebruikelijk om tot diep in de nacht met luide muziek te feesten, omdat we niet de moeite namen om vergunningen te regelen. De enige blanken die hier welkom waren, waren melkboeren en groenteboeren. Vroeger isoleerden we ons een beetje van de rest van de stad. “De lokale overheid vond het prima.”

De inwoners van de Molukken hebben een tragische geschiedenis. De eerste groep Molukkers arriveerde in 1963 in Breda, na ruim tien jaar in een kamp in Vught, Westerbork, Winterswijk of Zeeland te hebben doorgebracht. Zij en hun gezinnen behoorden tot de vierduizend Molukse militairen van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) die naar Nederland werden gestuurd nadat Indonesië in 1951 de Molukken had geannexeerd. Politici vreesden destijds dat Molukse militairen de strijd zouden aangaan met Indonesië om de eerder uitgeroepen Republiek der Zuid-Molukken (RMS) terug te krijgen.

Een bijzonder deel van de wijk Driesprong werd toegewezen aan de Molukkers. Het werd een buurt in de buurt. “We hadden onze eigen normen, waarden en gebruiken”, legt Crams uit. “De kerk was heel belangrijk en we zorgden nog steeds voor elkaar. En zo is het vandaag de dag.” Crams Nikijuluw vervolgt: “Maar we konden ook goed overweg met de Nederlanders die toen bij ons in de buurt woonden. Ze komen nog steeds naar onze feesten en bijeenkomsten. Een uitnodiging is niet nodig.”

De regering had de Molukkers onder militair bevel naar Nederland gehaald met de belofte dat ze naar hun thuisland zouden terugkeren. Maar ze moesten blijven en integreren. Dat was een heel bittere pil om te slikken. “We waren genaaid en we voelden de pijn van onze ouders”, zegt Crams. “Daarnaast was de werkloosheid onder Molukse jongeren ook hoog en bleef het opleidingsniveau laag. Dit alles leidde tot radicalisering onder Molukse jongeren.”

De bom ontplofte halverwege de jaren zeventig. Dit leidde tot rellen, twee treinkapingen en een gijzeling op een basisschool. “Er was destijds veel spanning in de buurt”, herinnert Crams zich. “Onze jongeren deden ook mee aan de protestacties in Den Haag, die uitmondden in rellen. Wij sympathiseren met de acties en ook een aantal van mijn neven en nichten waren betrokken bij de ontvoeringen. Het enige wat wij niet leuk vonden was de gijzeling de basisschool, omdat de kinderen naar jou gaan.”

Geweld behoort echt tot het verleden, maar de Molukkers blijven strijden voor een onafhankelijke staat. Maar nu via diplomatieke kanalen. Ze hebben de optie van terugkeer al lang geleden opgegeven, maar ze willen dat het gezin in hun eigen onafhankelijke staat kan leven. “Dat kan nu niet en in onze buurt gebeurt hetzelfde”, zegt Nikijuluw.

In ‘de wijk’ wonen nog ruim zeshonderd Molukkers. En zo’n negenhonderd in heel Breda. “Onze huizen zijn nog steeds volgeboekt”, zegt Crams Nikijuluw. “Als er vacatures zijn, gaan die naar de Molukkers. Ik weet niet hoe lang dit gaat duren. Maar het is wel leuk, want we willen onze gemeenschap met een eigen cultuur behouden.”

Sinds aankomst in Nederland heeft de Molukse gemeenschap een belangrijke ontwikkeling doorgemaakt. Ondanks valse voorwendselen en gebroken beloften heeft hij een plek gevonden in de Nederlandse samenleving. Ook de Molukkers hebben geprofiteerd van de positieve dingen die hun ouders hebben bereikt. Er zijn tal van Molukse politieke en belangenorganisaties, religieuze gemeenschappen en maatschappelijke instellingen. En misschien wel het allerbelangrijkste: het gaat heel goed met de jongeren.

“Onze jongeren raken steeds meer verspreid en voelen zich naast Molukkers ook inwoners van Breda”, besluit Crams Nikijuluw. “Je hebt geen buurt nodig om Moluks te zijn of je Moluks te voelen.”