MRA Economic Outlook 2024: Sterke economie leidt niet automatisch tot ‘brede welvaart’

De Metropoolregio Amsterdam (MRA) is een belangrijke motor van de Nederlandse economie en een van de meest welvarende regio’s ter wereld. De regio is een aantrekkelijk gebied voor bedrijven, werknemers, starters op de arbeidsmarkt en binnen- en buitenlandse studenten. De afgelopen tien jaar is er op veel terreinen van brede welvaart vooruitgang geboekt. Het inkomensgenererend vermogen is toegenomen, qua duurzaamheid is de fijnstofuitstoot tussen 2012 en 2022 sterk gedaald (ook ten opzichte van Nederland) en is de duurzame energieopwekking toegenomen.

Tegelijkertijd zijn er nog veel meer inspanningen nodig op het gebied van duurzaamheid, omdat de gestelde doelen niet worden gehaald en er nog steeds relatief grote uitstoot van fijnstof plaatsvindt. Bovendien profiteert niet iedereen in gelijke mate van een gunstige economische ontwikkeling en leidt een sterke economie niet automatisch tot grotere ‘brede welvaart’.

De armoedecijfers zijn in deze periode weliswaar bijna gehalveerd, maar het armoedecijfer in de MRA bleef structureel hoger dan in de rest van Nederland. Ook op een aantal maatschappelijke indicatoren, zoals vrijwilligerswerk en veiligheid, scoorde de MRA relatief ongunstig. De bevolking van het RMA is minder tevreden over de leefomgeving en over het leven in het algemeen dan gemiddeld in Nederland. Daarom staat de regio voor een groot aantal belangrijke uitdagingen. Er zijn meer inspanningen nodig op het gebied van duurzaamheid en bij het vormgeven van een inclusieve samenleving waarin iedereen profiteert van een groeiende economie. Dit blijkt uit de Economische Verkenning Metropoolregio Amsterdam 2024.

Over de Economische Vergezichten voor de Metropoolregio Amsterdam

Jaarlijks verschijnt de Economische Verkenning Metropoolregio Amsterdam (EVMRA). Dit onderzoeksrapport bevat de nieuwste cijfers en kennis over de sociaal-economische ontwikkeling van de 30 MRA-gemeenten in de provincies Noord-Holland en Flevoland.

EVMRA 2024 werd op 9 juli gepresenteerd door prof. Henri de Groot, hoogleraar Regionale Economische Dynamiek aan de Vrije Universiteit Amsterdam, en dr. Arjan Heyma, adjunct-directeur SEO Economisch Onderzoek. Dit gebeurde tijdens een bijeenkomst in de Openbare Bibliotheek Amsterdam. Download hier het EVMRA 2024-rapport.

Ontwikkeling van brede welvaart.

Op het gebied van brede welvaart – kortom: slimme, duurzame en inclusieve ontwikkeling – heeft de WRA de afgelopen jaren op veel terreinen vooruitgang geboekt. Als het om duurzaamheid gaat, zijn er bijvoorbeeld tussen 2012 en 2022 aanzienlijke verbeteringen in de fijnstofuitstoot te zien, zowel absoluut als in vergelijking met de rest van Nederland. Ook de duurzame energieopwekking is in deze periode flink toegenomen. Het sterke inkomensgenererende vermogen, een goed opgeleide bevolking en grote bezittingen worden gecompenseerd door een relatief hoge werkloosheid, een hoge gemiddelde schuld per huishouden en een nog steeds relatief hoge fijnstofuitstoot. De verdeling van welvaart en zorg voor kwetsbare groepen vraagt ​​voortdurende aandacht. De afstand tot voorzieningen nam toe en de mate waarin vrijwilligerswerk werd verricht en de ervaren gezondheid daalde in de MRA.

‘Maak duidelijke beslissingen’

“Het gaat goed met onze economie en de MRA doet het ook in tijden van onzekerheid en economische stagnatie goed, maar dat is niet veilig voor de toekomst”, zegt de Amsterdamse wethouder Sofyan Mbarki (Economische Zaken), tevens voorzitter van het MRA-platform Economie. ‘We zullen daarom duidelijke beslissingen moeten nemen om ervoor te zorgen dat onze economie op de lange termijn gezond en duurzaam is. Om ervoor te zorgen dat iedereen kan profiteren van deze welvaart, moeten we ons blijven inzetten voor een inclusieve arbeidsmarkt met kansen voor iedereen, voor een schone, veilige en duurzame leefomgeving en voor het bevorderen van gelijke kansen.’

