Gerechtshof Den Haag: De export van F-35-onderdelen naar Israël moet stoppen. De Nederlandse Staat gaat in cassatie

Oxfam Novib, PAX Peace Movement Nederland en The Rights Forum (hierna: Oxfam Novib) zijn organisaties die zich onder meer inzetten voor een vreedzame oplossing van het conflict in Gaza. Zij zijn het niet eens met een eerder besluit van de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking om de export van F-35-onderdelen naar Israël voort te zetten.

Nederland herbergt een Amerikaans distributiecentrum voor F-35-onderdelen voor verschillende landen, waaronder Israël. Oxfam Novib is van mening dat Israël met zijn aanvallen in de Gazastrook het humanitaire oorlogsrecht schendt. Hij eiste dat de rechter de Staat zou gelasten te garanderen dat de export van F-35-onderdelen van Nederland naar Israël wordt stopgezet. Op 12 februari oordeelde het Gerechtshof in Den Haag in het voordeel van Oxfam Novib.

Risico op ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht

De rechtbank oordeelde dat er een duidelijk risico bestaat op ernstige schendingen van het humanitair oorlogsrecht in de Gazastrook door Israëlische F-35 straaljagers. Israël houdt bij het uitvoeren van zijn aanvallen onvoldoende rekening met de gevolgen voor de burgerbevolking. De aanvallen van Israël hebben een onevenredig groot aantal burgerslachtoffers veroorzaakt, waaronder duizenden kinderen. Conform diverse internationale standaarden waarbij Nederland partij is, moet Nederland de export van militaire goederen verbieden als er een duidelijk risico bestaat op ernstige schendingen van het humanitair oorlogsrecht. Dit betekent dat F-35-onderdelen niet vanuit Nederland naar Israël kunnen worden geëxporteerd. Met haar besluit om niet in te grijpen in de uitvoervergunning heeft de minister deze internationale verplichtingen ten onrechte niet nageleefd.

De rechtbank beveelt de Staat om binnen zeven dagen de export van F-35-onderdelen naar Israël te beëindigen. De Nederlandse Staat gaat via minister Geoffrey van Leeuwen in beroep tegen het vonnis.

De regering is van mening dat de daaropvolgende levering van Amerikaanse F-35-onderdelen niet illegaal is. Volgens het kabinet is het aan de Staat om zijn buitenlands beleid vorm te geven. De regering gaat in hoger beroep omdat zij van mening is dat het Hof hiermee onvoldoende rekening heeft gehouden.

Ondertussen zal Nederland snel in gesprek gaan met internationale partners binnen het F-35 programma om de Nederlandse rol binnen het programma veilig te stellen. Het kabinet zal er alles aan doen om bondgenoten en partners te overtuigen van de blijvende betrouwbaarheid van Nederland in het F-35-project en in de internationale en Europese defensiesamenwerking.

Deze samenwerking is van belang voor de nationale veiligheid van Nederland. Maar het is ook essentieel voor Israël, omdat de F-35’s een cruciale rol spelen in de veiligheid van Israël. Het gaat vooral om dreigingen uit de regio, bijvoorbeeld vanuit Iran, Jemen, Syrië en Libanon.