The Art of Drag is vanaf 12 april te zien in het Frans Hals HAL Museum

Drag en travestie zijn al eeuwenlang populaire onderwerpen onder beeldend kunstenaars, al weet niet iedereen dat. Hartjesdag, het uit Haarlem afkomstige festival waarbij mannen zich als vrouw verkleedden en andersom, werd rond 1900 vaak geschilderd. Sommige kunstenaars kleedden zich in travestie of kropen, zoals Ferdinand Erfmann (1901-1968). Anderen, zoals Kees van Dongen (1877-1968), portretteerden mensen die door deze expressievormen zichzelf konden zijn. In de tentoonstelling vind je ook hedendaagse kunstwerken van onder meer Sarah Lucas (1962), Gillian Wearing (1963, Turner Prize 1997) en Julius Thissen (1993) die breken met de huidige verwachtingen van mannelijkheid en vrouwelijkheid. De werken van Sin Wai Kin (1991) en Yamuna Forzani (1993) zijn vorig jaar aangekocht door het Frans Hals Museum en zijn met deze tentoonstelling voor het eerst in het museum te zien. The Art of Drag is een viering van jezelf zijn, vrijheid en uitbundigheid!

We worden allemaal naakt geboren en de rest is slepen.

Hoe bepaalt wat je draagt ​​wie je bent? Wat is de relatie tussen kleding en identiteit? “We worden allemaal naakt geboren en de rest is drag”, zegt RuPaul Andre Charles: drag queen, bedenker en presentator van het wereldberoemde televisieprogramma RuPaul’s Drag Race. Onze keuzes worden gedreven door (ongeschreven) culturele regels over hoe mannen en vrouwen eruit moeten zien. Ook als je weinig aandacht besteedt aan je uiterlijk, of er niet bij stilstaat of je je specifiek als man of als vrouw kleedt. Het uitdagen van heersende gendernormen door middel van kleding en/of make-up noemen wij drag. Tegelijkertijd is drag echter veel meer dan dat. Drag betekent voor verschillende mensen verschillende dingen en dat kunnen bezoekers ontdekken bij The Art of Drag.

Slepen, niets nieuws

De Nederlandse kunstenaar Ferdinand Erfmann (1901-1968) staat bekend om zijn schilderijen van robuuste, androgyne figuren in sterk gestileerde omgevingen. Hij schilderde vooral ‘s nachts, vaak verkleed als vrouw en met make-up op. Hij vertegenwoordigde zijn droomwereld bij vrouwen met grote ledematen, zoals hij zelf schreef: “Verschijningen die uit mezelf voortkomen.” In een tijd dat er weinig sociale acceptatie was voor drag, bood zijn dragkunst hem een ​​veilige haven om zichzelf te zijn. Met haar kunst probeerde Erfmann het verschil tussen mannen en vrouwen op te heffen. Inspiratie voor zijn schilderijen haalde hij uit tekeningen en foto’s van zichzelf in verschillende drag-alter ego’s. De notitieboekjes van Erfmann geven een uniek inzicht in haar passie voor drag en de inspiratie en troost die drag haar bracht.

Vrouwen met broek aan

In de tentoonstelling ziet de bezoeker ook hoe kleding een rol speelde in de emancipatie van vrouwen. Rond 1900 toonden vrouwen uit welvarende sociale klassen hun strijd voor gelijke rechten tussen mannen en vrouwen door zich ‘mannelijke’ kleding toe te eigenen, zoals stropdassen, jassen, broeken en korte kapsels. Zo maakte Theo Van Rysselberghe een portret van zijn eigenzinnige dochter Élisabeth, gekleed in een losse blouse (geen korset!) en wat toen een ‘mannelijke’ stropdas was. Nu zijn vrouwen met een broek en kort haar heel normaal. Maar in hun tijd werden deze moderne, emancipatorische vrouwen vaak gezien als rariteiten en zelfs denigrerend ‘vrouwen’ genoemd.

Bij de tentoonstelling Art of Drag verschijnt een Nederlandstalige publicatie van circa 128 pagina’s, geschreven door museumconservatoren Frans Hals, Manique Hendricks en Maaike Rikhof, en uitgegeven door Uitgeverij Waanders. De kunstwerken van de tentoonstelling worden hier gesitueerd binnen de bredere internationale geschiedenis van drag en travestie in de kunst, van de werken van Shakespeare tot de stijldanscultuur. Er zijn niet veel kunstgeschiedenisboeken over dit onderwerp, en in Nederland nog minder. Het Frans Hals Museum hoopt dat dit een aanzet zal zijn voor verder onderzoek.

The Art of Drag is van 12 april 2024 tot en met 13 oktober 2024 te zien op de HAL-locatie (Grote Markt 16) van het Frans Hals Museum in Haarlem. Meer informatie op franshalsmuseum.nl/theartofdrag. De kunst van het slepen is mogelijk dankzij VriendenLoterij.