Bevolkingsgroei en werkgelegenheid

De werkgelegenheid in de metropoolregio Amsterdam groeide in 2023 met 33.000 werknemers, na een groei van 66.000 werknemers in 2022. Het grootste deel van deze groei in beide jaren werd mogelijk gemaakt door een bevolkingsgroei. In 2023 groeide de ARM met 36.000 inwoners. De bevolking groeide met 1,4% ten opzichte van een jaar eerder, naar 2,6 miljoen inwoners. De bevolkingsgroei in het ARM is sinds 2015 veel hoger dan de gemiddelde Nederlandse bevolkingsgroei.

De recente demografische groei van het ARM is het resultaat van een instroom van mensen van buiten Nederland (met name Oekraïners en (kennis)immigranten uit Azië) die het negatieve interne migratiesaldo overtreft. Ook de komende jaren zal het aantal inwoners van de WRA naar verwachting sneller toenemen dan in de rest van Nederland.

De verkrapping van de vastgoedmarkt is een knelpunt

De aantrekkelijkheid van de MRA als regio om te wonen en te werken, gecombineerd met beperkte mogelijkheden om de woningvoorraad uit te breiden, zorgt voor een steeds krappere woningmarkt in de regio. Als gevolg hiervan zijn de huizenprijzen in de ARM tussen 2014 en 2023 veel sterker gestegen dan in de rest van Nederland. Dit kan een belangrijke reden zijn voor werknemers uit andere delen van Nederland om niet naar de MRA te verhuizen en voor MRA-bewoners om te verhuizen naar andere delen van Nederland.

Een blik op de toekomst

Na het sterke herstel van de coronaviruspandemie in 2022 blijft de MRA goed presteren op economisch vlak. Ook de economische groei in de ARM was in 2023 hoger dan het nationale gemiddelde. De MRA-economie groeide in 2023 met 1,2%; Voor Nederland als geheel bedroeg de groei in 2023 0,1%. Ondanks de economische groeicijfers is het noodzakelijk om het functioneren van de regionale economie te herijken, waarschuwen onderzoekers.

Het regionale groeimodel van de afgelopen decennia is sterk gericht op het aantrekken van technologisch hoogwaardige, kennisintensieve banen en het uitbreiden van de centrale rol die Amsterdam sinds de 17e eeuw kenmerkt. Dit heeft de regio geen schade toegebracht. De afgelopen decennia is de MRA uitgegroeid tot een krachtige metropool die een aantrekkelijke vestigingsplaats biedt voor bedrijven en werknemers. Onderzoekers constateren dat de regio een internationaal erkende combinatie biedt van een aantrekkelijke woon- en werkomgeving. In de periode 1995-2022 is de MRA-economie in omvang verdubbeld. In dezelfde periode groeide de economie van de rest van Nederland met 75%. De regio heeft ook bewezen veerkrachtig en wendbaar te zijn in tijden van tegenspoed na de Grote Recessie (2008-2014) en de recente coronapandemie. Maar met de grote transities waarmee de regio wordt geconfronteerd op het gebied van klimaat, energie en digitalisering, heeft dit model een ‘fundamentele heroriëntatie’ nodig.

‘Gezamenlijke investeringen’

Esther Rommel, Tweede Kamerlid van de provincie Noord-Holland en vicevoorzitter van het Economisch Platform MRA: ‘Het gaat financieel goed met de MRA en dat is goed nieuws. Maar er zijn grote uitdagingen, zoals deze verkenningen aantonen. Vooral de opgave van duurzaamheid kan geen enkel uitstel tolereren. We worden geconfronteerd met snelle klimaatverandering, verlies aan biodiversiteit en problemen met zowel de kwantiteit als de kwaliteit van ons drinkwater. Dus hier is het echt nodig om actie te ondernemen. Het aanpakken van duurzaamheid vereist gezamenlijke langetermijninvesteringen van WRA-deelnemers.’

Bijlagen en eerdere edities van EVMRA

Op deze pagina van de MRA-website vindt u de bijlagen voor de EVMRA 2024, inclusief kerncijfers per subregio, en alle voorgaande edities van de EVMRA. Binnenkort vindt u hier ook een videoverslag van de presentatie.