Als we de asielmigratie willen beperken, moeten de topambtenaren in Den Haag anders zijn

‘Hoge ambtenaren over het ‘onbeheersbare asieldossier’: ‘Er zijn meer Ter Apels nodig’, was de kop De Telegraaf. Wat zou dit anders kunnen betekenen dan: niet beperkend, maar meegaand? Dit zou regelrecht ingaan tegen de wensen van de kiezers die op 22 november met een bijna tweederde meerderheid stemden voor partijen met 95 zetels en die groot belang hechten aan het beperken van de asielmigratie. Wat zit hierachter? Wie zijn deze hoge ambtenaren?

Bij nader inzien blijkt het om het rapport te gaan. Basiselementen van het asielbeleid en -systeem, opgesteld door ABDTOPconsult, onderdeel van de Algemene Administratieve Dienst van de Rijksoverheid. Het rapport werd afgelopen vrijdag aangeboden aan de Tweede Kamer door demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (JenV, VVD).

Haagse bubbel

Het rapport noemt als enige auteur Harry Paul, voormalig staatssecretaris-generaal projecten bij het ministerie van Financiën, inspecteur-generaal van de NVWA en inspecteur-generaal van het toenmalige ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Hij bedankt zijn collega’s van het ABDTOPconsult-team voor het meedenken en lezen. Deze collega’s zijn – met uitzondering van een voormalig hoofddirecteur van de IND – net als de auteur geen specialisten op asielgebied.

Het klinkt misschien een beetje banaal, maar ik vind het moeilijk om dit rapport te zien als iets anders dan een typisch product van de Haagse bestuurlijke zeepbel. U ademt de geest van het rapport. Asielopvang in het licht van de crisis van de Adviesraad Migratie (zie mijn artikel over Wynia-week juni vorig jaar), waaruit de controversiële ‘verspreidingswet’ voortkwam, ook wel de ‘dwangwet’ genoemd. Het motto van de Adviesraad: “De opvang van asielzoekers moet niet worden benaderd als een crisis, maar als een maatschappelijke opgave”, is goed ontvangen door hoge functionarissen van ABDTOPconsult.

Het verzet tegen de ongebreidelde toestroom van asielzoekers, het idee dat ons absorptievermogen langzamerhand is bereikt, de daaruit voortvloeiende maatschappelijke ontwrichting, de ondubbelzinnige boodschap van het electoraat van 22 november aan de politici in Den Haag, het lijkt allemaal nauwelijks waar te maken. communiceren met hoge ambtenaren van ABDTOPconsult.

Voor zover zij een gebrek aan draagvlak onder de bevolking constateren, zien zij dit als een lastig obstakel op weg naar het doel: het accommoderen (lees: verwijzend naar gemeenten) van de aanhoudende stroom asielzoekers en statushouders. En er moeten er nog meer Ter Apels zijn: “Bij het regionaliseren van de opvang moet ook rekening gehouden worden met de verdeling van de aanmeldcentra.”

Laaghangend fruit en het tweestatensysteem

Daarom zal dit rapport tevergeefs zoeken naar concrete voorstellen om serieuze maatregelen te nemen om de toestroom te beperken, in overeenstemming met de instructies van de kiezers. Veel verder dan verwijzingen naar internationale samenwerking met een hoog niveau zoals gewoonlijkKwaliteit komt niet. De motivatie lijkt gewoon te ontbreken.

Wat de politieke partijen op dit gebied in hun programma’s hebben, wordt in het rapport niet serieus genomen of simpelweg genegeerd. Laten we beginnen met het ‘laaghangende fruit’. De introductie van het tweestatenstelsel, dat in andere landen wordt toegepast, wordt ontmoedigd. Dit systeem biedt meer mogelijkheden om gezinsmigratie en het recht op een permanente verblijfsvergunning op termijn te beperken en kan daardoor een ontmoedigend effect hebben op de instroom.

Laat statushouders ook op hun beurt wachten.

Hoge functionarissen wijzen op juridische complicaties en bevestigen dat het afschrikkende effect niet is aangetoond. De angst voor nieuwe rechtszaken beïnvloedt ook deze houding van hoge ambtenaren. Nederland vormt in Europa een uitzondering door geen tweestatenstelsel toe te passen. Zouden al die andere landen het werkelijk bij het verkeerde eind hebben?

Topfunctionarissen negeren ander laaghangend fruit. Bijvoorbeeld het bevoordelen van statushouders bij de toewijzing van sociale huurwoningen. Dit maakt Nederland niet alleen een aantrekkelijke bestemming, maar ondermijnt ook het draagvlak van de reeds aanwezige bevolking. Als jonge Nederlanders het stichten van een gezin moeten opgeven omdat ze noodgedwongen bij papa en mama moeten wonen, lijkt het niet teveel gevraagd om statushouders te vragen gewoon op hun beurt in een opvangcentrum te wachten.

En dan hebben we nog de internationaal zeer lakse regels inzake gezinshereniging van niet-begeleide minderjarigen en het volkomen buitensporige goedkeuringspercentage (85 procent) van asielaanvragen. Dit alles moet wat minder gebeuren.

