Burgemeester Halsema ter herdenking van de slavernij: ‘Niet wegkijken’

“Een land dat slechts de helft van zijn geschiedenis wil kennen, is een onvolmaakt land.” Dat zei burgemeester Femke Halsema van Amsterdam vandaag in haar toespraak bij de Nationale Herdenking Slavernijverleden.

“We kunnen niet trots zijn als we tegelijkertijd wegkijken. Liefde voor ons land betekent ook dat we onze geschiedenis echt kennen”, aldus Halsema. “Het betekent eerlijk omgaan met ons verleden en vooral met al die mensen die de littekens van de geschiedenis voelen branden.”

De nationale herdenking in het Amsterdamse Oosterpark werd bijgewoond door enkele honderden mensen, waaronder tien leden van het aftredende kabinet Rutte IV. Op zijn laatste werkdag was Rutte een van de mensen die een krans legde. Morgen wordt het nieuwe kabinet beëdigd.

Minister Dijkgraaf van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap hield namens het kabinet een toespraak. Vorig jaar was het 160 jaar geleden dat Nederland een wet aannam die de afschaffing van de slavernij regelt. Vanwege deze mijlpaal is het afgelopen jaar uitgeroepen tot Jaar van Herdenking van het Slavernijverleden.

Dijkgraaf vertelt dat hij als coördinerend minister van het herdenkingsjaar veel gesprekken heeft gevoerd. “De gesprekken hebben mijn geest geopend. Ik dacht dat ik hem in grote lijnen kende, maar ik moest leren hoe eenzijdig mijn kennis was, hoe smal mijn eigen bubbel was.”

Dijkgraaf zei dat hij had geleerd “hoe diepgeworteld en wijdverspreid” racisme en discriminatie zijn. “En hoeveel ongelijkheid vloeit daar nog steeds uit voort, elke dag. De gesprekken waren vaak pijnlijk, maar altijd waardevol. Ze leerde mij dat de weg vooruit voor iedereen op een andere manier moeilijk is.”

Het is de moeite waard om de afwezigheid van de Kamervoorzitter, Martín Bosma, van de PVV te benadrukken. Bosma zou namens de Tweede Kamer een krans gaan leggen, maar voorzitter Linda Nooitmeer van het Nationaal Instituut voor de Geschiedenis en Erfgoed van de Nederlandse Slavernij (NiNsee) trok de uitnodiging deze week in na een gesprek met Bosma. Bij de herdenking was geen vervanger voor Bosma aanwezig.

Nooitmeer ging daar in zijn eigen toespraak dieper op in. Hij zegt het “zeer jammer” te vinden dat de Tweede Kamer vanwege de afwezigheid van Bosma niet formeel vertegenwoordigd is.

Bosma heeft in het verleden gesproken over ‘slavernijdrama’, ‘anti-blank racisme’ en ‘propaganda en indoctrinatie’ met betrekking tot de geschiedenis van de slavernij. Nevermore wilde dat Bosma zou nadenken over zijn uitspraken en zich zou verontschuldigen voordat hij de herdenking bijwoonde. Bosma heeft dat niet gedaan.

“De aanloop naar deze herdenking was op zijn zachtst gezegd verontrustend en ongemakkelijk”, aldus Nooitmeer. Hij sprak over een tijd waarin het makkelijker is om elkaar te confronteren. Maar hij hoopt dat burgers en bestuurders zich “in het moeras van tegenstrijdigheden, achterdocht en wantrouwen” bevinden.

Tegenwoordig wordt op meerdere plekken in Nederland de afschaffing van de slavernij herdacht. Op het Museumplein in Amsterdam vindt het Keti Koti Festival plaats, met diverse optredens, workshops en eetstalletjes.