De betrokken Rotterdammers vragen de nieuwe burgemeester: let op de mens, minder op de instituties

Een wereldstad in de Nieuwe Maas met 670.000 inwoners en ruim 170 nationaliteiten. Stad met de Markt en de Erasmusbrug, een van de eerste must-see toeristische bezoeken, met een skyline vol wolkenkrabbers en de grootste haven van Europa. Zo ziet Rotterdam er graag uit. En zo bezien is de nieuwe burgemeester een soort koning van een imperium dat steeds beter verkoopt.

Niets is minder waar. Rotterdam staat voor veel uitdagingen, zo zegt de stad zelf. Je zou het ook problemen kunnen noemen. Als voorzitter van de raad en de gemeenteraad bekleedt de burgemeester een sleutelpositie in de raad van bestuur. Er wordt veel meer van hem verwacht dan alleen zorg voor de openbare orde en veiligheid.

De aftredende burgemeester, Ahmed Aboutaleb, had zich de afgelopen jaren ontwikkeld als een man van recht en orde. Met veel aandacht voor de verontrustende internationale drugshandel die een flink negatief effect heeft op een stad als Rotterdam. Denk maar aan de meedogenloze stroom van explosies en andere drugsgerelateerde misdaden.

De burgemeester duwt, trekt, dirigeert, controleert en legt zijn eigen accenten. De stad verwacht een goede bestuurder die belangrijke vraagstukken daadkrachtig aanpakt. Welke problemen? Die vraag beantwoorden Rotterdammers die zich inzetten voor de stad. De taken van de nieuwe burgemeester, die deze dagen bekend worden gemaakt, bij drie bedrijven:

De fysieke stad – ook ‘s nachts

Rotterdam is niet meer de wat sombere stad van zo’n vijfentwintig jaar geleden; geen centrum met de Koopgoot, het stadje waar drugsverslaafden boodschappen gingen doen voor het (oude) NS-station. Het is een hoogbouwstad met een indrukwekkende skyline, met een grote haven die getransformeerd moet worden tot iets hypermoderns en milieuvriendelijks. Er zullen wegen en bruggen worden gebouwd. Er zullen veel woningen bijkomen.

Een belangrijk project is de ontwikkeling van Rotterdam Oost, met Feyenoordcity 2.0 aan de zuidkant van de Nieuwe Maas. Het plan voor een nieuw stadion werd uiteindelijk geschrapt, maar er komen wel 9.500 nieuwe woningen en allerlei voorzieningen. En een nieuwe stadsbrug zodat de oostflank van Rotterdam een ​​soort eenheid wordt. Het plan is onlangs goedgekeurd en de uitvoering ervan is een meerjarenplan.

De burgemeester hoeft er niet over te beslissen, maar hij zal er wel toezicht op moeten houden, omdat het een groot deel van de stad zal opschudden. Het moet het woningtekort in Rotterdam aanpakken. VVD-raadslid Erik Verweij beschouwt het als een hardnekkig probleem.

Polarisatie tegengaan door veel tijd in de wijken door te brengen en in gesprek te gaan met Rotterdammers

Waar de VVD-raadslid ook op wijst: studenten verhuizen na hun studie naar andere steden. Verweij hoopt dat de nieuwe burgemeester in zijn rol als ambassadeur bedrijven zal proberen te overtuigen zich in de stad te vestigen, voor een sterke Rotterdamse economie. “We moeten een plek worden waar studenten na hun studie kunnen blijven wonen en werken. Dat vereist goede werkgevers.” En ook een goede variëteit aan onderwijsinstellingen. Zo heeft de Technische Universiteit Delft plannen om een ​​bijgebouw in het zuiden te bouwen. “De burgemeester moet zich hier volledig voor inzetten.”

Cultuur en uitgaansleven zijn belangrijk om mensen in de stad te houden. Waardering voor dingen die niet alleen economische voordelen opleveren, maar ook ontmoetingsmogelijkheden bieden. Dat zegt Thys Boer van het Rotterdamse uitgaansadviesorgaan N8W8. Hij vindt dat het ook een prettige stad moet zijn om te wonen, concerten te bezoeken en te overnachten. Nu is het een ‘shitty group’, zegt hij. “Momenteel heeft de stad niet eens een nachtbus of nachtmetro. Om het maar eens bot te zeggen: ons potentieel wordt niet ten volle benut.” Hij gaat graag ‘s avonds met de nieuwe burgemeester wandelen.

