100 jaar Toetanchamon: vandaag een eeuw geleden werd zijn kist na 3.348 jaar geopend

Vandaag precies 100 jaar geleden, op 6 maart 1924, opende de Egyptische regering de kist van de mummie van farao Toetanchaten, die stierf in de 14e eeuw.^Mijn eeuw voor Christus heerste over Egypte. De grafkamer van de legendarische farao werd in november 1922 ontdekt door de Britse archeoloog Howard Carter.

(tekst: Wim Meijer / bronnen: Wikipedia)

De ontdekking van het graf van Toetanchamon is misschien wel de meest verrassende vondst ooit gedaan in de Vallei der Koningen. En niet alleen vanwege de bijzondere en waardevolle vondsten, maar ook vanwege de zogenaamde ‘vloek’ die veel mensen trof die betrokken waren bij het ‘schendingen’ van de laatste rustplaats van Toetanchamon. Tenminste… was het echt de vloek van de farao of gewoon een stom toeval?

Meneer Carnarvon
Het verhaal van het graf van Toetanchamon begint eigenlijk in 1866 met de geboorte van George Edward Stanhope Molyneux Herbert, beter bekend als Lord Carnarvon, die de opgraving van het graf van Toetanchamon financierde. George Edward erfde de titel “Lord of Carnarvon” in 1890 van zijn vader Henry Howard Molyneux Herbert, een Britse politicus en lid van de Conservatieve Partij. Naast de titel liet zijn vader hem ook zeer rijk achter, waardoor de jonge Lord Carnarvon zich kon uitleven in dure hobby’s, zoals aanvankelijk het bezitten van renpaarden en dure, snelle auto’s en later archeologie.

Howard Carter
Lord Carnarvon werd een fervent amateur-egyptoloog. Echt succes bleef aanvankelijk echter uit. Daarom nam hij in 1907 contact op met Howard Carter, een archeoloog die sinds 1891 in Egypte opgravingen deed en daardoor grote bekendheid had verworven.
Vallei der Koningen (foto: Wikipedia)

Koningsvallei
Lord Carnarvon bereikte een overeenkomst met Howard Carter om de opgravingen te financieren, met als grootste wens om zich te concentreren op de Vallei der Koningen. Het zou echter pas in 1915 duren voordat Carter erin slaagde de concessie te verwerven. Uiteindelijk moest het wachten tot 1917 voordat Carter een specifieke zoektocht kon beginnen. Hun aandacht was specifiek gericht op farao Toetanchamon, wiens voorwerpen (artefacten) al in de vallei waren gevonden.

Het kostte Carter bijna zes jaar om de Vallei systematisch te doorzoeken en op 4 november 1922 ontdekten enkele arbeiders van Carter op een diepte van 4 meter het begin van een trap die met 16 treden naar een muur leidde die beplakt was met het teken van Toetanchamon. Op vrijdag 24 november 1922 daalden Carter en Carnarvon voor de eerste keer af om toegang te krijgen tot het graf.
Howard Carter en Lord Carnarvon bij de ingang van het graf van Toetanchamon (foto: Wikipedia)

Het duurde nog drie maanden, tot 16 februari 1923, voordat ze de grafkamer van Toetanchamon ontdekten en binnen konden komen. De grafkamer met de gouden sarcofaag was het resultaat van vele jaren werk.

Dodelijke muggenbeet
Lord Carnarvon zou echter niet lang van zijn succesvolle investering genieten. Een paar weken nadat hij de grafkamer van Toetanchamon was binnengegaan, werd hij gebeten door een mug. De muggenbeet raakte geïnfecteerd en veroorzaakte hoge koorts die geen enkele medicatie weerstond. Ten slotte stierf Lord Carnarvon op 5 april 1923 op 56-jarige leeftijd in Caïro.
Howard Carter onderzoekt de mummie (foto: Wikipedia)

De vloek van de farao?
Misschien hadden Howard Carter en Lord Carnarvon zich nat moeten voelen toen ze het graf van Tut binnengingen. Omdat de heren bij de ingang van de grafkamer een steen tegenkwamen met de wrede inscriptie “Wie deze heilige grafkamer betreedt, zal worden getroffen door de vleugels van de dood.”

Carter en Carnavaron lieten zich hier echter niet door tegenhouden, en volgens de Egyptische (bij)geloof zouden ze ‘De vloek van Tut’ hebben veroorzaakt. Was die ‘vloek’ werkelijk de oorzaak van Carnarvons dood? Opvallend is in ieder geval dat artsen bij onderzoek van de mummie van Toetanchamon een zwarte bult op de linkerwang van de farao ontdekten, op precies dezelfde plek waar Carnarvon door de mug was gebeten.

Sommigen zien dit als bewijs dat Lord Carnarvon getroffen werd door de gevreesde “vloek”, hoewel ik niet uitsluit dat hier een mug in een olifant verandert.

Is het nog steeds ‘Vloek van de Farao’?
We kunnen het echter niet volledig bagatelliseren, omdat Lord Carnarvon de eerste, maar zeker niet de laatste, was van een reeks sterfgevallen onder mensen die betrokken waren bij de ontdekking van Tut’s tombe.

• Kort na de dood van Lord Carnarvon stierven ook zijn twee halfbroers.
• Financier George Jay Gould stierf aan een longontsteking, die hij opliep na een bezoek aan het graf.
• De wetenschapper professor Lafleur stierf kort na het bestuderen van de schatten.
• Douglas Reed, die röntgenfoto’s van de mummie maakte, stierf ook plotseling
• Richard Bethell, verantwoordelijk voor het catalogiseren van de gevonden schatten, stierf plotseling op 35-jarige leeftijd.
• De vader van Richard Bethell pleegde zelfmoord door uit het raam van zijn appartement te springen. In zijn slaapkamer had hij een vaas uit het graf van Toetanchamon.
• Archeoloog Hugh Evelyn White, aanwezig bij de opgravingen, raakte in een depressie en hing zichzelf op. In zijn afscheidsbrief stond: “Ik ben bezweken aan een vloek die mij dwingt te verdwijnen.”
• Arthur Mace, de rechterhand van Howard Carter, stierf aan arsenicumvergiftiging.
• Nadat Sir Bruce Ingman een armband uit het graf van Toetanchamon had ontvangen, vloog zijn huis in brand en stond tijdens de wederopbouw volledig onder water. In die zin is de inscriptie op de armband opvallend: “Vervloekt is hij die mijn lichaam beweegt. “Vuur, water en pest zullen over hem komen.”

Amen-Ra en de Titanic
In totaal zouden zeventien mensen die met het graf van Tut in verband kunnen worden gebracht, op een onnatuurlijke, vreemde of voortijdige manier zijn gestorven. Maar het kan nog erger. Want vergeleken met de hogepriesteres van de tempel van Amen-Ra, wier mummie aan het einde van de 19e eeuw werd gevonden, lijkt Toetanchamon eenvoudigweg een ‘softie’.

De kist met de mummie van Amen-Ra zou een spoor van dood en verderf hebben achtergelaten onder iedereen die de kist naderde. Na jaren van dodelijke pelgrimstochten kwam de mummie in handen van de Amerikaanse archeoloog Lord Canterville. Hij besloot “zijn moeder” mee te nemen naar New York. Blij met zijn aankoop gingen hij en 1.200 andere passagiers aan boord voor de reis… op de Titanic!