De historische ‘Blokdoos’ viert zijn honderdjarig bestaan

Eén van de oudste Blokkendoos-treinen uit de jaren twintig viert dit weekend zijn honderdjarig bestaan. Het betreft het mC 9002 voertuig “Jaap”, eigendom van Stichting 2454 Crew. De trein rijdt na een eeuw nog steeds en zal vandaag en in het weekend ritten rijden.

Vandaag, donderdag 2 mei, is er een privérondleiding voor gasten. De iconische trein vertrekt rond 13.30 uur uit Hoorn en keert via Amsterdam, Haarlem en Alkmaar terug naar Hoorn. Dit weekend kunnen alle fans mee met deze trein. De trein rijdt op zondag 5 mei pendelritten tussen Den Haag HS en Leiden. Kaarten voor deze bijzondere attractie zijn voor 25 euro te koop in de online winkel van de stichting. Ook voor het begin en einde van de reis tussen Hoorn en Den Haag HS zijn tegen een hogere prijs kaartjes verkrijgbaar.

Blok dozen

In 1924 introduceerde de Nederlandse Spoorwegen Equipment ’24 als een serie elektrisch spoorwegmaterieel. Toen vanaf 1935 gestroomlijnde treinen bij de NS in dienst kwamen, kreeg dit oudere materieel vanwege hun hoekige vorm de bijnaam ‘Blokkasten’. Het ontwerp van deze apparatuur in 1924 was gebaseerd op ervaringen met de eerste elektrische apparatuur in Nederland, de ZHESM-apparatuur uit 1908 die werd gebruikt op de Hofpleinlijn tussen Rotterdam Hofplein en Scheveningen.

Rijtuigen en wagons werden samengevoegd tot min of meer vaste sets, ook wel treinkoffers genoemd. Ze bestonden meestal uit twee auto’s die per trein met elkaar waren verbonden en twee of drie tussenrijtuigen. Aanvankelijk hadden auto’s een stuurstand aan één kant. Om de inzetbaarheid te vergroten kregen de rijtuigen later ook vouwbalgen, naast een naar huidige maatstaven als krap te beschouwen bestuurderscabine.

Er zijn momenteel 25 Block Boxen beschikbaar in Nederland. Deze zijn voornamelijk ondergebracht in diverse stichtingen, waaronder het Spoorwegmuseum, Veluwse Stoomtrein Maatschappij (VSM) en Stoomtrein Goes-Borsele. Anderen trekken nu statisch de aandacht en zijn gevestigd in de Spoorzone Tilburg en de voormalige Wagenwerkplaats in Amersfoort. Sinds de Tweede Wereldoorlog zijn er waarschijnlijk ook blokdozen gevonden in het Oostblok.

Artikel gaat verder na foto.

Geschiedenis ‘Doos met Blokken’ mC9002 Jaap

In dienst bij NS
De mC 9002 auto werd in 1924 gebouwd door de firma JJ Beijens in Haarlem. De set werd geleverd in een crème en groen kleurenschema, zoals we nu zien. De typische houten banken, die door de open glazen wand van de cabine naar de bestuurder kijken en de authentieke sfeerverlichting, zijn kenmerkend voor het vervoer uit de jaren twintig en dertig. Het rijtuig telt momenteel 88 zitplaatsen.

De geschiedenis van de historische wagen is uitgebreid. Tijdens de spoorwegstaking van 1944-1945 werd mC 9002 met aanzienlijke schade verlaten. Na de oorlog werd mC 9002 na herstel van de schade weer in dienst genomen, maar nu als motorwagen C 9452 en heeft tot 1955 als motorwagen dienst gedaan. De mC 9452, die in 1966 tot dienstwagen (mDW) werd omgebouwd 169 306. De rollende kop werd ook vervangen door een gesloten kop uit de mCD 9111.

Bij de aanpassing van de nummerserie aan de nieuwe normen veranderde het treinnummer in 978 2 800, maar vanaf 1968 werd de wagen ingezet als mDW-wegschoolwagen, die later het nummer 978 1 500 kreeg.

Buiten dienst, maar beheerd door NS
In 1981 viel uiteindelijk het doek voor het gebruik van deze trein. Toen besloot directeur Jaap Mol de trein te behouden om deze voor het nageslacht te behouden. De naam van de beheerder werd uiteindelijk de naam van deze Blokkendoos-auto.

Op 2 november 1990 maakte Mol mDW 9.781.500 over aan de fanclub Hoofdwerkplaats Haarlem. De hobbyclub bouwde de auto in eigen beheer af naar de staat waarin hij werd afgeleverd en bracht de bewegende kop terug. Hij kwam uit Blokkendoos 76 103, eigendom van van de Hoogovens in IJmuiden.

Sinds 1996 is de mC 9002 weer in zijn originele verschijning te zien op de hoofdweg. Het kan zelfstandig circuleren of gekoppeld worden aan de Blokdoos van het Spoorwegmuseum. De trein is uitgerust met het vereenvoudigde ATB-systeem en het GSM-R-communicatiesysteem. Deze zijn zorgvuldig aangebracht om de historische uitstraling niet te bederven.

Stichting 2454 BEMANNING
Na enkele jaren in de werkplaats van Haarlem te hebben gestaan, is het voertuig in 2021 overgegaan in handen van Stichting 2454 Crew. Het meesterwerk werd bewaard in Roosendaal, het hoofdkantoor van de stichting, waarna het voorzichtig weer zijn eerste zelfstandige meters mocht maken. De trein is inmiddels volledig operationeel en heeft al enkele duizenden kilometers afgelegd met test- en zakenritten. De trein staat momenteel opgesteld op het terrein van het Stoomtrammuseum in Hoorn.

De mC9002 ‘Jaap’ heeft onlangs een gedeeltelijke revisie ondergaan van de technische onderdelen, waaronder de motorgenerator en compressor. Met dit onderhoud kan de trein de komende jaren zeker nog vele reizen maken.