De haven helpen

Naast de werkgevers hoopt Verweij dat de burgemeester nieuwe aantrekt, heeft Rotterdam al één grote werkgever: de haven. Tijdens de ambtsperiode van de nieuwe burgemeester zullen daar veel dingen veranderen. De energie- en grondstoffentransitie zorgt voor een revolutie in de haven, zegt Deltalinqs-voorzitter Victor van der Chijs. Deltalinqs is de ondernemersvereniging van bedrijven in het havengebied. Een goede burgemeester, zo bevestigt hij, kan de juiste partijen bij elkaar brengen om deze transitie te bevorderen. Ook een goede burgemeester kan de Haagse haven helpen, meent hij. “Als bedrijven iets bedenken voor de transitie waarvoor nieuwe regelgeving nodig is.”

Die haven brengt niet alleen economische groei met zich mee, schrijft het gemeentebestuur in het profiel van de nieuwe burgemeester. Internationale misdaad doet er ook toe. Jongeren halen ‘s nachts geïmporteerde drugs uit containers in de haven, anderen planten explosieven in woonwijken om concurrenten te intimideren. Mede daarom vroeg het gemeentebestuur om een ​​burgemeester met een langetermijnvisie op veiligheid.

“Een beetje minder orde en meer thee en koekjes”, zegt Halil Karaaslaan, hoogleraar aan de Hogeschool Rotterdam, over wat hij van de nieuwe burgemeester verwacht.

In deze langetermijnvisie is het volgens directeur Marjolein van Asselt van de Rotterdamse Rekenkamer belangrijk dat het gemeentebestuur aandacht blijft besteden aan preventie. Laten we eens nadenken over het jeugdwerk. Van Asselt deed in zijn rol onderzoek naar de Rotterdamse aanpak van ondermijning en jeugdwerk. “In tijden van bezuinigingen zien we vaak dat de zachte sectoren als eersten falen. Uit ons onderzoek zou het advies zijn: wees daar voorzichtig mee.”

De arme stad: één op de zes inwoners

Eén op de zes Rotterdammers leeft in armoede, één op de twintig Rotterdammers werd slachtoffer van het uitkeringsschandaal. Rotterdammers hebben een relatief laag opleidingsniveau: één op de zes inwoners heeft moeite met lezen en schrijven. Er zijn steeds meer daklozen en er heerst eenzaamheid. Er zijn veel jongeren die op zoek zijn naar een huurwoning en ouderen die zorg nodig hebben.

Een burgemeester kan dat niet oplossen. Een burgemeester kan ruimte bieden aan burgerinitiatieven en wijkoplossingen adopteren en stimuleren. Momenteel vinden de betrokken Rotterdammers dat er te veel aandacht wordt besteed aan officiële instanties die te traag en afstandelijk zijn en niet voldoende precieze hulp kunnen bieden.

De stad moet een plek zijn waar studenten na hun studie kunnen werken. Dat vereist goede werkgevers.

Armoede en eenzaamheid kan een burgemeester natuurlijk niet zomaar oplossen, zegt Rinie Vermeulen, wethouder van de wijk Bospolder Tussendijken. “Maar hij of zij kan verbinding maken.” Ruim de helft van de Rotterdammers heeft een migratieachtergrond. “Daar zitten voor- en nadelen aan”, zegt hij. De burgemeester moet respect hebben voor iedereen en geen voorkeur hebben voor ‘de ene of de andere cultuur’. Hij gelooft niet dat praten over bijvoorbeeld ‘Marokkaanse jongeren’ eigentijds is. “Het gaat om de jongeren van Rotterdam.”

Een diverse stad wordt bestuurd met beleid, denkt Vermeulen. Als mensen elkaar kennen, is er ruimte voor begrip en een gevoel van veiligheid. Tegelijkertijd moet je senioren met een eigen groep bij elkaar laten zitten. De oudere Surinamers in Rotterdam koken anders dan de Hollandse pot waar de oude witte mensen in Rotterdam van houden. De Marokkaanse ouderen willen misschien met elkaar kletsen en de blanke ouderen zingen misschien samen ‘There on the Boardwalk’. Geef hem die ruimte ook, zegt Vermeulen.

