Keti Koti: driemaal vieren en herdenken

Op 1 juli vindt bij het Oosterparkmonument de Nationale Herdenking Slavernijverleden plaats. Het is de dag van Keti Koti, gebroken kettingen. Daarom interviewde Dwars drie (voormalige) buren met Surinaamse roots over wat Keti Koti persoonlijk voor hen betekent. Hoe vieren en herdenken zij?

Winnie van Heesch | foto’s Frank Schoevaart

‘Waarom wordt het niet erkend als een officiële feestdag?’

Irma Stark (67) kleed je speciaal voor het interview koto En ede, een traditionele jurk en een gesteven sjaal. De koto in de kleuren geel, groen en paars valt in een cirkel van een meter breed rond hun voeten. De eed toont de vlag van Suriname en de symbolische figuur Kwaku met gebroken kettingen.

Irma komt elke donderdagmiddag samen met een groep Surinaams-Nederlandse vrouwen in buurthuis De Meevaart. bij naaiclub Mijn Rutu ze maken culturele kleding. ‘Ik vind het heel leuk koto’s Ik heb het druk, want ik zit nog in twee andere groepen. Het zijn culturele verenigingen waarmee kotopresentaties en zang- en dansshows. Ook tijdens Keti Koti-vieringen.

Dat begint de dag vóór 1 juli. Op 30 juni, Kabra Neti. Die dag worden de voorouders geëerd. Middag met liedjes en verhalen. En ‘s avonds met een offertafel met traditionele gerechten, zoals cassavebrood en heri heri. Irma: ‘Je kunt het zien als 4 en 5 mei. Vervolgens vierden we op 1 juli de bevrijding. En om dat te doen zul je de mensen moeten eren die er toe doen. De vrijheid werd afgedwongen, mensen hebben ervoor gevochten.’

‘Vrijheid werd afgedwongen, er werd voor gevochten’

Ook de vergelijking met 4 en 5 mei is voor Irma een pijnpunt. Want de verontschuldiging van de koning op 1 juli vorig jaar bracht wel enige erkenning. Maar waarom geen wettelijke erkenning van Keti Koti als nationale feestdag? ‘We hebben het over 600.000 tot slaaf gemaakte mensen, maar er zijn er nog veel meer. De zeeën zitten vol met gestolen zielen. En veel van wat vanuit Suriname is overgedragen, is ten goede gekomen aan Nederland en zijn bevolking. Maar niet voor ons. Het leeft nog steeds bij onze kinderen, die lagere cijfers halen op school. En in vooroordelen.’

Het schouderstuk dat Irma heeft meegenomen koto Het is ruim een ​​halve eeuw oud. Het werd gemaakt ter gelegenheid van de honderdste verjaardag van Keti Koti en spreekt van “100 jaar emancipatie”. Emancipatie betekent vandaag de dag volgens Irma ook bewustwording. Bespreek dat de pijn uit het verleden het heden blijft beïnvloeden. In de samenleving, maar ook binnen gezinnen. In opvoedingspatronen die zich generaties lang herhalen. Herdenken en vieren blijft belangrijk, het liefst in een mooie koto.

“Ik ben niet afhankelijk van de erkenning van een ander.”

Denie Kasan Hij werd geboren in het Burgerlijk Ziekenhuis aan de Linnaeusstraat, vlakbij de plek waar nu het slavernijmonument staat. Sinds zijn tienerjaren doet hij onderzoek naar de geschiedenis van zijn familie in Suriname. In zijn stamboom trof hij een hele reeks koloniale relaties aan. Java-contractarbeiders. Tot slaaf gemaakte mensen van Afrika. Maar ook de Europese en Joodse slavenhouders. En een voorouder die op 18-jarige leeftijd vrij werd geboren.^Mijn eeuw die op zijn beurt volkeren tot slaaf had gemaakt. Denie: ‘Het heeft mij geleerd dat de geschiedenis niet zwart-wit is. Ik herken al die stemmen, al die kanten van mijn stamboom.’ in een gesproken woord In een gedicht dat hij onlangs schreef, zegt hij: “Wij zijn de som van alles.”

