PVV en NSC bereiken nog steeds een compromis over het asielbeleid en de noodwet is van tafel

Na anderhalve maand van politieke spanningen hebben de coalitiepartijen PVV en NSC een compromis bereikt over het asielbeleid. De twee parlementaire fracties, die met elkaar in botsing kwamen over het uitroepen van een asielcrisis en vooral over de invoering van een staatsnoodwet om deze mogelijk te maken, onderhandelden woensdag onder leiding van premier Dick Schoof over een akkoord.

Bronnen bevestigen het NRC. Het compromis betekent dat er geen noodwet komt die het Parlement buitenspel zet. De PVV had hier veel in geïnvesteerd. Er komen aanvullende asielmaatregelen.

PVV en NSC spraken onder meer af dat de asielvergunningen voor onbepaalde tijd worden afgeschaft en dat tijdelijke asielvergunningen voor drie in plaats van vijf jaar worden verleend. Ook is verder reizen door volwassen kinderen en common law-partners verboden en hoeven gemeenten statushouders niet langer onderdak te bieden. In plaats daarvan zullen er ‘sobere faciliteiten’ zijn. Het is onduidelijk wat dat betekent. Ook landen als Syrië worden als veilig beschouwd. Dat staat in een conceptbrief van premier Dick Schoof, die nu verder wordt besproken.

De leiders van de vier coalitiepartijen, waaronder de VVD en de BBB, zijn bijeengekomen in het Catshuis in Den Haag, de ambtswoning van Schoof. Zij hebben de overeenkomst nog niet goedgekeurd en zijn buiten de onderhandelingen gehouden. VVD-leider Dilan Yesilgöz zei vorige maand al: “Het maakt mij niet uit. Noodwet, een noodwet of op een andere manier.”

Veel van wat nu is afgesproken, was voorheen opgenomen in de raamovereenkomst. Het is nog niet duidelijk welke van de voorgestelde maatregelen juridisch zullen worden aanvaard, maar het is zeker dat sommige zullen mislukken. Voor de coalitie is dit van secundair belang. Het idee achter het raamakkoord was om Nederland met een stortvloed aan nieuwe maatregelen minder aantrekkelijk te maken voor asielzoekers. Ook beelden speelden een rol: de PVV wilde de eigen kiezers laten zien dat zij hard werkten voor een strenger asielbeleid.

Het gebruik van een noodwet om de asielinstroom te beperken was al opgenomen in het hoofdakkoord, en ook de NSC had dit ondertekend. De partij van Pieter Omtzigt wilde echter niet meewerken aan het uitroepen van een asielcrisis. Dit betekent dat de regering asielmaatregelen kan doorvoeren zonder dat daar de Tweede en Eerste Kamer voor nodig zijn.

Rechtvaardiging

Voor de NSC, die de rechtsstaat en de macht van de Tweede Kamer tijdens de Tweede Kamerverkiezingen en daarna tot speerpunt maakte, was een dergelijke stap onaanvaardbaar. In een aanvullende clausule bij het regeringsprogramma voegde de NSC eraan toe dat een asielcrisis “substantieel gemotiveerd” zou moeten zijn. Partijvicevoorzitter Nicolien van Vroonhoven, die partijleider Pieter Omtzigt vervangt, wees daar tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen op en zei een “duidelijk idee” te hebben of een dergelijke motivatie mogelijk was. Volgens juridische experts was een dergelijke maatregel onmogelijk te rechtvaardigen.

Ambtenaren van het ministerie van Binnenlandse Zaken noemden het plan in interne communicatie “onaanvaardbaar vanuit een democratisch en rechtsstaatperspectief.”

Minister Marjolein Faber (PVV) van Asiel en Migratie benadrukte de afgelopen weken dat zij een ondersteunende motivatie zou voorstellen, of dat die al bestond. Ondertussen verhoogde PVV-leider Geert Wilders de spanningen door herhaaldelijk te dreigen met de val van het kabinet als de NSC de asielcrisis niet zou accepteren. Van Vroonhoven wilde geen concessies doen.

Minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark (NSC), die de asielcrisis in de Ministerraad zou moeten aanvaarden, zei twee weken geleden: “Natuurlijk houd ik mijn rug recht.” Vrijdag had Faber zijn redenen aan de Raad van Ministers moeten voorleggen, maar de coalitiepartijen zijn erin geslaagd de botsing te vermijden die met een waarschijnlijkheid die vrijwel zeker zou zijn geweest.

Opvallend is ook dat nu expliciet is afgesproken dat het kabinet de spreidingswet “indien mogelijk dit jaar” intrekt. In eerste instantie zou het plan zijn om dit later te doen. In de spreidingswet is vastgelegd dat alle gemeenten asielzoekers zullen opvangen naar gelang hun capaciteit om de overbelaste opvangcentra in Ter Apel en Budel te ontlasten. Die wet is Wilders een doorn in het oog. Of de intrekking van die wet succes zal hebben, is niet duidelijk: in de Senaat is er waarschijnlijk geen meerderheid voor.

delen





E-mail de redacteur