Rotterdam Museum verwerft een stukje geschilderde geschiedenis

De Franse kunstenaar Charles Euphrasie Kuwasseg (Draveil 1833/38 – Parijs 1904) schilderde in 1873 een theatraal zicht op het historische Rotterdam. Kort daarna werd over dit pittoreske deel van de binnenstad een spoorviaduct aangelegd. Anderhalve eeuw later is deze locatie nog steeds onherkenbaar na het bombarderen, opvullen en slopen van hetzelfde spoorviaduct. Enkel de Laurenskerktoren biedt enige steun.

Het Rotterdams Museum heeft het schilderij dit jaar verworven Uitzicht op de Kolk, door Charles Euphrasie Kuwasseg, 1873. Wie door Dordrecht loopt, zal verbaasd zijn hoe Rotterdam vroeger op die stad moet hebben geleken. Het Rotterdams Museum noemt het zelf ‘een onwerkelijk zicht op de havenstad’. Vanuit het hedendaagse Rotterdam zou je het als onwerkelijk kunnen beschouwen, maar vanuit Dordts perspectief is die visie niet zo onwerkelijk. Niet voor niets zijn delen van de verfilming van Bordewijks “Karakter”, die zich afspeelt in Rotterdam, in Dordrecht opgenomen.

​Pittoresk Rotterdam

Kuwasseg reist door Europa op zoek naar aantrekkelijke stedelijke landschappen. Net als andere Franse schilders, onder wie Eugène Boudin en Paul Signac, trok Rotterdam zijn aandacht. Hier schilderde hij in 1873 de Kolk van de Draaisteeg; ongeveer waar nu de ingang van station Blaak is. Het werk neemt de kijker mee naar een pittoresk Rotterdam dat binnenkort drastisch zal veranderen.​

Licht en schaduw

De voorgrond is ondergedompeld in schaduwen en vestigt de aandacht op de lichte achtergrond. Daar schijnt de zon, als een spotlight backstage bij het theater, de Laurenskerktoren en de Steigergebouwen met de Korenbeurs. Het is erg druk in de haven en de Kolk ligt vol met roei- en zeilboten. Naast het mastenbos staan ​​aan de rechterkant bomen langs de Open Rijsttuin. De helderblauwe lucht en alles wat het licht vangt, wordt weerspiegeld in het water.

Kolkkade handgekleurde glasplaat met spoorwegviaduct en Laurenskerk 1880 – 1910 uit de collectie van het Rotterdam Museum

Donderende treinen

Terwijl Kuwasseg dit pittoreske stukje Rotterdam schildert, wordt iets verderop al gewerkt aan een spoorviaduct dat door zijn zicht zal lopen. Voor de bouw wordt de Binnenrotte gedempt, de Steiger afgebroken en de Korenbeurs gesloopt. Sinds 1877 denderen treinen door het stadscentrum. Een glas-in-looddia van rond 1900 met vrijwel hetzelfde gezichtspunt als Kuwasseg toont dit nieuwe stadslandschap.

De Kolk 1940 Stadsarchief Rotterdam

wereld van verschil

Na het bombardement van 14 mei 1940 lag vrijwel de gehele binnenstad in puin. De luchtweg wordt snel hersteld en de zwaar beschadigde Laurenskerk wordt na de oorlog herbouwd. Uiteindelijk gingen in 1997 de treinen ondergronds en verdween het spoorviaduct. Wie wil weten waar Kuwasseg over Rotterdam uitkeek, kan nu vanaf metrostation Blaak, tussen Markthal en Kubuswoningen, richting Laurenskerk kijken. Een onwerkelijke wereld van verschil. Daar komt het woord ‘onwerkelijk’ vandaan. Als iets eenmaal weg is, komt het nooit meer terug. Behalve in art.