Halil Karaaslaan, hoogleraar aan de Hogeschool Rotterdam, beschouwt polarisatie als een van de grootste problemen. Een burgemeester kan dit aanpakken door veel tijd in de wijken door te brengen en met Rotterdammers te praten. “Een beetje minder openbare orde en meer thee en koekjes”, vindt hij. Een burgemeester moet niet alleen thee drinken als er iets gebeurt, maar altijd veel in de buurt zijn. Je bent bijvoorbeeld bekend met wat er speelt in de Turkse gemeenschap of onder LHBTQI+ personen. Dat vergroot het vertrouwen. Bovendien is de burgemeester de ideale figuur om aan anderen uit te leggen wat er binnen bepaalde groepen gebeurt, wat weer tot wederzijds begrip leidt.

Schenk aandacht aan mensen en minder aan instituties. Dat is de bedrijfsvoering, aldus straatdokter, huisarts en publicist Michelle van Tongerloo, die regelmatig verzandt in richtlijnen en protocollen. Het geld gaat via aanbestedingen naar maatschappelijke actoren, burgerinitiatieven kunnen niet meedoen. Eeuwig zonde, vindt hij, omdat mensen veel nauwkeuriger en vaak sneller zien wat nodig is. Er ontstaat ellende als het te lang duurt voordat er hulp komt.

Vaak worden mensen dakloos na een scheiding of verlies van hun baan. Of iemand kan mentaal volledig verdwaald zijn en verslaafd. Deze twee soorten daklozen mogen niet bij elkaar worden gebracht, zegt Van Tongerloo. “Voor je het weet raken ook economisch daklozen verslaafd en gedesoriënteerd.” Hij wil een hotel opzetten, gemaakt door en voor daklozen. “Het is goedkoper en minder stigmatiserend. De nieuwe burgemeester kan een kijkje komen nemen.”

De wantrouwende stad

Burgemeester Aboutaleb noemde de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022 een dieptepunt. Slechts 38,9 procent van de mensen die mochten stemmen, deed dat. Rotterdammers bleven thuis, vooral aan de zuidkant van de Nieuwe Maas, waar veel minder kinderen worden ingeënt dan het landsgemiddelde en waar de meeste arme mensen wonen. In sommige wijken stemde nog geen 20 procent van de bevolking. Uit beoordelingen bleek dat een gebrek aan vertrouwen dat hun stem ertoe doet en een gebrek aan interesse in de politiek een rol speelden bij het thuisblijven van kiezers.

In de schets van het profiel van de nieuwe burgemeester, opgesteld door het gemeentebestuur met hulp van Rotterdammers, wordt dit wantrouwen als aandachtspunt genoemd. De verbinding tussen politiek en bewoners moet sterker, aldus de schets die als leidraad diende bij de zoektocht naar de opvolger van Aboutaleb.

Daarom moet het gemeentehuis eerlijk, betrouwbaar en menselijk zijn, schrijven de wethouders.

Uit onderzoek van de Rotterdamse Rekenkamer blijkt dat potentiële schendingen van de ambtelijke integriteit vaak niet worden gemeld. En dat de processen die uit de rapporten naar voren kwamen niet altijd correct werden uitgevoerd, zegt Van Asselt, directeur van de Rekenkamer in Rotterdam. Hoewel het voor een betrouwbare overheid belangrijk is om integriteitsschendingen adequaat en snel op te lossen, zegt zij ook.

Het gemeentebestuur is er al mee bezig, maar de nieuwe burgemeester zal hiermee door moeten gaan om het vertrouwen onder de Rotterdammers te vergroten, meent de accountant. En dat vertrouwen groeit volgens Van Asselt niet alleen door het verbeteren van integriteitsprocedures.

Als gezicht van de lokale democratie moet de burgemeester elke gelegenheid aangrijpen om uit te leggen wat het gemeentebestuur doet, zegt hij. Betrek de Rotterdammers bij wat de gemeente doet aan de Coolsingel. “Dat is heel belangrijk.”

Delen





E-mail de redacteur