Vrouwen in de Schutterszaal van het Frans Hals Museum

Het Frans Hals Museum maakt gebruik van de exclusieve bruikleen van twee schuttersstukken aan het Rijksmuseum om bezoekers een nieuwe kijk op groepsportretten te bieden. De drie overgebleven schuttersstukken van Frans Hals zijn tot en met 16 juni in de Schutterszaal te zien in combinatie met groepsportretten van vier vooraanstaande Nederlandse kunstenaars.

Thérèse Schwartze (1851-1918) en Charley Toorop (1891-1955) lieten zich inspireren door Frans Hals en zijn tijdgenoten. Hedendaagse kunstenaars Patricia Kaersenhout (1966) en Iriée Zamblé (1995) brengen hulde aan mensen die zij bewonderen en die tot voor kort ondervertegenwoordigd waren in musea. Speciaal voor deze presentatie werd in opdracht van het Frans Hals Museum het nieuwe groepsportret Wishing on a Star (2024) van Zamblé (winnaar Koninklijke Prijs voor Moderne Schilderkunst 2022) gemaakt.

een ode
Er was geen plaats voor vrouwen in het leger. De schuttersstukken van Hals zijn dan ook een mannenaangelegenheid: de mannen werden geportretteerd door een man. De portretten van Schwartze, Toorop, Kaersenhout en Zamblé beelden vooral vrouwen uit. Met haar nieuwe schilderij Wishing on a Star maakte Zamblé een groepsportret van vijf vrouwen aan tafel. In zijn werk onderzoekt Zamblé de overheersende normen in de portretkunst. Hij schildert fictieve mensen die tijdens het schilderen naar voren komen. Het is geïnspireerd op onderzoek naar zwarte identiteit en op Nederlands en West-Afrikaans erfgoed: “Ik ontdekte dat Haarlem in de 17e eeuw mede door de slavenhandel zo machtig en rijk werd. Mensen werden geruild voor beddengoed uit Haarlem. De ‘oogverblindend witte stoffen’ van Haarlem vormden het uitgangspunt voor dit schilderij.” Met het groepsportret Rebelse Trots (2015) brengt Patricia Kaersenhout hulde aan de beweging van zwarte vrouwen, migranten en vluchtelingen. Kaersenhout schilderde de portretten niet, maar borduurde ze eerder, een techniek die in Europa lange tijd als ‘typisch vrouwelijk’ en inferieur werd beschouwd. Kaersenhout speelt met dit vooroordeel en verbindt de geschiedenis van de vrouwenemancipatie met die van racisme en identiteit.

Geïnspireerd door Frans Hals
Schwartze en Toorop lieten zich, net als veel andere kunstenaars door de eeuwen heen, door Hals inspireren. Schwartze had zijn werk gezien toen hij in 1866 Haarlem bezocht. Net als Hals portretteerde Schwartze mensen in verschillende posities: sommigen poseerden frontaal, anderen naar ons toegekeerd. In Vriendenlunch (1932-1933) portretteerde Toorop de belangrijkste mensen in zijn leven: vrienden, collega’s en familie, samen aan tafel. Toen het schilderij net klaar was, schreef Henk Beerder, kunstcriticus en vriend van Toorop, dat als je het ‘tussen twee goede Halsens uit Haarlem hangt, het zijn kracht behoudt’. Nu kunnen bezoekers het zelf ontdekken in de Schutterszaal van het Frans Hals Museum.

De vrouwen van de Schutterszaal zijn tot en met 16 juni te zien in het Frans Hals Museum (Groot Heiligland 62, Haarlem). Meer informatie op franshalsmuseum.nl/vrouwenindeschietszaal.

Vrouwen in de Schutterszaal – Frans Hals Museum

Ontmoet elkaar in het Frans Hals Museum

Verwant