Uitspraak over discriminatie gemeente Den Haag ten aanzien van woonwagenparken volgt de lijn van het College | Vloer

Blogpost | 07-06-2024 | Nederlands Instituut voor de Rechten van de Mens

In 2020 oordeelde het College dat de gemeente Den Haag woonwagenbewoners discrimineerde door hen geen realistisch perspectief op een plek te bieden en door onvoldoende concrete stappen te ondernemen om de behoefte aan standplaatsen te inventariseren of nieuwe standplaatsen te creëren. De Stichting Roma, Sinti en Reizigers stapte in 2021 naar de rechter en deze uitspraak is nu vastgesteld.

Uitspraken van het bestuur

Volgens verschillende adviezen van de commissie houdt een groot aantal gemeenten in Nederland onvoldoende rekening met de specifieke woonwensen van woonwagenbewoners. Sinds 2018 heeft de Raad in 16 van de 29 zaken geconcludeerd dat er sprake was van discriminerend beleid of handelen. De gemeenten Dordrecht, Pijnacker-Nootdorp, Nieuwegein, Montfoort, Woudenberg, en dus ook in 2020 de gemeente Den Haag, kregen een dergelijke uitspraak. Het uitgangspunt waarop de Raad beoordeelt is dat gemeenten, om niet te discrimineren, een zo billijk mogelijk woningaanbod moeten bieden aan woonwagenbewoners en aan mensen die wachten op een sociale huurwoning. In de recente uitspraak verwees de rechtbank Den Haag naar diverse zienswijzen en adviezen van het College.

Het leven van de reiziger moet worden beschermd

Veel Sinti, Roma en Reizigers in Nederland willen in een woonwagen wonen, ergens waar ze nauwe sociale en familiebanden kunnen onderhouden. Dit maakt deel uit van hun cultuur en identiteit. Daarom moet de regering het leven in caravans beschermen, zoals het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft geoordeeld.

Nationale Politie

Sinds 2018 is het landelijk beleid dat gemeenten moeten inventariseren wie in die gemeente in een caravan wil wonen. Daarnaast moet de gemeente zorgen voor voldoende kavels om gezinswoningen, actieve interactie met woonwagenbewoners mogelijk te maken en het vooruitzicht te bieden om binnen afzienbare tijd een perceel te bezitten. Het College adviseerde destijds om het karavaanbeleid ‘mensenrechtenproof’ te maken.

Er is nog weinig veranderd

Sterker nog: in veel gemeenten wordt het aantal plaatsen voor bewoners in caravans al jaren teruggeschroefd. Het nationale beleid uit 2018 zou hier verandering in moeten brengen, maar in de praktijk is er weinig veranderd. Verschillende gemeenten hebben plannen gemaakt, maar het aantal kavels is nauwelijks toegenomen. Uit een tweejaarlijkse meting van het caravan- en staanplaatsaanbod door de gemeente uit 2023 blijkt een landelijke stijging van 49 staanplaatsen sinds 2020. Daarmee blijft het staanplaatsaanbod ver achter bij de vraag. Onderzoekers schatten dat er landelijk minimaal 4.000 kavels nodig zijn, en belangenorganisatie Woonwagenbelangen Nederland schat dat er 8.500 kavels ontbreken. Hoewel sinds 2018 steeds meer gemeenten lokaal onderzoek doen naar de behoefte aan caravanparken, doen ze dat niet allemaal en zijn er dus geen landelijke cijfers.

Wat moet er nu gebeuren?

De rechtbank Den Haag eist van de gemeente Den Haag dat zij de wachttijd voor een caravanstalling binnen vijf jaar vergelijkbaar moet maken met de wachttijd voor sociale huurwoningen in laagbouw. Daarmee volgt de rechtbank de lijn van de Raad.

‘Gevolgen op lange termijn’

“Deze uitspraak heeft verstrekkende gevolgen voor alle gemeenten in Nederland”, zeggen advocaten van de Stichting PILP en Houthoff, die de Stichting Roma, Sinti en Reizigers bijstond in de rechtszaak tegen de Haagse gemeenteraad. “Daar zullen ook stands bij moeten komen.” Stichting PILP beschouwt de uitspraak van de rechtbank als baanbrekend.

Een sterkere leiderschapsrol voor de overheid

Ook de Nationaal Coördinator Discriminatie en Racisme (NCDR) sprak zich eerder dit jaar na een verkennend onderzoek over dit onderwerp uit. Inwoners van reizigers voelen zich gediscrimineerd door het overheidsbeleid, ongehoord en buitengesloten van hun reiscultuur. De NCDR dringt aan op een sterkere regierol voor de overheid en stimuleert gemeenten om onderzoek te doen naar de behoefte aan het gewenste aantal kavels, extra kavels te inventariseren en het bestaande caravanpark te verduurzamen. Het is belangrijk dat mensen echt praten en luisteren naar bewoners, en dat de overheid maatregelen neemt om de bewustwording van de karavaancultuur te bevorderen en antiziganisme (discriminatie van Sinti en Roma) in Nederland tegen te gaan. Het bestuur ondersteunt deze aanbevelingen.

Ook tekenen van discriminatie op andere terreinen.

Reizende inwoners worden niet alleen gediscrimineerd vanwege de manier waarop zij willen leven. Ze moeten het ook op andere gebieden aanpakken. Uit onderzoek van het Bureau voor de Grondrechten van de Europese Unie (FRA) uit 2020 bleek dat ruim vier op de tien (43 procent) Sinti- en woonwagenbewoners in Nederland te maken krijgen met discriminatie. Van de Roma die bij het onderzoek betrokken waren, gaf 83 procent zelfs aan discriminatie te ervaren. De Raad oordeelde eerder dat er sprake was van discriminatie bij het weigeren van verschillende verzekeringspolissen, waaronder autoverzekeringen, niet-verkregen leningen en het niet bezorgen van huis-aan-huiskranten op caravanlocaties.