Tot zover het plukken van rijp fruit. Noodzakelijk, maar niet voldoende. Uiteindelijk zal ook het internationale juridische kader moeten worden herzien. Het is een verdienste van de Tweede Kamer, in haar nieuwe samenstelling, dat zij daarmee een begin heeft gemaakt. Het gaat om de goedkeuring door de eerder genoemde meerderheid van bijna tweederde en met instemming van de aftredende premier Mark Rutte van motie nr. 1997 (21501-20). Hierin staat dat Nederland dat bij de volgende wijziging van het EU-verdrag zal bepalen afmelden (naar Deens model) is mogelijk voor EU-afspraken op het gebied van asiel en migratie. Dit is een politiek feit van de eerste orde.

Gebrek aan urgentie in Brussel

Hoge ambtenaren maken duidelijk dat deze politieke richting niet hun voorkeur heeft. Volgens de officiële Haagse consensus hebben zij veel vertrouwen in een ‘Europese’ aanpak, ook al staan ​​de feiten niet aan hun kant.

De enige prestatie waar de EU op kan bogen is de overeenkomst met Turkije, die niet noodzakelijkerwijs onverenigbaar is met een overeenkomst afmelden. Bovendien is er in de ongeveer 25 jaar dat de EU erin geslaagd is om op de knoppen te drukken vrijwel niets bereikt. Dit is niet alleen te wijten aan de onwil van de lidstaten, maar ook aan het gebrek aan gevoel van urgentie in Brussel bij het beperken van de toestroom en de daaruit voortvloeiende onwil om internationale verdragen ter discussie te stellen.

Zonder tanden

De ‘bewaker’ van de buitengrenzen, Frontex, laat nog steeds iedereen door die de magische formule ‘asiel’ uitspreekt. Het onlangs gesloten Asiel- en Migratiepact is vooral een verspreidingswet op EU-niveau en doet weinig tot niets aan de instroom. De buitengrensprocedure voor kansarme asielzoekers (vooral degenen die op veilige plaatsen aankomen) is ineffectief zolang het de druk op de landen van herkomst om hun onderdanen terug te accepteren niet substantieel vergroot, en zolang afgewezen asielzoekers die weigeren dat te doen meewerken in ruil voor het feit dat ze niet voor onbepaalde tijd worden vastgehouden.

Ondertussen zijn er volgens het statistiekbureau Eurostat vier keer zoveel asielzoekers per hoofd van de bevolking in Nederland als in Denemarken, met zijn afmelden.

Het rapport brengt ook het idee naar voren van ‘legale migratieroutes’, populair in EU-kringen: ‘Het nadenken over het uitbreiden van de arbeidsmigratiemogelijkheden in relatie tot asielmigratie staat (in Nederland) nog in de kinderschoenen en de meeste beleidsinspanningen zijn gericht op het terugdringen van irreguliere migratie. Legale routes zijn voorspelbaarder en kunnen, in combinatie met hervestiging, helpen de migratie beter beheersbaar te houden, al is daar nog weinig over bekend. Daarom is het passend om meer aandacht te besteden aan legale mogelijkheden…’

Hier wordt impliciet toegegeven dat sommigen van degenen die nu de Middellandse Zee oversteken en vervolgens asiel zoeken in de EU helemaal geen vluchtelingen zijn, maar economische migranten. Het openen van nieuwe toegangskanalen kan sommigen ervan weerhouden die oversteek te maken, maar over het geheel genomen zal het ongetwijfeld leiden tot een grotere migratie naar de EU.

Wie naar de EU wil, maar niet voldoet aan de criteria waaraan onvermijdelijk moet worden voldaan voor legale arbeidsmigratie, zal toch de grens durven oversteken. Uiteindelijk denk ik niet dat dit een effectief middel is om de asielmigratie te beperken.

Tot welk punt?

Welke richting de kabinetsformatie zal uitgaan, blijft voorlopig speculatie. Maar als de onderhandelaars de bevelen van de kiezers opvolgen om de toestroom van asielzoekers te beperken, zou ik hen willen adviseren dit rapport van hoge ambtenaren niet al te serieus te nemen.

Wat het te vormen kabinet serieus moet nemen, is de houding van deze hoge functionarissen, zoals blijkt uit het rapport. Om de instroom van asielzoekers tot een succes te maken, is het van belang dat de topambtenaren die verantwoordelijk zijn voor het desbetreffende ministerie van een ander kaliber zijn.

Hans RoodenburgHij is econoom en leidde bij het Centraal Planbureau onderzoek naar de economische gevolgen van immigratie. Sinds maart 2021 publiceert hij in Wynia’s Week over het Nederlandse immigratiebeleid.

Wynia-week Het is meerdere keren per week beschikbaar, als video, als podcast en als onlinekrant. Wynia Week bestaat 5 jaar. Op naar de volgende vijf jaar! Doet u mee als donateur? Bedankt!