Door zijn onderzoek voelen zijn voorouders zich heel dichtbij: ‘Je voorouders zijn er, ze maken deel uit van je bestaan, ze laten van zich horen. Zo nu en dan heb ik een stukje archief dat ik vele malen heb geraadpleegd. En dan ontdek ik plotseling iets dat ik nog niet eerder had gezien. De verhalen die hij tegenkomt zijn soms pijnlijk en zwaar. “Je vindt er bijvoorbeeld de markeringen die je voorouders gebruikten.” Maar hij vindt ook mensen die zich hebben verzet. ‘Ik heb gehuild, gelachen en gedanst tijdens mijn reis. Via mijn familieonderzoek vier en herdenk ik elke dag.’

De viering van Keti Koti gebeurt voor Denie niet op één dag. ‘Het jaar van de herdenking, de verontschuldiging van de koning. Het is sociaal belangrijk. Maar voor mijn persoonlijke groei wil ik niet afhankelijk zijn van de erkenning van iemand anders.’

Die gedachte is ook de motivatie van Denie om zijn kennis te delen. Hij houdt al ruim vijftien jaar een blog bij met bronnen, adviezen en bevindingen voor onderzoek naar de Surinaamse familie. En hij geeft workshops, onder meer bij het Stadsarchief. Ze hoopt ook anderen te inspireren om kracht te putten uit hun familiegeschiedenis. “Dat is mijn manier om bij te dragen aan de gemeenschap.”

“Ik dacht: laat mij met rust!”

Aurora Guds (53) groeide op in Amsterdam met zijn blonde moeder. Zijn ouders waren gescheiden en zijn Surinaamse kant was minder aanwezig in zijn leven. “Dus ik ben eigenlijk een beloning: wit van binnen en een beetje bruin van buiten.” Ze had het gevoel dat ze het niet leuk vond om anders te zijn in een witte omgeving: “Ik dacht vaak: had ik maar een blonde paardenstaart.”

‘Dus wat heb ik met Keti Koti? Nou ja, eigenlijk niets in eerste instantie. Ik was zelfs een van die mensen die zich een beetje verzette. Maar het grappige is dat hoe ouder ik word, hoe meer duwt (duwt) Ik kan terug naar mijn roots.’ Bijvoorbeeld in haar werk bij de Douane als adviseur Diversiteit, Gelijkheid en Inclusie. Of in dit interview. “Het dwingt mij altijd om na te denken over mijn afkomst.”

Maar het belangrijkste duw kwam van dochter Pippa. Ze besloot samen met haar beste vriendin, van adellijke afkomst, een artikel te schrijven over de rol van het slavernijverleden in haar stamboom. En toen kwam hij bij Aurora met allerlei vragen over zijn Surinaamse familie. ‘Eerst dacht ik: laat mij met rust. Ik heb helemaal geen zin om me in mijn familiegeschiedenis te verdiepen. Maar het is echt goed, goed dat ik het op me moest nemen.”

In de archieven trof Pippa haar voorvader Charlotte Guds aan, die met haar twee kinderen verbleef in de nederzetting Batavia, een leprakolonie. Het besef dat dit echt van ons is. familie moeder en dat zij in zulke erbarmelijke omstandigheden leefde veroorzaakte veel emoties bij Aurora en haar Surinaamse familie. “Die verbinding met een verleden maakt ons tot nakomelingen.”

Pippa’s onderzoek heeft Aurora dichter bij Keti Koti gebracht: ‘Vorig jaar ging ik voor het eerst. Ik liep die parade alleen en danste. Ik vond het zonde om alleen te zijn, en wat gebeurde er? Ik zag mijn nichtjes in de optocht lopen. Hij had het al een hele tijd niet meer gezien, dus hij moest een beetje experimenteren. ‘Maar uiteindelijk zijn we samen gaan dansen in de optocht. Ja, dat was prachtig. En dan de excuses en zelfs het verzoek van de koning om vergeving. “Dat was totaal emotioneel.”

Dit jaar doet ze weer mee aan de optocht, kijkend naar de toekomst en met meer acceptatie van zichzelf. ‘Ik kan genezen. Ik kan trots worden op de kracht en rijkdom van mijn afkomst.’