Sila Groeliker uit Amersfoort verdiepte zich in de geschiedenis van de slavernij in haar eigen familie

10 april 2024 om 9:19 uur

Geschiedenis

AMERFOORT Door zelf historisch onderzoek te doen, komen familieverhalen tot leven. Ook Sila Groeliker (67), van de Stichting Genealogie Suriname, ervaart dit. De Amersfoortse vrouw ontrafelt steeds meer de slavernij uit het verleden van haar voorouders. En dat betekent veel voor haar.

van Thijs Tomassen

Een jaar geleden op Barbados. Sila Groeliker maakt, samen met de nakomelingen van haar overgrootmoeder die ze heeft gevonden, een ‘rootstour’ langs de plantages waar hun gemeenschappelijke voorouders als slaven werkten. Het roept bij allemaal emoties op. “Die momenten hebben mij echt ontroerd”, zegt Groeliker nu. “Niet alleen omdat ik zag waar onze voorouders vandaan kwamen, maar ook omdat ik een deel van de geschiedenis kon teruggeven aan andere nakomelingen.” Deze ervaring is een van de hoogtepunten tot nu toe in uw eigen familiehistorisch onderzoek. Hij is al op ontdekkingsreis sinds zijn achttiende. Wie zijn je voorouders? Waar kom je vandaan? En vooral: welke verhalen horen daarbij?

Hij vertelt erover in zijn huis in Amersfoort, waar onder meer een schilderij uit Suriname en een muur met familiefoto’s spreken over zijn roots. “Nieuwsgierigheid is wat mij drijft. Ik heb een Nederlandse vader en een Surinaamse moeder en ik wilde weten wat er met die verhalen gebeurde. Mijn onderzoek aan de Nederlandse kant verliep vlot, maar aan de Surinaamse kant boekte ik niet veel vooruitgang. De bronnen waren moeilijk toegankelijk, er was nog niets gedigitaliseerd. Vaak ging hij naar het Nationaal Archief in Den Haag om de dossiers één voor één te bekijken. Monnikenwerk.”

Hij verzamelde in die beginperiode ook veel informatie dichter bij zijn directe familie. ‘In Suriname was het in die tijd nog niet gebruikelijk om veel over het slavernijverleden te praten. In Nederland werd het hele verhaal het verhaal dat slaven inferieur waren, dat ze niet als mensen mochten worden beschouwd. van de slaven zei ook over die periode: ‘Wij praten er niet over. Mijn moeder gelukkig wel.’

De suikerplantages hadden een slechte reputatie, het werk was zwaarder dan op andere plantages.

MOEILIJKE LEEFOMSTANDIGHEDEN

Groeliker heeft talloze interviews afgenomen met zijn familie en andere families. Hij deed DNA-testen om zijn etniciteit vast te stellen. En hij raadpleegde diverse bronnen, zowel fysiek als digitaal. Zeker de afgelopen tien jaar is de toegankelijkheid van informatie door de digitalisering enorm toegenomen.

Zo heeft hij stap voor stap iets meer geleerd over zijn familiegeschiedenis in het buitenland. U heeft bijvoorbeeld een beeld gekregen van de leefomstandigheden van uw voorouders. “Mijn overgrootmoeder werkte op een suikerplantage in Nickerie, een district dat grenst aan Guyana. De suikerplantages hadden een slechte reputatie, het werk was zwaarder dan op andere plantages.’

Door zich te verdiepen in de geschiedenis van de slavernij kwam hij namen en verhalen tegen, zoals hoe een van de kinderen van zijn overgrootmoeder werd vrijgelaten. “Ik denk meteen: hier zit een vrije vader achter. “Soms moet je je fantasie de vrije loop laten.”

(Artikel gaat verder onder afbeelding.)

