'Ik krijg een wake-up call, er ontstaat lichte paniek over de installatie'

Dinsdag 25 juniHoop als werkwoord

Het is tien uur ‘s ochtends en ik zweet al terwijl ik een zwaar houten voetstuk probeer te verplaatsen. Ik ben al een paar dagen met een team bezig met het opbouwen van de tentoonstelling. aard van de hoop in het Nieuwe Instituut, dit jaar de hoofdlocatie van de 11e Internationale Architectuur Biënnale in Rotterdam. Het jonge vijfkoppige curatorenteam vraagt me of ik de ruimte ga ontwerpen die gaat over ‘regeneratieve materialen’. Onze maatschappelijke opgave heeft allerlei ruimtelijke gevolgen. Over twee weken plaatsen we tachtig architectonische werken die daarheen verhuizen. Ontwerp praktijken die de natuur en biodiversiteit versterken in plaats van onze planeet verder uit te putten. Helaas is architectuur synoniem geworden met het woningtekort, CO.₂uitstoot en onderwerp van speculatie. Gelukkig is er ook veel hoop.

Over de hele wereld zijn er steeds meer architecten, beleidsmakers en burgers die de huidige systemen die de ecologische en sociale crisis hebben veroorzaakt niet langer accepteren. Ze laten zien dat het anders kan, ontwerpen CO2-positieve gebouwen, herstellen de ondergrond, verwerken inspiratie uit de natuur in hun ontwerp, veranderen wet- en regelgeving en werken samen met lokale gemeenschappen. Kortom, architecten die hoop als werkwoord nemen.

Woensdag 25 juni‘Architectuur is klimaat’

We zijn weer in de kamer met alle bouwers als Jemery Till, van het Engelse onderzoekscollectief MOLD, op de fiets arriveert met een pakket met daarin een enorm canvas. Het papierwerk als gevolg van de Brexit werd te veel en daarom is deze kunst het vervoeren per fiets en oogsten nul voetafdruk, en onze bewondering. Het canvas met een geborduurd diagram vertegenwoordigt vijf jaar onderzoek en is getiteld Architectuur is klimaat. Het toont een matrix van woorden over de gevolgen van de klimaatcrisis en de rol van de architectuurdiscipline daarin, woorden als negeren en kolonialisme. Korte zinnen geven handelingsperspectieven aan: ‘Zoek de mazen in het systeem’. Het canvas is te groot voor de ruimte. Vind snel een naaiatelier dat het zomen verzorgt.

Donderdag 27 junigrotere schelpen

Ik keek uit naar deze dag. In ‘de white cube’, de ingang, hebben we delicate werken geïnstalleerd: een kaart van alle landen die natuurrechten hebben verleend en een organigram van het Amerikaanse spoorwegnet uit 1855 dat meer op een reeks pauwenveren lijkt. In deze ruimte staat het ecologisch denken centraal, waarbij vooral de relatie tussen mens, cultuur, technologie en natuur en de rol van beeld en verbeelding in vraag worden gesteld. We trekken witte handschoenen aan voor een 3D-geprint transparant huis voor een heremietkreeft van de Japanse kunstenaar Aki Inomata. Als heremietkreeften groeien, moeten ze op zoek naar grotere schelpen, want die groeien niet mee. Waarom zouden we heremietkreeften geen “onderdak” bieden? is een miniatuur van een traditioneel huis met rieten dak uit Oginoshima en vraagt of mensen met of voor dieren kunnen ontwerpen.

Foto’s: Hedayatullah in het midden

Vrijdag 28 juni Positief IABR Subsidieadvies

Ik krijg een wake-up call, lichte paniek over de installatie ‘Practice Site’, de installatie is nog niet onderweg uit de werkplaats. Het is een ontmoetingsruimte waar we praten over de toekomst van de architectuurpraktijk. Hier smeden we hoopvolle allianties met ontwerpers, bestuurders, theatermakers, activisten, bouwers en gemeenschapsbouwers rond de natuur, inclusief circulair ontwerp of constructie. Het taartvormige apparaat van vier meter (bouw)materiaal past niet in een auto. We vinden binnenkort wel iemand voor het transport. Dan komt het nieuws dat de IABR is gehonoreerd door de adviescommissie van de gemeente Rotterdam voor de cultuurplanperiode 2025-2028. Een dubbele opluchting.

Zaterdag 29 juniBescherming van vogels

Spannende dag! Vanmiddag zal de inauguratie, waarbij de kaarten al dagen uitverkocht waren, worden geleid door de staatssecretaris en de wethouder van Cultuur. Ik krijg berichten van mensen die op de wachtlijst willen. Fotograaf en schrijver Charlie Koolhaas is net begonnen met een modelijn en ik vind het geweldig om een van zijn creaties te dragen. De conservatoren geven uitleg over de compositie, het publieksprogramma en de ‘Botanische Monumenten’. We sloten af met een ontroerend dansje van IID Company. De bewegingen van de dansers verenigen alles: mensen, dieren, technologie. Feest dan!

Zondag 30 juniHittestress in Tamala

Mijn dag begint bij het Hefpark in Zuid, één van onze botanische monumenten. Een oase aan de voet van de industriële spoorophaalbrug waarop Joris Ivens ooit een film filmde. Ingrid heet ons namens alle tuinvrijwilligers welkom. De IABR gaf ontwerpers Latitude en Collectif Dallas de opdracht een overkapping te ontwerpen die beschermt tegen de zon en regen opvangt voor irrigatie. Ingrid is blij met deze ‘archipunctuur’ en met de Petanquespelenbaan. We staken snel de Maas over om het openingssymposium bij te wonen. Ecologieën van de bouw, over inspirerende voorbeelden uit andere culturele contexten. Ik ben ontroerd door de precieze aanpak van architect en onderzoeker Baerbel Mueller, gevestigd in Oostenrijk en Ghana. In nauwe samenwerking met de Tamala-gemeenschap legt hij een oude landingsbaan aan om hittestress te bestrijden. Ik wil alle evenementen van het publieksprogramma bijwonen en kijk nu al uit naar een groot symposium in het najaar over de toekomst van het architectuuronderwijs.

Maandag 1 julihet wassen van kleding

Vandaag is een vrij rustige dag. Nagels lakken, de was doen, bedankmailtjes sturen en mijn tweede gesprek met het kernteam Wat kan ontwerp doen?, een platform en manifestatie van ontwerptalenten, waar ik de gespreksleider ben. Vrijdag is het weer zover bij Muziekgebouw aan ‘t IJ.

‘Ik krijg een wake-up call, er ontstaat lichte paniek over de installatie’