Inlichtingendiensten kunnen sneller en beter optreden tegen cyberdreigingen

De Senaat heeft de Tijdelijke Wet Cyberoperaties goedgekeurd. Zodra deze wet in werking treedt, kunnen de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) hun bestaande bevoegdheden sneller en effectiever inzetten tegen dreigingen van landen die cyberaanvallen tegen Nederland plegen. Het wetsvoorstel werd gepresenteerd door minister De Jonge (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) en minister Ollongren (Defensie).

Nederland heeft voortdurend te maken met cyberdreigingen uit landen als Rusland, China, Iran en Noord-Korea. Deze bedreigingen zijn gericht op hoogwaardige technologische kennis, economisch voordeel of schade aan vitale infrastructuur. Hun activiteiten tegen Nederland en Europa zullen naar verwachting de komende jaren aanzienlijk toenemen.

Minister De Jonge: ”Nederland heeft een van de belangrijkste internetknooppunten ter wereld. Dit impliceert de verantwoordelijkheid om er beter gebruik van te maken voor onze nationale veiligheid. Met de Tijdelijke Wet Cyberoperaties voorzien wij onze diensten van de nodige instrumenten om hun wettelijke missie te vervullen. “Zo maken we optimaal gebruik van de data op de kabel en zorgen we ervoor dat we Nederland beter beschermen tegen Russische en Chinese hackers, terwijl de waarborgen op het vereiste niveau blijven.”

Minister Ollongren: “Nederland ligt op cybergebied voortdurend onder vuur. Deze wet zorgt ervoor dat het gebruik van diensten beter aansluit bij de huidige dynamiek van cyberaanvallen. “Op deze manier kunnen zij zich nog effectiever inzetten voor de veiligheid van Nederland en onze bondgenoten en voor de bescherming van onze militairen.”

Beter reageren op bedreigingen

De Tijdelijke Wet Cyberoperaties introduceert geen nieuwe bevoegdheden voor diensten, maar zorgt ervoor dat zij een aantal bestaande bevoegdheden effectiever kunnen inzetten. De wet voorziet onder meer in een zelfstandige basis voor kabelexploratie. Hierdoor kunnen de diensten een betere, specifiekere rechtvaardiging geven waarvoor kabels uiteindelijk kunnen bijdragen aan inlichtingenonderzoeken.

Op het gebied van hackoperaties zorgt de wet ervoor dat diensten zich beter kunnen aanpassen aan de dynamiek van het cyberdomein. Hierdoor ontstaat er meer ruimte om offensieve hackoperaties van tegenstanders sneller en effectiever te monitoren.

De wet biedt ook de mogelijkheid om enorme datasets over een langere periode te gebruiken als dit om redenen van nationale veiligheid nodig is. Dit om de bestaande informatiepositie van de diensten te behouden.

Evaluatie, toezicht en verhaal

Naast een effectiever gebruik van de dienstbevoegdheden verbetert de Tijdelijke wet ook de manier waarop garanties worden vormgegeven. De Tijdelijke wet bepaalt dat de voorafgaande evaluatie bindend toezicht wordt tijdens de uitvoering van de bevoegdheid. Dit bindend toezicht wordt uitgevoerd door de Commissie Toezicht Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD). Met deze nieuwe bevoegdheid kan de CTIVD een operatie direct stopzetten en besluiten dat de verkregen gegevens vernietigd moeten worden. Ook is er een beroepsmogelijkheid bij de Raad van State geïntroduceerd. Dit corrigeert een fout in het evaluatie- en toezichtsysteem en plaatst de uiteindelijke interpretatie van de wetgeving waar deze thuishoort: bij de rechtbanken.