‘Nieuwsgierigheid is wat mij drijft. Ik heb een Nederlandse vader en een Surinaamse moeder en ik wilde weten wat er met die verhalen gebeurde.” – Foto: Simon Lamme

VOORTVLOEIING VAN DE SLAVERNIJ

Er heerst ook een gevoel van ontevredenheid. Want bij de eerste vermelding in het slavenregister houden de persoonlijke verhalen abrupt op. “Slaven werden verkocht als koopwaar. In scheepslijsten werden ze “stukken” genoemd. Toen ze uit Afrika werden gehaald, werden hun namen niet geregistreerd. Ze werden gemarkeerd en verzonden. Bij aankomst kregen ze na een zware reis een nieuwe naam. Hierdoor werd de band met het verleden verbroken. Het eindigt allemaal rond het jaar 1800. Ik weet niet waar mijn voorouders werkelijk vandaan kwamen of wie ze waren. Dat is teleurstellend. Maar DNA kan ons in staat stellen een glimp van de sluier op te vangen.”

Ik weet niet waar mijn voorouders werkelijk vandaan kwamen of wie ze waren. Dat is teleurstellend

Heeft Groliker zichzelf beter leren kennen door te zoeken naar haar verleden? ‘Dat kan ik niet zeggen, maar ik weet wel dat de geschiedenis van de slavernij van generatie op generatie doorgaat. De ontmenselijking en de ideeën die daarmee gepaard gaan, zitten nog steeds in het achterhoofd van mensen. Nakomelingen moeten altijd bewijzen dat ze net zo goed zijn. De gevolgen van de slavernij zitten in ons allemaal.’

Ze moedigt vooral jongere generaties aan om onderzoek te doen naar hun familiegeschiedenis. Ze ziet de belangstelling voor de etniciteit en de geschiedenis daarachter groeien. “Het Jaar van de Herdenking van het Slavernijverleden is voor veel mensen uit Suriname en de Nederlandse Antillen een trigger om op zoek te gaan naar hun roots. Mijn advies: begin dichtbij, bij oude familieleden die nog verhalen kunnen vertellen en soms nog familiedocumenten hebben. Ik weet uit ervaring dat je daar veel winst uit kunt halen.”

ELKAAR BEGRIJPEN

Expert Monique Zwart van het CBG Centrum voor Familiegeschiedenis is het daarmee eens. “Stel, je wilt weten waar je achternaam vandaan komt. Begin in eigen kring, interview familieleden en vraag officiële en persoonlijke documenten, huwelijksakten en dagboeken op. Bij WieWasWie.nl gaat de tijd van Napoleon snel voorbij. “Het zijn genealogische gegevens die vorm en structuur geven aan je onderzoek.”

Mensen zijn echter vaak meer geïnteresseerd in de verhalen erachter. Zwart: “Geschreven bronnen, mondelinge overlevering en DNA: dat zijn de drie sporen die te herleiden zijn. Vergelijk die sporen en ga terug naar je bronnen om verbanden te leggen. Misschien is er nog iemand die zich met familiegeschiedenis bezighoudt. Laten we samen onderzoeken.” Ze weet dat de vondsten vaak waardevol zijn. “Je thuis voelen, er kunnen zijn en elkaar beter begrijpen. Ik zou iedereen willen adviseren: begin. Het is een topsport en bovendien verslavend, want bij elke ontdekking rijst de volgende vraag: wat gebeurt er precies?

Je thuis voelen, er kunnen zijn en elkaar beter begrijpen. Ik zou iedereen willen adviseren: begin

Amersfoort valt uiteen

Welke rol speelde de gemeente Amersfoort in de internationale slavenhandel? Wat zijn de sporen van het slavenverleden van de stad? Deze onderzoeksvragen komen zaterdagmiddag 13 april aan bod tijdens Amersfoort Ontrafelt in het Rietveldpaviljoen op de Zonnehof. De historici van de stad delen hun verhalen en gaan graag met de aanwezigen in gesprek. Bezoekers zijn welkom om hun eigen verhalen, vragen, foto’s en artefacten mee te nemen. Samen met de historici kun je de geschiedenis van Amersfoort bekijken.

Die middag geeft Monique Zwart een workshop over hoe mensen hun eigen familiegeschiedenis in kaart kunnen brengen. Meer informatie over het programma en over de herdenking van het slavernijjaar in Amersfoort vindt u op de website: https://www.tijdvooramersfoort.nl/nl/tva/amersfoort-ontketent.

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met de gemeente Amersfoort.