Het Andalusisch Orkest van Amsterdam zoekt schoonheid om te delen

Portretten van voetbalhelden uit Amsterdam-West, gemaakt door fotograaf Pim Ras, zijn afgedrukt op de grote ramen van MAQAM, de thuisbasis van het Andalusisch Orkest van Amsterdam. Het vasthoudende profiel van Winston Bogarde en de dromerige blik van Samya Hassani, die pas op haar zestiende het straatvoetbal verruilde voor een club, zijn naast Nigel de Jong te zien met een bal balancerend op zijn voorhoofd.

“We wilden er niet alleen een clubhuis voor ons orkest van maken”,

zegt Mohamed Aadroun, dertien jaar geleden artistiek leider en medeoprichter van het Andalusisch Orkest van Amsterdam. “We hebben van deze plek een cultureel centrum gemaakt waar iedereen welkom is. Het FOAM-fotomuseum helpt ons met tentoonstellingen als deze over voetballers, die visuele verhalen vertellen over dit deel van de stad.”

Daarnaast is er in het gebouw ruimte voor workshops, woordkunst, huiswerkbegeleiding en repetities. “Alles is met elkaar verweven. “Mensen ontdekken kunst die vaak ontbreekt in hun dagelijks leven, zonder dat wij ze die opleggen.”

Kees de jongen

De roman staat op een plankje achter Aadroun. Kees de jongen van Theo Thijssen samen met de poëzie van de middeleeuwse Perzische mysticus Roemi. “Ik las Kees de jongen toen ik veertien was”, zegt Aadroun. “Dit verhaal van een arme, gewone jongen uit Jordanië had overeenkomsten met mijn eigen leven.”

net als Kees de jongen Volgens hem gaat het Andalusisch Orkest van Amsterdam over een verleden dat kan inspireren.

De muziek uit de Andalusische regio in Zuid-Spanje is voortgekomen uit een smeltkroes van Arabische, Afrikaanse, Perzische en Europese invloeden. Christenen, moslims en joden konden er in herkend worden. Grote geesten zochten naar nieuwe ideeën. Als afstammelingen van de Andalusiërs voelen wij ons als orkest verbonden met hun open blik, met hun verlangen om zich te verenigen.”

Voor ons belichamen Amsterdam en Andalusië de ontvankelijkheid voor het nieuwe. Die houding is ook de onze.

Om dezelfde reden heeft het orkest het woord Amsterdams in zijn naam opgenomen. Want na de verdrijving van Moren en Joden van het Iberisch Schiereiland door de Romeinse Inquisitie ontstond er een vluchtelingenstroom waaruit Nederland artistiek en intellectueel voordeel kon halen.

Aadroun wijst naar een foto die aan de muur hangt waarop de musici van het orkest in Noord-Afrikaanse kleding zijn afgebeeld onder het zelfportret van Frans Hals, de schilder van typisch Nederlandse taferelen. “Voor ons belichamen Amsterdam en Andalusië de ontvankelijkheid voor het nieuwe. Die houding is ook de onze.”

Het Andalusisch Orkest van Amsterdam begon dertien jaar geleden op het amateurpodium van de Engelenbak. Aadroun: “Het was een tijd van polarisatie die wij – de jonge generatie – niet begrepen. Daarom zijn we op zoek gegaan naar schoonheid, een kracht die we met iedereen konden delen.”

Zuiverheid

Deze schoonheid deelt het Andalusisch Orkest van Amsterdam met het tweejaarlijkse UD Festival, een eerbetoon aan het tokkelinstrument dat wordt beschouwd als de voorloper van de luit en de gitaar. Het festival, dat op 25 oktober van start gaat, omvat concerten in Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Den Bosch, een masterclass en een concours. Eén van degenen die dit keer de meeste aandacht trekt is Nizar Rohana, een Palestijnse luitist en componist die in Nederland woont. Zijn werk combineert invloeden uit het Midden-Oosten met jazz en de Europese klassieke traditie.

Rohana is ook bij het gesprek aanwezig en haalt de eerste exemplaren van haar nieuwe album uit haar tas. Safaeen woord dat zuiverheid betekent: van helder water tot zuivere intenties in menselijke relaties. “Met mijn muziek wil ik de herinnering oproepen aan de dagen dat het leven vredig was in deze moeilijke periode.”

Titels als ‘Prelude’ en ‘Song Without Words’ onthullen klassieke inspiratiebronnen. “Mijn conservatoriumleraar leerde het vak van de Franse componist Olivier Messiaen. Klassieke meesters kunnen ons veel vertellen over de aard en logica van een muzikaal verhaal. Ik verdiep mij in de vormen die zij bedacht hebben.”

Dwarsverbindingen zijn de belangrijkste reden voor het UD Festival, vult Aadroun aan. “Onder de titel Noorswat licht betekent, combineren we UD-muzikanten met jazz-, pop- en klassieke muzikanten. “We willen de reikwijdte van het instrument uitbreiden om te voorkomen dat de oud iets heiligs en exotisch wordt dat alleen maar een verlangen naar het verleden symboliseert.”

Deze basishouding maakt het Dutch UD Festival voor Rohana het belangrijkste ter wereld. “Innovatie is essentieel. Ik heb gespeeld van Marokko tot Turkiye. Daar dienen festivals vaak een soort nationaal belang. Muzikanten zijn een soort nationale ambassadeurs. Het resultaat is dat de muziek traditioneel is. De sfeer hier is anders: de identiteit van de muzikant doet ertoe en de vraag hoe we de luit een plek kunnen geven in onze hedendaagse samenleving en cultuur.”

Aadroun: “UD zit vaak gevangen tussen de muren van musea. Maar het kan ook op een andere manier. In de jaren vijftig gaf de Iraakse muzikant Munir Bashir de oud de status van solo-instrument. Inspiratie vond hij in de popmuziek van Latijns-Amerika en de Verenigde Staten. Plotseling kreeg de universiteit de kans om universeler te worden. Het zou zonde zijn als een dergelijke evolutie zich niet zou voortzetten.”

Rohana: “Het is moeilijk om muzikant te zijn in de Arabische wereld. Daarom willen veel jongeren naar het Westen. Traditionele muziekartiesten kunnen goed rondkomen, maar er zijn nauwelijks podia voor UD-artiesten die zelf willen schrijven. Daarom moeten we hierheen komen.”

delen





E-mail de redacteur