Kleine kerkgang in aquarel herkend als een echte Mondriaan

16 februari 2024 om 14:00 uur

Kunst

AMERFOORT Mondriaan-experts hebben een kleine aquarel waarvan de authenticiteit anderhalf jaar lang werd onderzocht erkend als een authentiek vroeg werk van Piet Mondriaan. Het betreft een kerkbezoekend gezin in klederdracht, geschilderd tussen 1898 en 1901. Het werk zal worden opgenomen in de raissonécatalogus van het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie van het RKD in Den Haag.

Frank Buunk van Simonis & Buunk Kunsthandel was de eerste die zich met aquarel bezighield. Het is een bijzonder werk van Piet Mondriaan, maar zeker van hem. ‘De kleuren die Mondriaan hier heeft gebruikt vertonen sterke overeenkomsten met een aquarel van een boerderij in Arnhem uit 1901, die we in 1999 verkochten. De techniek is uitzonderlijk goed en de signatuur overtuigend.’ Oorspronkelijk leek de afbeelding links groter te zijn geweest ., mede gezien de toepasselijke lijnen in de lucht rechts: ‘Het is prachtig gesigneerd door Mondriaan, waaruit we kunnen afleiden dat hij het als een volwaardig kunstwerk zag.’

Artikel gaat verder onder afbeelding.

De Kerkwandeling is een bijzonder werk van Piet Mondriaan, maar zeker van hem. (Kas Buunk)

Mondriaan moet geïnspireerd zijn geweest door het werk van Jan Braet von Überfelt, die vaak mensen in klederdracht schilderde. Mondriaan nam omstreeks 1889 les bij Braet von Überfelt in Doetinchem om zijn ‘Akte MO Handtekening en Perspectief’ te verkrijgen. Gezien de techniek en kleurstelling kan de kerk tien jaar later gedateerd worden.

MONDRIAANHUIS

Curator Annegreet Kalteren van het Mondriaanhuis in Amersfoort wil Kerkgang te zijner tijd naast twee werken uit haar collectie ophangen en bestuderen, omdat het sterke overeenkomsten vertoont met De Schaatsscène in Marken en Het Zomergesprek: Zuid-Beveland in Zeeland, beide daterend uit ca. 1898-1901. Het waren deze twee werken van Mondriaanhuis waarmee Buunk de authenticiteit van Kerkgang definitief kon vaststellen.

Frank Buunk van Simonis & Buunk Kunsthandel: “De kleuren die Mondriaan gebruikte vertonen sterke overeenkomsten met een aquarel van een boerderij in Arnhem uit 1901, die wij in 1999 verkochten. (Prive collectie)

KERK VAN SINT JORIS

Piet Mondriaan was bekend met het christelijk geloof. Hij groeide op in een Nederlands gereformeerd gezin en werd een maand na zijn geboorte gedoopt in de Sint-Joriskerk in Amersfoort, op korte afstand van zijn woning in Kortegat, waar nu het Mondriaanhuis is gevestigd. Religie blijft belangrijk voor Mondriaan, ook al maakt het christelijk geloof geleidelijk plaats voor een meer spirituele levenshouding. In 1909 werd hij lid van de Theosofische Vereniging.

Simonis & Buunk heeft een rijke historie met het vroege werk van Piet Mondriaan. De eerste oude Mondriaan (Straatje en Winterswijk) kwam in 1986 op de markt en werd door kunsthandelaar Ede geveild bij Christie’s, waar hij voor 100.000 florijnen werd verkocht aan een Amerikaanse verzamelaar. De daaropvolgende aankopen bestonden uit twee tekeningen (in kleur), waar prof. dr. Robert Welsh aanvankelijk aan twijfelde, maar zeven jaar later toonde Joop M. Joosten in zijn catalogue raisonné aan dat ze heel bijzonder waren (ze dateren niet uit 1901), maar uit een veel beter jaar (1917, al met de hoekigheid van de Mondriaan-periode waarvoor hij beroemd werd) omdat ze direct teruggingen naar het patronaat van de Mondriaan-schilderskring.

Na het jaar 2000 waren er verschillende ontdekkingen, waaronder de Boerderij achter een hek die werd verkocht aan een Londense verzamelaar en nu te zien is in het Kunstmuseum in Den Haag en de prachtige vondst van Grazende Kalveren, een schilderij van Piet Mondriaan uit 1902. 1903 met handtekening van F. Mondriaan bleek een P. Het doek is in 2006 aangekocht voor 2.500 euro en onlangs door de opdrachtgever van Simonis & Buunk geveild voor 180.000 euro in Den Haag. De bekendste vroege Mondriaan die Simonis & Buunk in de collectie hadden is De Oostzijdse Molen aan het Gein bij maanlicht, in 2005 verkocht aan het Rijksmuseum en neemt daar een prominente plaats in in de vaste tentoonstelling.

Kerkgang is vanaf 20 april voor het eerst te zien in Villa Mondriaan in Winterswijk. Een intrigerende vraag voor het publiek: waar is Kerkgang geschilderd, rekening houdend met de kerktoren en de zondagse kleding?